Savunma Bakanı James Mattis, Irak’a yaptığı sürpriz ziyaret sırasında bölgedeki yetkililerle, Musul’un batısındaki Telafer’in kurtarılması için gerçekleştirilen operasyonun son gelişmelerini, Irak’ta terörle mücadeleyi, Bağdat ile Erbil arasındaki ilişkileri, özellikle de Kürdistan’ın yapacağı bağımsızlık referandumunu ve DEAŞ’ın bitirilmesinden sonraki aşamada ABD’nin Irak’taki rolünü görüştü.
Başbakanlık Ofisi’nden yapılan açıklamada Irak Başbakanı Haydar el-İbadi’nin, James Mattis ile ABD ve Irak’ın teröre karşı verilen savaştaki yardımlaşmasına ek olarak askeri alanda, askeri eğitim ve silahlanma konusunda yapılan iş birliğinin güçlendirilmesini ve Irak ordusunun DEAŞ’a karşı el ettiği zaferleri görüştüğünü söyledi. Açıklamada, ABD Savunma Bakanı’nın, ülkesinin Irak’a terörizmle yaptığı savaşta destek verdiğini yinelerken Washington’un Irak’ın toprak bütünlüğünün korunmasından yana olduğunu ifade ettiği belirtildi.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Mesut Barzani’nin açıklamaları, ABD Savunma Bakanı’nın açıklamalarına eş zamanlı olarak geldi. Mesut Barzani, Kürdistan’daki dini ve etnik oluşumların temsilcileriyle gerçekleştirdiği toplantı sırasında yaptığı açıklamada referandumun ertelenmesinin hiçbir şekilde gündemde olmadığını belirterek referandumunun ertelenmesi çağrısında bulunan devletlerden Kürdistan halkına daha güçlü alternatiflerle gelmelerini istedi. Barzani, daha önceden Erbil’de yaptıkları görüşme sırasında Mattis’e, “Neden erteleme? Referandumun DEAŞ’la yapılan savaşa olumsuz bir etkisinin olacağını düşünmüyorum. Dünyadaki bütün toplumların kendi görüş ve isteklerini ifade etme hakkı olmasına rağmen, bütün dost devletlerle ilişkilerini iyi yürüten bizim bu hakkımızın olmamasına çok şaşıyorum” demiş, Kürdistan’ın dünyaya, bölgenin güvenliği ve istikrarı için kendisinin önemli bir unsur olduğunu ispat ettiğini belirtmişti.
ABD Savunma Bakanı, Erbil’e geçmeden önce Bağdat’ta, Irak Savunma Bakanı İrfan Hayali le bir toplantı gerçekleşirdi. İrfan Hayali, toplantıda, ABD’li mevkidaşına askeri hesaplara göre DEAŞ’ın bittiğini, çok az militanının kaldığını ve ilerleyen günlerde tamamen ortadan kaldırılacağını vurguladı. İrfan Hayali toplantıda, DEAŞ’ın sivilleri kalkan olarak kullanmasından dolayı, sivillerin Irak ordusunun hızlı ilerlemesini engellediğini belirterek aynı zamanda Irak ordusunun çatışma bölgelerinde ve yakınında yaşayan sivillerin güvenliği için çok dikkatli olduğunu vurguladı.
Mattis, Irak ziyaretinden sonra dün ikindi vakti Erbil’e gelerek, IKBY Başkanı Mesut Barzani ile toplantı gerçekleştirdi. Mattis, Barzani ile gerçekleştirdiği toplantıda, terörle savaştaki ve Telafer’in kurtarma operasyonundaki son gelişmeleri, Erbil-ABD ve Erbil-Bağdat ilişkilerini görüştü. ABD Savunma Bakanı, Erbil ziyaretinin ardından Ankara’ya giderek Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve üst düzey yetkililer ile görüşecek.
Mattis, Irak’a gitmeden önce Ürdün’e ziyaret gerçekleştirmişti. Reuters, James Mattis’in Amman’da düzenlediği basın toplantısında “DEAŞ’ın sayılı günleri kaldı, ancak tamamen bitmedi ve yakın zamanda da bitmeyecek” dediğini aktarmıştı. Yine Reuters’in aktardığı bilgilere göre, James Mattis açıklamasının devamında, Irak güçlerinin Telafer’i kontrol altına aldıktan sonra, Batı’daki Fırat nehrine doğru hareket edeceğini belirtmiş, Irak güçlerinin eşzamanlı operasyon gerçekleştirecek güçte olduğunu söylemişti.
ABD Başkanı Donald Trump’ın DEAŞ’la Mücadele Özel Temsilcisi Brett McGurk, gazetecilere yaptığı açıklamada, Telafer operasyonunun zor olmasına rağmen Irak güçlerinin operasyonun ilk 24 saatinde 235 kilometrekarelik bir alanı ele geçirdiğini söyledi.
İsimlerinin verilmesini istemeyen bazı ABD’li yetkililer, James Mattis’in Irak’a yaptığı ziyarette, DEAŞ’ın tamamen ortadan kaldırılmasından sonra Irak’taki ABD güçlerinin geleceğini, bölgede istikrarın sağlanması için gerçekleştirilen operasyonlara verebileceği katkıyı görüşeceğini belirtti. ABD’li yetkililer, Musul gibi büyük kentlerin DEAŞ’tan temizlenmesine rağmen, Irak güçlerinin ele geçirdiği bölgeleri koruması konusunda bazı endişeler olduğunu belirtti.
Mattis, Musul’da hala içinde uyuyan hücrelerinde olduğu bazı direniş cephelerinin bulunduğunu belirtti. Mattis Reuters’in aktardığı açıklamasında, “Musul’un tamamen DEAŞ’tan temizlenmesi bir gecede olacak bir iş değil. Gelecekte Irak için zor bir görev olacak ancak iyi yönetim, bölgedeki yerel temsilcilerin günlük hayatın yönetilmesine dahil edilmesini gerektiriyor” dedi.
IKYB’nin 25 Eylül’de bağımsızlık referandumu yapacağı konusunda Reuters, üst düzey bir Kürt yetkilinin, “Kürtler Bağdat’taki merkezi hükümetin mali ve siyasi tavizler karşısında referandumu erteleme olasılığını inceleyebilirler” dediğini aktardı. Reuters, ABD’li bir yetkiliden aktardığına göre Mattis, IKYB Başkanı Mesut Barzani ile referandumun ertelenmesi için görüşecek.
Geçtiğimiz sene, ABD Savunma Bakanlığı Kürt Peşmergeler’le yüzlerce milyon dolar karşılığında onlara silah ve mühimmat verme konusunda anlaşma sağlamıştı.
İsminin verilmesini istemeyen bir ABD’li yetkili, anlaşma süresinin yakın zamanda biteceğini, Mattis’in bunu pazarlıkta kullanabileceğini söyledi.
ABD ve Batılı devletler 25 Eylül’de yapılması planlanan bağımsızlık referandumunun Bağdat’la, bir ihtimal de komşu ülkelerle yeni bir gerginlik çıkarmasından endişe duyuyor ki bu Suriye ve Irak’ta DEAŞ’a karşı verilen savaşı ikinci plana itebilir.