ABD, Ağustos sonu itibarıyla Rusya’ya yönelik yeni yaptırımları devreye sokacağını açıklamıştı. Yaptırımlara gerekçe olarak eski Rus çift ajan Sergey Skripal ve kızının İngiltere’de Rusya tarafından zehirlenmesini göstermişti.
ABD’nin yeni bir yaptırım paketi açıklamasından bir gün sonra, Rus Başkanlık sarayının ilk tepkisi olayı tırmandırmaktan kaçınmak oldu. Gerçi Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov, ABD’nin yaptırım kararının bahanelere dayandığı ve Rusya’nın zehirlenmeyle ilgisi olmadığını açıkladı ancak misilleme yaptırım kararları açıklamaktan kaçınarak gerilimi düşürmeye çalıştı.
Peskov, “ABD’nin yaptırım kararı aldığını duyduk. Bunun ne anlama geldiğini tam anlamadan karşı yaptırımlardan bahsetmek yanlış olur” dedi.
Peskov “yasadışı olduğunu düşündüğümüz bu yaptırımların Skripal davasına bağlanmasını kesinlikle kabul etmiyoruz. Kimyasal silah kullanarak zehirlenme olayına karıştığımıza dair her türlü suçlamayı şiddetle reddediyoruz. İngiltre’de bu olayın olmasıyla ilgili en küçük bir bilgimiz yok. Bu konuyla ilgili İngiltere’ye sunduğumuz ortak soruşturma önerimizden de bir cevap alamadık” dedi.
Havacılık, elmas, alimunyum gibi farklı sektörlerde çalışan dört büyük Rus şirketine uygulanan yaptırımların ardından Rusya’nın bankacılık işlemlerini de sınırlayan Amerika’nın ilave yaptırımları Rusya’da endişe yarattı.
Bu yaptırımların açıklanmasından hemen sonra söz konusu şirketler borsada yüzde 5.5- 9 arasında değer kaybettiler. Yine Rus rublesi yüzde 4 oranında düştü.
Öte yandan Rusya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Zakharova, Amerika’nın Rusya’ya düşmanca tavrına karşı misilleme olarak yaptırım uygulamaya başlayacağını ve Amerika’nın ikili ilişkilerin en düşük seviyede seyrettiği bir zamanda karşı karşıya gelmeyi seçtiğini dile getirdi.
Söz konusu tedbirler, ABD yönetimini Rusya’yı terörizmi destekleyen ülkeler listesine koyma çağrısında bulunarak siyasi boyuta da taşıdı. Rusya pazarında endişe ve belirsizlik hakim olmasına rağmen Kremlin Sözcüsü Peskov, Rus ekonomisinin zor zamanlarda bile istikrarı koruduğuna dikkat çekti. Peskov, Helsinki zirvesine atıfta bulunarak “iki liderin yapıcı bir şekilde görüşmelerinin ardından bu yaptırım kararlarının alınması hasmane bir tutum” dedi.
Maliye Bakanı Anton Silvanov, hükümetin ve merkez bankasının “finansal istikrarı sağlamak için tüm araçlara sahip olduğunu” belirterek, Rus ekonomisinin “son yıllarda dış şoklara dayanarak daha esnek hale geldiğini” sözlerine ekledi.
Peskov açıklamalarına şöyle devam etti: “Rusya, Washington ile yapıcı ilişkiler kurma umudunu sürdürüyor, çünkü bu ilişkiler sadece halkımızın çıkarları için değil, aynı zamanda dünya çapında istikrar ve güvenlik için de önemlidir. Bazen başkanlar akıl sınırlarını zorlayan davranışlarda bulunurlar. Bunun resmi pozisyonlarla bağlantısını anlaşmaya çalışıyoruz.”
Peskov, Rusya’yı terörizm destekçisi olarak kabul etme fikrinin bu doğrultuda anlaşılması gerektiğini belirterek “Suriye’deki diğer terörist grupların kalıntılarını gördükten sonra, bu grupları kimin ve nasıl desteklediğini biliyoruz. Bu soruyu başka ülkelere sorabiliriz: Terörün gerçek sponsorları kim?”
ABD yönetimi, dün açıklanan yaptırımlarla Rusya’ya savunma malzemelerinin satılmasına son vermeyi, silah satışı finansmanının yanı sıra ulusal güvenlik açısından “hassas mallar ve teknolojinin” satışını engellemeyi amaçlıyor.
ABD yönetimi 22 Ağustos’a kadar uygulanmasını beklenecek olan icraatlar hakkında Kongre’yi bilgilendirerek şu açıklamada bulundu: “Bugün, Kimyasal ve Biyolojik Silahların Kontrolü ve Ortadan Kaldırılması Yasası (CBW Act) uyarınca, Rusya Federasyonu Hükümetinin uluslararası yasaları ihlal ederek kimyasal veya biyolojik silahlar kullandığını belirledik. Bu, Kimyasal ve Biyolojik Silahlar Kontrol Yasası kapsamında zorunlu yaptırımlar uygulamak için bir gerekçedir. Rusya Federasyonu aleyhine yaptırımların en önemlisi Ticaret Bakanlığı tarafından kontrol edilen ulusal güvenlik mallarına duyarlı tüm malların veya teknolojilerin yasaklanmasıdır. Bu mallar şu anda bir lisansa tabidir, ancak bundan sonra bu yaptırımlar yürürlüğe girdiğinde, bu lisansları kategorik olarak reddedeceğiz.”
Ancak ABD bir yetkili, Rusya ve Rus halkına dış yardım sağlamak için istisnalar olacağının altını çizerek ABD’nin bu yasayı üçüncü kez uyguladığını da vurguladı. Yasa, Kuzey Kore’ye, daha sonra Suriye’ye ve şimdi de ilk kez Rusya’ya karşı kullanılmış oldu. Yetkilinin ifadesine göre Rusya, üç ay içinde bir dizi şartı getirmemesi halinde ikinci bir yaptırım paketi devreye girecek.
ABD’li yetkili Rusya’nın bu şartları yerine getirmemesi halinde daha sıkı yaptırım kararlarının uygulanabileceğini ifade etti. Bu yaptırımların içinde Rus uçaklarının Amerika’daki havalimanlarına inmesini yasaklamak ve iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin askıya alınması da olabilir.
Rusya’nın yerine getirmesi istenen koşullar ise ileride bir daha uluslararası hukuku ihlal ederek kendi vatandaşlarına yönelik kimyasal veya biyolojik silah kullanmaması, buna ilişkin güvenilir garanti vermesi ve BM ile diğer uluslararası kurumların gözlemcilerinin araştırma yapmalarına izin vermesi gibi kriterlerden oluşuyor.
Bir hükümet sözcüsü, Londra’nın yeni ABD önlemlerini memnuniyetle karşıladığını belirtti. “Salzbury sokaklarında kimyasal silahların kullanılmasına verilen güçlü uluslararası tepki, Rusya’ya umursamaz davranışlarının cezasız kalmayacağına dair açık bir mesaj gönderiyor” dedi. Londra, Rus hükümetini, Soğuk Savaş’ın sonunda eski Sovyetler Birliği’nde geliştirdiği gazla Skripal ve kızını zehirlemekten dolayı suçlamış Moskova ise konuyla ilgili herhangi bir ilgisi olduğunu reddederek delil getirilmesini istemişti.