Önümüzdeki Aralık ayında Lockerbie faciasının üzerinden çok olaylı ve çeşitli dönemeçli otuz yıl geçmiş olacak.
Aradan 30 yıl geçmesine rağmen 270 kişinin hayatını kaybettiği Pan American uçağının düşürülmesi ve düşürülmenin arkasındaki kişi hakkında hala soru işaretleri var. Konuyla ilgili suçlanan ve 2012’ye kadar suçsuz olduğunu söyleyen Adülbasıt el-Mıkrahi’inin ölümü kuşkuları daha da arttırdı.
Albay Muammer Kaddafi ve rejiminin, şahitler ve belgelerle birlikte ortadan kalkması sebebiyle facia ile ilgili esrar perdesi daha da kalınlaştı.
Delillerin sağlamlığı ve tanıkların güvenilirliği hakkındaki soru işaretleri çoğalırken Mıkrahi’nin gerçekten suçlu mu yoksa büyük bir haksızlığın kurbanı mı olduğu sorusu cevap bekliyor.
Son bir kaç gün içinde muammaya ve devam eden tartışmalara ışık tutacak iki dramatik gelişme gördük; İlki, üzerinden yirmi yıl geçen belgelerle ilgili gizliliğin kaldırılması kuralına karşın, ulusal güvenlik veya dış ilişkilerin korunması nedeniyle İngiliz Hükümetinin müdahalesiyle, Lockerbie olayıyla ilgili belgelerin açıklanması engellendi. Bir diğer gelişme de İskoçya Davaların Gözden Geçirilmesi Heyetinin Lockerbie davasıyla ilgili belgeleri incelemeye aldığını ve bunun sonunda Temyiz Mahkemesine sunulup sunulmayacağına dair hüküm vereceğini açıklaması.
İlk gelişme, bazı kişilerin hükümet kurumlarını vakayı açığa çıkaracak ve konuya ışık tutacak belgeleri gizlemekle suçlamasını yönlendirmeye itti. Bununla birlikte, diğer gelişme daha önemlidir çünkü İskoç mahkemesinde bir istinaf duruşmasının başlanmasına ve Mukrihi’yi suçlu kılan önemli bazı kanıtların iptaline ve geçersiz kılınmasına yol açabilir. Ölümünden sonra olsa dahi, beraat edilmesini sağlayabilir.
Aslında, günümüzde birçok avukat, laboratuvar uzmanı, eski dedektif ve kurbanların akrabaları, mahkemede kullanılan delillerin çoğundan ve Mıkrahi’yi itham eden esas tanığın güvenilirliğinden şüphe ediyor. Bunların birçoğu şahidin ifadelerinin değişime uğradığını, failleri bulmak amacıyla ABD’nin koyduğu ödülün yarısına sahip olmak için tanıklığını değiştirdiğini düşünüyor.
Mıkrahi, vefat edene kadar suçsuz olduğunu vurguladı. Ailesi ve arkadaşları sınır dışı edilip Libya’ya gönderilmeden önce açmış olduğu, fakat, hastalığının şiddetlendiği, doktorların sayılı günleri olduğunu söyledikleri dönemde deportasyon işlemini hızlandırır düşüncesiyle, vazgeçtiği istinafın bir kere daha yürürlüğe geçilmesi için bir kere daha iltimasta bulundular. Birçok kişi, 2009 yılında serbest bırakılmasından birkaç gün önce medya organlarının ‘Çölde anlaşma’ adını taktığı İngiltere eski Başbakanı Tony Blair ve müteveffa Muammer Kaddafi arasında Lockerbie dosyasının kapanması için varılan anlaşmayla Mıkrahi’nin ülkesine bir an önce dönmek için istinaftan vazgeçtiğine inanıyor.
İskoçya Davaların Gözden Geçirilmesi Heyeti, Mıkrahi’nin 2009 yılında insani nedenlerle ve daha erken çıkabilmek amacıyla istinafını durdurduğuna kanaat getirdiğini ve adaleti sağlamak amacıyla davaya bir kere daha bakmaya karar verdiğini birkaç gün önce ilan etti. Heyet, mahkemeye verilen delillerde hata ve güvenilirlik eksikliği görmeseydi ve yeni deliller ortaya çıkmasaydı, davanın istinaf mahkemesi nezdinde bir kere daha görülmesi yönünde bu türden bir kararı vermezdi.
Davanın bir daha görülmesi yıllarca süren davaya üç ülke; uçağın kalktığı Almanya, düştüğü İngiltere ve müdahil olan ABD makamlarına ve davanın bitirilmesi için yapılan anlaşmalara ışık tutacaktır. Üç ülkenin raporlarını okuyan bir çok kişi, raporların cevap vermekten çok sorular yarattığı hakkında görüş bildirdiler. Mıkrahi’yi savunan ekibin kiraladığı özel detektif birçok defa mahkemeye sunulan delillerde fahiş hataların varlığına işaret etti. İskoç mahkemesinin konuyu ele alması halinde birçok delili yok hükmünde sayacağını ve diğerleri hakkında soru işaretleri ortaya çıkaracağını söylemiştir.
Konu mahkeme nezdinde bir kere daha ele alınırsa bazı tarafların gizlenmesini istediği konular açığa çıkacaktır. Şayet Mıkrahi suçsuz ilan edilirse, Lockerbie dosyası dünyayı uzun süre meşgul eden fakat esrar perdesi kalkmayıp hala etrafı puslu havayla kaplı olan gizemli davalar kervanına katılacaktır.