Kremlin yönetimi uzun zamandır uluslar arası arenada ABD başkanlık seçimlerine müdahaleden BREXİT referandumuna ve hatta Katalonya’daki bağımsızlık krizine kadar birçok konuda siber savaş teknikleri kullanmak ve dış medyayı kontrol etmekle suçlanıyor.
Moskova’ya karşı yapılan ilk suçlamalar 2016 yılında ABD’deki Demokrat kanat sunucularına sızmaya çalışma iddiasıyla başladı. Ardından Donald Trump’ın ABD Başkanı seçilmesine etki etmekle devam etti. Kremlin tarafından kullanılan geniş bir araç çeşitliliği ortalığa yayıldı.
Siber savaş kapsamında istihbarat çalışmalarına yönelik faaliyet gösteren ‘Rus Korsanları’ Moskova’nın yaşananlardaki konumunu belirlemenin yanı sıra Batı demokrasilerdeki boşluklar ve bölünmelerden istifade etmekle itham edildi. Bu amaçla televizyon kanallarındaki haberler, internetteki makaleler ve sosyal medyada hızla yayılan reklamlarla çevrelerinde korku ağı ördükleri gündeme taşındı.
Ancak Rusya’nın resmi televizyon kanalı Russia Today’in (RT), Kremlin propagandası yaptığı gerekçesiyle Washington’ın yaptırımlarına maruz kalması ve ABD’de ‘yabancı ajans’ olarak kayıt yaptırmak zorunda bırakılması, Trump’ın başkanlık kampanyasında Rusya müdahalesi iddiasının son perdesiydi.
Birkaç hafta önce, başta Twitter, Google ve Facebook olmak üzere birçok sosyal medya devi, Moskova’nın “yanıltıcı medyasıyla” mücadele sözü vererek, RT ve Sputnik’in içeriklerini yayınlamama kararı aldılar. Tehdit, her yerde panik yaratıyor: Madrid, Katalan krizi sırasında Moskova’nın ‘manipülasyonları’ konusunda endişelerini dile getirirken İngiliz gözlemciler, Rusya’nın BREXIT sürecine müdahale ettiği düşüncesinde olduklarını belirttiler. Son olarak Almanya ve Fransa’da yapılan anketlerde Rusya’nın bu gibi müdahalelerinin devam edebileceğine yönelik korkuların arttığı gözlemlendi.
Buna karşılık, Kremlin suçlamaların ‘histerik’, ‘saçma’ ve ‘asılsız’ olduğunu belirterek ‘Rusya düşmanlığının’ hâkim olduğu bir atmosfer yaratılmaya çalışıldığı gerekçesiyle suçlamaları şiddetle kınadı. Moskova ayrıca iddialarla ilgili bugüne kadar somut bir kanıtın olmadığını savunuyor. Rusya, Gürcistan ile 2008’de kısa süreli devam eden ‘medya savaşını’ kaybettikten sonra, çeşitli dillerde medya ağını genişletmeye ağırlık vererek ‘yumuşak güç’ olma yolunda çok çaba sarf etti. RT televizyonu Fransızca olarak yayın yapmak üzere çalışmalara başlarken internet üzerinden yayın yapan ‘Sputnik’ haber ajansı, ‘Rossiya Segodnya’ (Rusya Bugün) uluslararası haber ajansının yeniden yapılandırılmasıyla oluşturuldu.
Söz konusu Rus medya kuruluşlarının yurtdışındaki resmi görevleri, Rusya’nın Suriye ya da Ukrayna’daki gibi ihtilaflı konularda özellikle gerginlik yaşanan sorunlarına ilişkin görüşlerini yansıtmaktı.
Araştırmacı Gazeteci ve ‘Agentura.ru’ Editörü Andrei Soldatov, Fransız Haber Ajansı’na (AFP) verdiği demeçte, “Rusya siber savaş için çok para harcıyor ve sürekli olarak yenilikler getiriyor. Bu konuda diğerlerinden çok daha üstün” ifadelerini kullandı.
2014 yılında, Rus medyasında, merkezi St. Petersburg olan ve günde 12 saat sosyal medyada Putin’in propagandasını yapan bir ‘troll fabrikası’ kurulduğu ortaya çıktı. Resmi adı ‘İnternet Araştırma Şirketi’ olan bu şirket, Rus istihbaratıyla bağlantılı ve kamuoyunu etkilemek adına sosyal ağlarda binlerce sahte hesap kullanıyor.
Ekonomi gazetesi ‘RBK’ kaynaklarına göre, ‘troller’ başlangıçta iç siyaset için çalışıyordu. Ancak 2015’te ABD’deki farklılıkları yayınladı ve daha sonra karşı taraf lehine yayınlar ve propagandalar yapmaya başladılar.
Prag Uluslararası İlişkiler Enstitüsü (IIR) Güvenlik Uzmanı ve Araştırmacısı Mark Galeotti’nin ABD seçim kampanyası sırasında Kremlin’in müdahalesi ile ilgili kaleme aldığı makalesinde, “Müdahele, Beyaz Saray’a kimin geleceğini belirlemek için değildi. Ancak, ABD hükümetinin meşruiyetine ve birliğine bir darbe vurulmak istendi” ifadeleri yer aldı.
Fakat Moskova’nın etki ve hareket yeteneği, tüm çabalarına rağmen sınırlı kalıyor. ABD’li yetkililer seçim kampanyası sırasında Rusya’dan yayınlanan içerik ve harcanan tutarın, bilgi akışının ve toplam bütçenin yalnızca bir kısmını karşıladığını belirttiler.
Ancak Kremlin’in en gizli aracı olan korsanlar, ABD Demokrat Partisi’ni, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Fransa’daki hamlelerini, Ulusal Güvenlik Ajansı’nı ve hatta Dünya Anti-Doping Ajansı’nı hedef almakla suçlanıyorlar. Bununla birlikte Andrei Soldatov, bilgi güvenliği alanında ABD’nin çok daha fazla imkâna sahip olduğunu, Rusya’nın ise şifreleri çalmak gibi sınırlı kaynaklar sağlayabilen araçları desteklediğini belirtti.
Ancak Soldatov aynı zamanda, “Kremlin, diğer ülkelerin gelecekte benzer teknolojiler geliştirmek isteyebileceğine inanmasına rağmen Moskova daha büyük sıçramalar yapabileceği süreçlerin çoğundan yararlanamadı” diyerek Kremlin’in siber savaştaki önemli başarılarını da hafife aldı.