Katalonya’da düzenlenen bağımsızlık referandumunun ardından gerilimin arttığı İspanya’da tansiyonun düşmemesi endişelere neden oluyor. Katalonya Özerk Yönetimi Başkanı Carles Puigdemont, dün akşam yaptığı açıklamada, bölgenin bağımsızlığını ilan etmek zorunda olduğunu ve referandumun sonuçlarına saygı duyulması gerektiğini söyledi. İspanya ile diyalog sürecinin askıya alınmasına ilişkin de açıklamalarda bulunan Katalan lider bunun asla bir şantaj veya tehdit olmadığını kaydetti.
Bölge parlamentosunda konuşan Puigdemont, ‘’Katalonya’nın cumhuriyet şeklinde bağımsız bir devlet olması için sorumluluğu üstleniyorum. Üzerinde uzlaşma sağlanacak bir çözüme yönelik müzakereler için bağımsızlık ilanını ertelemeyi öneriyorum’’ ifadesini kullandı.
Puigdemont, İspanya polisi tarafından uygulanan şiddete ve seçim sandıklarına el konulmasına rağmen 2 milyondan fazla kişinin bağımsızlık lehine oy kullandığını hatırlattı.
Bağımsızlık bilmecesi
Bölgesel hükümet, arabuluculuk ve uzlaşı ihtimaliyle Puigdemont’un parlamentodaki konuşmasını bir saat ertelemişti. Zira Katalonya liderinin bağımsızlık duyurusunda bulunması bekleniyordu. Puigdemont’un bağımsızlığı bu konuşmada ilan edip etmeyeceği ise Madrid tarafından takip ediliyordu.
Eski gazeteci olan 54 yaşındaki Puigdemont, AB’de endişeye neden olan bağımsızlığa ilişkin karar almak üzere, dün sabah bir kabine toplantısı düzenledi. Puigdemont, bağımsızlık çağrısında bulunan parlamentonun onayladığı yasayı uygulamak niyetindeydi. Ancak Fransız Haber Ajansı’na konuşan hükümet sözcüsü, hiçbir gerekçe gösterilmeksizin parlamento oturumunun bir saat ertelendiğini duyurdu. Yapılan yorumlar, erteleme kararının Madrid’in sert uyarısı sonrasında alındığı yönünde oldu.
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk, Katalan lidere diyaloğu imkansız hale getirecek bir karar almaktan kaçınması çağrısında bulundu. Avrupa Komisyonu Sözcüsü de böyle bir ilana komisyonun nasıl tepki vereceği sorusu üzerine, ‘’İlgili tüm taraflara bu çatışmalı ortamdan en kısa sürede çıkmaya ve diyalog başlatmaya davet ettik’’ dedi. İspanya Başbakanı Mariano Rajoy’un vatandaşların temel hakları ve İspanya Anayasası’na uygun biçimde süreci yönetebileceğine güvendiklerine işaret ederek, şiddetin siyasal bir araç olamayacağını söyledi.
Katalan Parlamentosu’nun bağımsızlık ilanına hazırlandığı yönündeki bilgiler borsalarda da huzursuzluğa sebep oldu. Avrupa borsaları dün hafif düşüşle kapandı. Madrid Menkul Kıymetler Borsası’nda (IBEX) endeks, yaklaşık yüzde 1’lik bir düşüşle zayıf bir performans gösterdi. İspanya bankalarından Santander Bank ve Caixa Bank senetleri yüzde 3 ve yüzde 2,2 oranında değer kaybetti.
İspanyol hükümeti, Katalonya başkanının bağımsızlık ilanı beklentisine karşı parlamento oturumu öncesi havalimanı ve tren istasyonlarındaki güvenlik önlemlerini artırdı. Puigdemont’un konuşması öncesinde de Katalan polisi parlamento binasını çevreleyen bahçeyi kapattı.
İspanya’da kriz derinleşiyor
Atalan bölgesinde tartışma yaratan referanduma katılanların % 90’ı bağımsızlık yönünde oy kullanmıştı. Katılım oranı ise %43’te kalmıştı. Bölgenin oldukça zengin olduğunu ve kendi dili ve kültürüne sahip olan merkezi hükümete çok fazla ekonomik katkı yaptığını söyleyen ayrılık yanlısı Katalonlar, bu sebeplerin ayrılık için yeterli olduğu görüşünde. Ancak, Anayasa Mahkemesi, bağımsızlık yönünde atılan bütün adımların illegal olduğuna hükmetti ve Puigdemont, bağımsızlığı ilan etmesi durumunda tutuklanmakla yüz yüze geldi.
Yaptığı açıklamalarda İspanya Başbakanı Mariano Rajoy, ülkesini bir arada tutacağına yönelik söz vermişti. Fakat, referandumu engellemek için hükümetin polis göndermesi ve çıkan olaylarda yüzlerce kişinin yaralanması sonucunda Madrid ve Barselona arasındaki ilişkiler bozuldu. Rajoy, çarşamba günü parlamentoda krizi ele alacağını söyledi. AB liderleri ise, istişarelerde bulunarak, tarafların müzakere etmek ve ortak bir anlaşmaya varmak durumunda olduğunu belirtti.
Referandum, 1981’deki darbe girişiminden bu yana İspanya’nın yüz yüze kaldığı en derin kriz olarak tanımlanıyor. Yapılan yorumlar, Madrid’in, bölgesel hükümetin çalışmalarının kısıtlamasını da içeren sert önlemler almasının beklendiği yönünde.
İspanyol medyasına göre ise Puigdemont, konuşmasını hazırladı ve gece boyunca tekrar etti. Ancak, etrafındaki müsteşarlar bağımsızlığın Madrid vesayetinden daha iyi bir çözüm sunacağı konusunda tereddüt halinde.