Londra: Usame Numan

Geçtiğimiz günlerde pirinçle ilgili iki bilimsel çalışma yayınlandı. Uluslararası bir ekip tarafından yapılan çalışma, ekinlerin küresel ısınmadan dolayı hayati önem taşıyan bileşenlerini kaybedeceği ortaya koyarken, ABD-Çin ortak araştırma ekibi tarafından yapılan bir başka çalışmada ise CRISPR gen düzenleme metoduyla pirincin veriminin artırılması sağlandı.

Çin, Japonya, ABD ve Avustralya’dan araştırmacıların yer aldığı uluslararası ekibin yürüttüğü deneylerin sonuçlarına göre 21’inci yüzyılın sonlarına doğru atmosferdeki artan sanayi kaynaklı karbondioksit (CO2) salınımı sebebiyle pirincin içindeki mevcut B vitamini konsantrasyonunun azalacağı, proteinlerin ve bazı minerallerin seviyelerinin de düşeceği belirtildi.

Çalışmalarını Science Advances (Bilimsel Gelişmeler) dergisinde yayımlayan araştırmacılar, Çin’deki pirinç tarlalarındaki sera gazı salınımı yüksekliğine yönelik testlerde B1,B2, B5 ve B9 vitaminlerinin kaybedildiğini gösteren sonuçlara ulaştı.

Japonya’da yapılan benzer testlerin sonuçlarını da çalışmalarına ekleyen araştırmacılar, protein konsantrasyonunda yüzde 10,3, demirde yüzde 8 ve çinkoda yüzde 5,1 oranında  düşüş gözlemledi. Bu oranlar, pirinç ve diğer tahıllarda mevcut olan yaşamsal bileşenlerin bozulmasına ilişkin önceki testlerin sonuçlarını destekliyor.

Çin Bilimler Akademisi’de Toprak Kullanımı ve Çevresel Değişim Araştırma Merkezi’nde çalışmalarını sürdüren araştırmacı ekibinin lideri Chunwu Zhu, yaptığı açıklamada, pirincin bileşen oranlarında yaşanan düşüşün dünyada düzenli olarak pirinç yiyen yaklaşık 600 milyon insanın sağlığını tehdit ettiği konusunda uyardı. Özellikle B vitaminlerinin beynin büyümesine ve embriyonun doğal gelişimine yardımcı olduğuna dikkat çeken Chunwu Zhu, B6 ve E vitamini konsantrasyonlarının değişmeden kaldığının altını çizdi.

Çin’nin Yangtze Nehri Havzası yakınlarındaki pirinç tarlalarında  ve 18 çeşit pirinç yetiştirilen Japon şehri Tsukuba’da çalışmalar yapan bilim insanları, bu bölgelerdeki gaz salınımı yoğunluğunu ölçmek için ‘havada serbest dolaşan CO2’ testi yaptı. 568 ila 590 ppm’lik (derişim) CO2 yoğunluğu tespit ettiler. Bu da söz konusu oranın şu anki atmosferde bulunan 410 ppm’lik CO2 yoğunluğundan fazla olduğuna işaret ediyor. Yaşadığımız yüzyılda gaz derişiminin 570 ppm’ye ulaşması bekleniyor.

Bilim insanları, Çin’de yetiştirilen 8 çeşit pirinçte, B1 (tiamin) vitamininden yüzde 17,1, B2 (riboflavin) vitamininden yüzde 16,6, B5 (pantotenik asit) vitamininden yüzde 12.7 ve B9 (folik asit) vitamininden yüzde 30,3 oranında azalma olduğunu belirledi.

ABD’nin İndiana Eyaleti’ndeki Purdue Üniversitesi ve Çin Bilimler Akademisi ortak araştırma ekibi tarafından yürütülen diğer bir araştırmada pirinçlerin türlerini geliştirmek için DNA’ları kesmek üzere kullanılan gen makası CRISPR metoduyla mevcut türlerini yüzde 25 ila 31 arasında artışla üretmeye başlandı. Pirinç türlerini iyileştirmek için daha önce kullanılan geleneksel tekniklerle bu kadar artış yakalanmamıştı.

Purdue Üniversitesi Bitki Biyolojisi Profesörü ve araştırma ekibinin başkanı olan Dr. Jian kang-Zhu, araştırmacıların bitkinin büyümesini engelleyen strese maruz kalmasında rol oynayan 13 gen üzerinde düzenleme yaptığını belirtti. Bilim insanları, Şanghay’da şu an mevcut pirinç türlerinden yüzde 25 oranında daha dirençli bir pirinç çeşidi yetiştirdi. Çin’in Henan Eyaleti’ndeki bir tarlada ise başka bir pirinç türünün verimliliği yüzde 31 oranında artırılarak üretildi.

CRISPR metodu, canlı organizmalardaki genetik kusurları gidermek veya belirli bir genin ya da gen grubunun işleyişini iyileştirmek için DNA’ları veya parçalarını düzenleme ve kesmek için kullanılıyor.