Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Filipinler’in başkenti Manila’da gerçekleştirdiği toplantılarını ana konusu Suriye kriziydi. Lavrov, Manila’da düzenlenen 50. Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) forumunda, ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson ve Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü.
Rusya Dışişleri Bakanı, Lavrov, Tillerson ile görüşmesinden sonra, Suriye’deki siyasi ve askeri alanlarda ABD ile temasa devam etme isteğinde olduklarını dile getirdi. Lavrov, ABD Dışişleri Bakanı ile Suriye’nin güney batısındaki ateşkes bölgeleri için Rusya, Amerika ve Ürdün müzakerelerinin geliştirilmesi hakkında konuştuklarını söyledi. Lavrov, Suriye topraklarının birliğine, egemenliğine ve siyasi sürece devam etmenin temellerini atan BM Güvenlik Konseyi kararlarına saygılı olmak gerektiğini vurguladı.
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile de Suriye’deki gelişmeleri ele alan Lavrov, “Türk Dışişleri Bakanı mevkidaşım ile Astana süreci çerçevesindeki anlaşmaların hayata geçirilmesi ile ilgili durumu ve 8-9 Ağustos’ta Tahran’da gerçekleşecek Rusya, Türkiye ve İran temsilcilerinin bir sonraki görüşmesinin hazırlıklarını ele aldık” dedi.
Şimdiye kadar, Astana sürecinde planlanandan uzak olarak üç bölgede ateşkes anlaşmasına varıldı. İlan edilen ilk bölge Rusya, Amerika ve Ürdün anlaşması uyarınca Suriye’nin güneybatısındaydı. Mısır himayesinde Kahire görüşmelerinin sonucunda ikinci ve üçüncü bölgelerde, Şam kırsalındaki Doğu Guta ve Humus kırsalındaydı. Bu anlaşmalar çerçevesinde, Rus askeri polis kuvvetleri sınır hatlarında ateşkesi izleme görevinde bulunacaklar ve aynı zamanda kontrol noktalarından da sorumlu olacaklar. Bu anlaşmalar İran güçleri için herhangi rol sunmuyor, tam tersine İranlıların ve İran’a bağlı silahlı milislerin bu alandan çıkarılmasına çağırıyor.
Bu arada garantör ülkeler (Türkiye, Rusya ve İran), Suriye’nin kuzeyinde İdlib eyaletinde, ateşkes bölgesi anlaşmasını uygulama mekanizmaları için çalışmaya devam ediyor. Rusya Dışişleri Bakanı, “Ateşkes bölgelerinin kriterleri üzerine anlaşmak kolay bir iş değil” dedi. Lavrov, İdlib’in garantör ülkelerin Astana anlaşmasında kararlaştırdığı diğer ateşkes bölgeleri arasındaki en karmaşık bölge olduğunu söyledi.
Rusya’dan bir kaynak Şarku’l Avsat’a verdiği röportajda, ateşkes anlaşmasına katılan bütün tarafların terörist bir grup olduğu ve ateşkes sözleşmesi kapsamına dahil edilemeyeceği konusunda anlaştığı Heyeti Tahrir’uş Şam’ın (HTŞ) İdlib bölgesinin etrafında ön planda olması gibi çeşitli faktörler sebebiyle karmaşıklık olduğunu söyledi. Kaynak, ateşkes anlaşması beyanının buradaki silahlı muhalif gruplar ve HTŞ arasında çatışmalara yol açabileceğini söyledi. Türkiye’nin, bunun sonuçlarından korkması muhtemeldir. Bu nedenle, bu işle ve özellikle de Türkiye-İdlib sınırı ile çok dikkatle ilgileniyor.
Rus kaynak, İdlib’teki silahlı gruplar arasındaki keskin farkların ikinci engel olduğuna dikkat çekti. Kaynak, garantör ülkelerin bu sorunu aşmak için çeşitli mekanizmalar araştıracağını, belki muhalif gruplar ve HTŞ arasındaki sınırın çizilerek ayrılacağını ve bunun ateşkes bölgelerini belirleyeceğini söyledi.
Lavrov, İdlib’teki ateşkes bölgeleri hakkındaki konuşmasında “Üç garantör ülke ve ABD dahil diğer aktörlerin, ateşkes anlaşmasına dahil edilmeyen terörist gruplar haricinde tüm silahlı gruplar üzerinde etkisi var” demişti.
Bu bağlamda, Çavuşoğlu Manila’daki görüşmeden sonra Türk medyasına, mevkidaşı Lavrov ile iki ülke arasındaki ilişkileri ilgilendiren konuların yanısıra, Suriye kriziyle ilgili son gelişmeleri ele aldıklarını açıkladı. Çavuşoğlu, toplantıyı ‘verimli’ olarak tanımladı ve sonraki toplantıda ABD’li mevkidaşı Rex Tillerson ile Suriye’deki gelişmeleri ele alacaklarını sözlerine ekledi.
Şarku’l-Avsat’a açıklama yapan Türk kaynaklar, geçenlerde Türk ve İran Dışişleri Bakanlarının İstanbul’da görüşmesine işaret ederek, Ankara’nın Suriye’deki gelişmelerle ilgili çeşitli taraflarla temaslarını sürdürdüğünü bildirdiler.
Kaynaklar, özellikle kuzey Suriye’deki gelişmeler konusunda Moskova ile temasların devam etmesinin önemine dikkat çekti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, gerekli görülmesi halinde Türk ordusunun, Suriye içinde Fırat Kalkanı benzeri bir askeri operasyon yürütmek için hazır olduğunu yineledi. Cumhurbaşkanı, “Fırat Kalkanı Harekatı ile Suriye’deki terör oluşumu projesinin kalbine soktuğumuz hançeri, yeni hamlelerle genişletmekte kararlıyız” dedi.
Malatya’da gerçekleştirdiği konuşmasında, Suriye içinde bulunan PYD’nin PKK’nın bölgedeki uzantısı olduğunu ve Türkiye’yi kuşatmaya çalıştıklarını söyleyen Erdoğan, “Bu örgüt yakında Türkiye’de ortadan kalkacak, onları Suriye ve Irak’ta da kovalamaya devam edeceğiz” dedi.
Cumhurbaşkanı, bölgedeki diğer ülkeler, terör örgütleriyle mücadele bahanesiyle, tüm gücüyle Suriye’de alan genişletmek için çabaladığını sözlerine ekledi.