Fransız haber ajansı AFP’nin raporuna göre, bölge sakinlerinden Ahmed Salih, yaşanan çatışmaların ardından yerle bir olan Ayn el-Arab’da (Kobani) herhangi bir idari yardım beklemeksizin alın teriyle biriktirdikleri ve gurbetçi akrabalarının desteğiyle evini yeniden inşa ediyor.

45 yaşındaki Salih yaptığı açıklamada, “Evimizde kalmak ve boş vaatler beklememek zorundaydık. Almanya’daki oğlum ve Irak’ın Kürdistan bölgesindeki erkek kardeşim bana ve çocuklarıma evimize dönmemiz için yardım etti” dedi.

Ayakkabı tamircisi olan Salih, 2015 yılında “1 yıl sonra geri dönmek üzere” Türkiye ile sınır olan Kobani’den ayrıldı. Ancak gurbette çok uzun bir süre bekleyemedi ve geri dönerek yarım milyon Suriye lirasına (bin 150 dolar) mal olan evini tamir etmeye başladı.

“Yeniden imar umudumuzu kaybettik”

Kobani’de popüler bir mahalle olan el-Botan, halktan yoksun bir şekilde yıkık evlerle dolmuş durumda. Ancak, mahalle sakinlerinden bazıları mermi izlerini yok etmeksizin evlerini yeniden inşa etti.

Salih ise yaptığı açıklamada, “Yeniden imar umudumuzu kaybettik” ifadelerini kullandı.

4 ay süren şiddetli çatışmalardan sonra ABD önderliğindeki Kürt Halkını Koruma Birlikleri (YPG), 26 Ocak 2015 tarihinde DEAŞ terör örgütünü Kuzey Suriye’deki Kürt çoğunluğa sahip Kobani’den çıkarttı.

“DEAŞ evimizi yıktı”

El-Şehid el-Kava mahallesinde 76 yaşındaki Muhammed Na’san evinin yakınlarında oturmuş Kuran okurken, oda diğerleri gibi yerel makamlardan herhangi bir yardım beklemeksizin, kendi biriktirdiği parasıyla evini imar etmeye çalışıyor. Kimsenin kendilerine yardım etmediğini söyleyen Muhammed Na’san, “DEAŞ evimizi yıktı. Gördüğünüz gibi yıkılan ve yeniden inşa edilmeyen birçok ev var” dedi. Yaşlı adam ayrıca, “Yeniden yapılanma çok pahalı, bana da çok pahalıya mal oldu” dedi.

Na’san, Kürt özerk yönetiminin veya bölgede faaliyet gösteren uluslararası örgütlerin verdiği sözlerden memnuniyetsizliğini de dile getirdi.

“Belediye geldi, ölçüler aldı. Binalardaki hasarlar kaydedildi, ama hiçbir şey yapmadılar” diyen Muhammed Na’san, “Kuruluşlar, evleri inşa etmeye geleceklerini söylediler. Ancak biz herhangi bir şey görmedik. Sadece boş laflar…” ifadelerini kullandı.

Kobani enkazın altında kaldı

Kürtler, 2012 yılında ilan edilen özerk yönetime bağlı kuruluşlar aracılığıyla Suriye’nin kuzey ve kuzeydoğusunu kontrol ederken, bu bölgelerdeki toplulukları yöneten bir politik ve ekonomik sistem geliştirdiler.

Kobani’de üst düzey bir yetkili olan Enver Muslim, “Yıkım oranı yüzde 48’e ulaştı” dedi. Yıkımların Kobani’nin merkezinde ve kuzeyinde daha fazla olduğunu söyleyen Muslim, “Kobani’de 5 bin ev yıkıldı ve yeniden inşa edilmeyi bekleyen yapılar ise yüzde 70’e ulaştı” ifadelerini kullandı.

Enver Muslim ayrıca, “Evlerin yeniden imarına yardım edebilecek imkanımız yok. Yurtdışındaki göçmenler ailelerine yardım ediyor, bu durum hayatın Kobani’ye geri dönüşü açısından iyi” dedi.

Özerk yönetim yol, su ve elektrik şebekelerinin alt yapılarını iyileştirmeye odaklanmış durumda. Bu bağlamda Muslim de “Yüzde 70 oranında hizmet sağladık ve hala devam ediyoruz. Hala elektrik bazlı bir problem yaşıyoruz. Ancak yol ve su şebekelerini iyileştirecek planımız var” diyerek çatışmalar sırasında yerle bir edilen 12 okulun da imar edildiğini vurguladı.

Koalisyon yardımları ulaşmadı

Şu an Kobani’de 250 bin kişi yaşıyor, bu sayı savaştan önce ise 400 bin civarındaydı.

“2015 yılında Kobani’de hiçbir şey yoktu” ifadelerini kullanan Enver Muslim ayrıca, uluslararası koalisyondan DEAŞ ile mücadele eden Kürt yandaşlarına şu ana kadar herhangi bir yardımın gelmemesi sebebiyle hayal kırıklığı yaşadıklarını belirtti.

Muslim, “Onlara DEAŞ’ı yendiğimiz gibi yeniden imarı da birlikte yapmamız gerektiğini söylememize rağmen şimdiye kadar koalisyon hiçbir destekte bulunmadı” dedi.

Bölge sakinlerinin birçoğu, gerekli imkanlarının bulunmaması dolayısıyla evlerini imar edemiyor.

Diğer taraftan Kürtçe öğretmeni olan 32 yaşındaki Muslim Nebo, şehirdeki yıkılan evlere atıfta bulunarak, “Evim savaşta yerle bir oldu. O zamandan bu yana kiralık evlere taşınıp duruyorum. Evlerimizi inşa etmemizi engelleyen maddi zorluklarla karşı karşıyayız” dedi.

Bazı mahalleler müze olacak

Türkiye sınırına yakın mahalleler de yıkılmış evler, yakılmış arabalar ve 2015 yılında kullanılan topçularla dolmuş durumda. Ancak bu mahalleler de yeniden imara tanık olamayacak. Zira özerk yönetim, Kobani savaşına tanık olan bölgeyi bir müzeye dönüştürmeye karar verdi.

Muslim’e göre bölgede, tazminat ödenen 258 ev de dahil, 500 ev bulunuyor. Toplam tazminatın ise 5 milyon dolar olduğunu tahmin ediliyor.

45 yaşındaki Feydan Halil ve kocası, ceplerinden harcadıkları parayla mütevazi bir ev inşa etti. Ancak müze alanında bulunması dolayısıyla evlerini tekrar kaybetmekten korkuyorlar.

İnşat halindeki bir evde yaşayan esmer kadın “Kocam, günlük ücretli işlerde çalışarak içinde yaşamamız için bir ev inşa etti. Ancak alanı, bir müzeye dönüştürecekleri için terk etmemiz gerektiğini söylüyorlar. Bize tazminat olarak toprak vereceklerini söylediler, ancak üçüncü bir evin inşası için yeterli paramız yok” dedi.