Libya, yıllardır kaos içinde yaşayan ve zenginlikleri talan edilen bedbaht bir Arap ülkesi. Bu zenginlikler arasında halihazırda ülkenin tek gelir kaynağı olan petrolü bilhassa zikretmemiz gerekiyor. Libya, petrol açısından bölgenin en zengin ülkelerinden biri sayılmasına rağmen neredeyse iflasın eşiğine gelmiş durumda. Kesin olarak kanıtlanmış olan petrol rezervlerinin yaklaşık 47 milyar varile ulaştığı tahmin ediliyor. Buna rağmen petrol Libyalılar için bir mutluluk ve refah kaynağı olacağına bir felaket kaynağına ve lanete dönüşmüş halde. Bunun sebebi ise; peş peşe yaratılan yapay krizler içerisindeki güç mücadeleleri nedeniyle petrol gelirlerini en iyi şekilde finanse edecek yatırım politikalarının iflas etmiş olmasıdır.
Petrol sektöründe yaşanan kayıpların ardında yatan sebepleri; peşpeşe yaşanan savaşların altyapıya verdiği zararlar, üretimin durması, çökmüş ve yıpranmış petrol endüstrisinin yeniden geliştirilmesine duyulan ihtiyaç şeklinde sıralayabiliriz. Nitekim Dünya Bankası yayınladığı raporda petrolün maksimum üretim kapasitesine 2020 yılından önce geri dönmesinin mümkün olmadığını kesin olarak belirtmiştir. Bu demektir ki; büyük zarar gören altyapının onarılmasını, güvenliğin tekrar sağlanmasını ve siyasi istikrarın gerçekleşmesini beklememiz gerekiyor.
Libya petrolünün bazı kişi, grup hatta söylentilere göre bazı yabancı şirketler tarafından talan edilmesi ve çalınması krizinin büyümesinin ardından, ABD Hazine Bakanlığı Terörizm ve Mali İstihbarat Müsteşarı Stuart Levey bir açıklama yaptı. Bu açıklamada şu ifadeler yer almıştır, “Hazine; kendilerine kişisel kazanç sağlamak adına Libya’nın petrolünü, petrol ürünlerini ve diğer doğal kaynaklarını sömüren kişilerin yürüttükleri illegal faaliyetler ile yakıt kaçakçılığını tespit etmek ve önlemek için gerekli önlemleri almış bulunuyor. Bu illegal ve istikrarı sarsan faaliyetleri durduracağız. Bunu da petrol kaçakçılığı suçuna karışan kişi, şirket ve gemileri küresel finansal sistemden izole ederek gerçekleştirmeye çalışacağız.”
Karşıt bir açıklama Libya petrolü ve doğalgazı konusunda yetkili tek meşru oluşum olan Ulusal Petrol Şirketin’den geldi. Şirketin açıklamasında; “Sızdırılan bu bilgiler gerçek dışıdır. Amaç; yerel çevrelerde karışıklık yaratmak ve Libya halkının resmi makamlarına olan güvenini sarsmaktır” ifadeleri yer aldı. Görünen o ki şirket yapmış olduğu açıklamada, Libya Başsavcısı’nın demeçlerini görmezden gelmeyi seçti. Çünkü Başsavcı demecinde Libya’dan civar ülkelere 8 milyar dolardan fazla sübvanse yakıtın kaçırılmış olduğunu vurguluyordu.
‘Ulusal Petrol Şirketi’ siyasi bölünme yaşayan bir ülkede, neredeyse bütünlüğünü koruyabilen tek kurum olmasına rağmen birçok sorun yaşıyor. Kurum, bugün, Arap ve bölgesel yardıma en çok ihtiyaç duyduğu bir zamandan geçiyor. Bu işbirliği, petrol sektöründe hayata geçirilecek ortaklıklar ve yatırımlar aracılığıyla halihazırda tüketici bazlı olan Libya ekonomisinde gerçek bir atılım gerçekleştirecek, ekonominin ağır mirasın sorunlarından kurtulmasını sağlayacaktır. Yatırım, para kazanmayı amaçlayan uzun vadeli bir stratejidir… Yatırım (Investment) kelimesi en yalın haliyle bu anlama gelmektedir. Libya’daki yabancı yatırımları takip edenler, bunların tüketimi destekleyen yatırımlar çerçevesinde kaldığını görebilirler. Fast food restoranları, turizm otelleri ve sahil evlerini bu yatırımlar arasında sayabiliriz. Libya halkı ekmeğini yani en temel gıda ürününü üretmek için un bulamazken tüketimi hedefleyen yatırımlar halka hiçbir fayda sağlamadan ülkenin kaynaklarını sömürüyor. Tüketim politikaları, ülkeleri ekonomik açıdan sömürgeye ve ülke halklarını üretmeyen, gereksiz tüketim toplumlarına dönüştürüyor. Hiçbirimiz, ülkemizi ‘fast food bataklığında’ boğulmaktan kurtaracak ‘endüstri ve kalkınma alanındaki uzun uykusundan’ uyandıracak dev proje veya endüstriyel fabrikaları göremiyoruz. Endüstriyel üretim bizim hedefimiz ve amacımız olmalıdır. İstikrarlı ve yaşanabilir bir ekonomi için en doğru yöntem; fonların çeşitli bahanelerle yurtdışına kaçırılması değil, insana yatırım yapmaktır.
Petrolün Libyalılar için bir felaket değil de bir nimet haline gelmesi için fikirleri söz halinden çıkarıp eyleme dönüştürecek başarılı bir ekonomi politikasına ihtiyacımız vardır.