İsrail ve Togo, ekim ayında yapılması kararlaştırılan İsrail- Afrika zirvesini, Togo Cumhurbaşkanı Faure Gnassingbe’nin talebi üzerine ertelendiğini açıkladı. Bu karar İsrail Cumhurbaşkanı Benyamin Netanyahu’nun ‘ülkesinin Afrika’ya dönüş’ hedefini sekteye uğrattı.
İsrail Dışişleri Bakanı bugün Netanyahu’nun, Gnassingbe’nin zirveyi başka bir tarihe erteleme talebini kabul ettiğini açıkladı.
‘İsrail siyasetine vurulmuş tokat’
Togo Cumhurbaşkanı, “Zirvenin başarılı olması için ciddi ve geniş çaplı hazırlık yapmalıyız” dedi. Ancak İsrail kaynaklarına göre zirve, İsrail’in Afrika topraklarına sızmasını istemeyen bazı Arap ve Afrika ülkeleri ile Filistin’in baskıları nedeniyle gerçekleşemedi. Zirvenin erteleme kararı haber kaynaklarınca İsrail siyasetine vurulmuş bir tokat olarak değerlendirildi.
İsrail, Afrika kıtasına girip pek çok ülkeyle ilişkilerini normalleştirdikten sonra kıta, İsrail- Filistin diplomatik savaşının sahasına döndü. Ancak Filistin devleti zirveyi iptal ettirerek İsrail’in Afrika’da yayılma planlarını engellemiş oldu.
“Afrika İsrail’e, İsrail Afrika’ya dönüyor”
Netanyahu, 60’lı yıllarda etkili olan ancak 1973 yılında Mısır ve Sudan’ın baskısıyla dondurulan İsrail-Afrika ilişkilerini yeniden canlandırmak için pek çok Afrika ülkesine tarihi ziyaretler gerçekleştirmişti. İsrail Cumhurbaşkanı bu gezilerinde şöyle mesaj vermişti, “Afrika İsrail’e, İsrail Afrika’ya dönüyor.”
Filistin bu hareketlenmeye engel olmak için hemen atağa geçti. Mahmud Abbas, Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da ocak ayında yapılan 28. Afrika Birliği toplantısında liderlere yaptığı konuşmada, “İsrail kıtanızla ilişkileri yeniden kurmak için çabalıyor ve bunda sizin de çıkarlarınızın olduğunu biliyoruz. Ancak Filistin davasını güçlendirmek ve İsrail’in iğrenç işgalinden kurtulmak için önceki konumunuzu devam ettirmenize ihtiyacımız var” ifadeleri yer aldı.
Öte yandan İsrailli Haretz gazetesi, zirvenin iptal edilmesi Filistin, Güney Afrika ve pek çok Arap ülkelerinin baskısı sonucu olduğunu yazdı. Aynı zamanda Togo’ daki iç sorunlar ve yaşanan istikrarsızlığın da zirvenin iptal nedenlerinden biri olduğunu belirtti.
Filistin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada da zirvenin iptalinde Filistin devletinin baskısı olduğu teyid edilerek şöyle denildi, “Açıktır ki bu erteleme kararı Filistin’in ve diğer devletlerin hep birlikte uyguladıkları büyük baskı sonucunda alınmıştır. Afrika’nın kapılarını İsrail’e açacak ve İsrail-Afrika ilişkilerini yeniden güçlendirecek bu zirvenin yapılamaması, birlikte gerçekleştirilen baskının sonucudur. Bu zirveyle Afrika’nın gelişmesini İsrail ile yapılan pek çok anlaşmaya bağlayarak, bölgede İsrail’in bilgi ve teknoloji vesayeti hakim kılınacaktı.”
Bakanlık, bu ertelemenin Arap Ülkeler Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Parlamentolar Birliği gibi örgütlerin aldıkları pek çok karar neticesinde gerçekleştiğini vurguladı. Filistin Dışişleri Bakanlığı açıklamasında bir başka hususa da dikkat çekti, “Zirvenin iptal edilmesi başarısına rağmen henüz savaş bitmedi. Sonuçta bu bir erteleme kararı, iptal değil. Çabalarımız zirvenin iptal edilmesi yanında İsrail’in Afrika Birliği’ne gözlemci olarak katılmasını engellemek için de sürecek.”
Diğer taraftan zirvenin gerçekleşmesine birkaç ay kala Güney Afrika, Netanyahu’nun bölgede yayılma politikalarına ve Afrika ülkeleriyle ilişkileri normalleştirme çabalarına karşı harekete geçti.
Güney Afrikalı bir diplomat, ülkesinin diğer Afrika ülkelerini de ilişkilerini normalleştirmeyerek İsrail’i boykot etmeye çağırdığını söyledi. İsrail’e karşı bu girişimde Fas, Cezayir, Tunus, Moritanya ülkelerinin kendilerini yalnız bırakmadığını aktardı. Güney Afrikalı diplomat, 20-30 devlet başkanının katılması beklenen Afrika zirvesinin İsraille ilişkileri normalleştirme niyeti taşıdığı için ülkesinin zirveyi boykot kararı aldığını da vurguladı.