Rusya’nın İsrail’e yönelik sert dilinin yumuşamaya başlamasından bir hafta sonra, Suriye hava sahasında bir Rus uçağının düşürülmesinin ardından, Rus-İsrail ilişkileri yeninde gerginleşti.
Rus Savunma Bakanlığı’nın, Rus uçağının düşürülmesi meselesi hakkında “İsrail tuzağı” gibi ifadeleri içeren açıklamaları, tarafların anlaşmazlığın üstesinden gelmeye yönelik çabalarının başarısız olduğunu gösteriyor.
Rus çevreler, Rusya’nın Suriye’de İsrail’e sağladığı “hizmetler” in ayrıntıları da dahil olmak üzere, bakanlık tarafından yapılan açıklamaların ciddiyetine dikkat çekti. İşaretler, Tel Aviv’i hava saldırılarını gerçekleştirme kabiliyetinden yoksun bırakmak gibi Suriye’deki koordinasyonun askıya alınmasının bazı unsurlarıyla ilgili Moskova’nın bir dizi hazırlık içinde olduğunu gösteriyor. Bir Rus askeri uzmanın yorumuna göre, Moskova, İsrail’den söz konusu durumlara ilişkin ciddi tepkiler geleceği beklentisinde.
Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü İgor Konaşenkov, Akdeniz’de düşen Rus İl-20 savaş uçağının düşüş nedeniyle ilgili toplanan verileri basına açıkladı. Uydu görüntülerinin ve çeşitli izleme ve kontrol sistemlerinin analizinden sonra Moskova tarafından yürütülen soruşturmaların sonucunda elde edilen verilerin, olaydan hemen sonra Moskova tarafından açıklanan ön sonuçlardan çok fazla farklılık göstermediği ortaya çıktı. Rusya, İsrail’i uçağın Suriye hava savunması tarafından açılan ateşe maruz kalmasına neden olmakla suçluyor.
Uçak kazası gecesinde yaşanan olayların ayrıntılarını açıklayan askeri sözcü, “15 Rus askerini taşıyan uçağın İdlib’deki tırmanışı azaltma alanının izlenmesine ilişkin bir görevden dönüyordu. Bu, 4 İsrail savaş uçağından (F-16) oluşan bir hava filosunun Suriye Arap Cumhuriyeti’ndeki bir dizi sanayi tesisine baskın düzenlemesi ile eşzamanlı olarak gerçekleşti” açıklamasında bulundu. Sözcü, İsrail uçaklarının, saldırıları başlatmak için Lazkiye’nin 90 km batısında mevzilendiğini de sözlerine ekledi.
Sözcü sözlerini şöyle sürdürdü:
“İsrail Hava Kuvvetleri Komutanlığı’ndan albay rütbesinde olan bir irtibat subayı, askeri bir çatışmanın önüne geçmek için Suriye bölgelerindeki baskın hususunda Rus kuvvetlerinin liderliğini bilgilendirdi. Mesajda, İsrail kuvvetlerinin önümüzdeki birkaç dakika içerisinde kuzey Suriye’deki pozisyonlarını değiştireceğine işaret ediliyordu. Mesajın ulaşmasından birkaç dakika sonra 4 İsrail F-16 savaş uçağı, GBU-39 model bombalarla Lazkiye valiliğindeki sanayi tesislerine hava saldırıları başlattı. İsrail tarafının Rus kuvvetlerini söz konusu askeri operasyon hakkında bilgilendirmesi koordineli bir şekilde gerçekleşmedi. Bilakis baskınların başlaması ile aynı zamana denk geldi. Bu, Suriye’deki silahlı kuvvetlerimiz arasındaki çatışmaları önlemek için 2015 yılında imzalanan Rus-İsrail anlaşmalarının doğrudan ihlali anlamına gelir.”
Mesajın zamanında iletilmesi sorununun yanı sıra kendilerine yanlış koordinatlar verildiğini ifade eden Rus sözcüsü, “Kazaları önlemeye yönelik iletişim kanallarımız aracılığıyla İsrail Hava kuvvetleri, vurmak istedikleri hedeflerin Suriye’nin kuzeyinde olduğu bilgisini verdi. Ancak İsrail uçaklarının saldırı gerçekleştirdiği yer ülkenin kuzeyinde değil, batısındaki Lazkiye’deydi. Lazkiye, ülkenin batı kıyısında” ifadelerini kullandı. Konaşenkov, konuyla ilgili konuşmaların Rusça olarak gerçekleştiğini, ellerinde ses kaydının olduğunu da vurguladı.
Sözcünün ifade ettiğine göre, Suriye’nin kuzeyindeki İl-20 uçağına güneydeki görev alanından ayrılıp ana üssüne dönmesi talimatı verildi. İsrailli subayın yanlış yönlendirmesi, uçağın güvenli bir bölgeye alınmasını önledi. Ayrıca İsrail F-16’sının bulunduğu yer hakkında bilgi de verilmedi. Suriye’nin batısında bulunan Lazkiye kırsalındaki askeri operasyon Rus uçaklarını Suriye hava savunması ile karşı karşıya getirdi.
Rus askeri sözcüsüne göre, İsrail uçakları Rus uçağına yönelik “ölümcül” bir manevra gerçekleştirdi. Çünkü baskından sonra, İsrail savaşçıları, hava devriyesini Suriye sahilinin 70 kilometre batısında koordine etmek için konuşlandılar. Savaşçılar telsizle uğraşıyorlardı ve savaşçıların yeni bir baskın için hazırlanmaları muhtemel görünüyordu. Birkaç dakika sonra, bir İsrail savaş uçağı Suriye sahiline doğru bir hava manevrası gerçekleştirdi ve inişe hazırlanan İl-20 uçağına yaklaştı. Bu Suriye hava savunma sistemleri tarafından yeni bir İsrail saldırısı olarak algılandı. İsrailli pilotun, İl-20 uçağının etkin yansıtıcı yüzeyinin F-16’dan çok daha büyük olduğunu anlamaması, Rus uçağının bu nedenle uçaksavar füzesinin hedefi haline geleceğini anlamamış olması mümkün değil. Bu sırada Hmeymim Üssü’ne iniş için dönüş yapan İl-20 uçağı Suriye hava savunma sistemlerinin hedefine girdi.
Sözcü, İsraillilerin, Rus ve Suriye silahlı kuvvetlerinin “dost-düşman” olarak tanımlamak için farklı sistemlere sahip olduğunu bildiğini ve Suriye radar istasyonlarının İl-20 uçağını İsrail savaş uçağı hedef grubunun bir parçası olarak değerlendirmesinin mümkün olduğunu sözlerine ekledi.
Konaşenkov açıklamasının devamında, “İsrail savaş uçaklarının uçak-savar füzelerden korunmak ve bölgedeki manevralarını sürdürmek için Rus uçağını kullandıklarını özellikle vurgulamak istiyorum” ifadelerini kullandı.
Konaşenkov ayrıca Suriye hava savunma sistemlerinden fırlatılan bir füzenin 22:03’te İsrail F-16’sından büyük ve yakın bir hedefi, yani İl-20’yi vurduğunu ve uçaktaki komutanın uçakta bir yangın çıktığını haber vermesinin ardından acil inişe geçtiklerini, fakat 4 dakika sonra uçağın radar erkanlarından kaybolduğunu belirtti.
Rus sözcüsü, Suriye’deki Rus grubu liderliğinden sorumlu bir subayın hava kuvvetleri merkezindeki İsrail subayını, “İl-20 uçağının vurulduğu” hususunda bilgilendirdiğine dikkat çekerek, “Uçağınızın bu bölgeden kaldırılmasını talep ediyoruz çünkü arama ve kurtarma çalışması yapacağız” dediğini kaydetti. Sözcü buna karşılık İsrail subayının “Bilgiyi aldım ve onu liderliğe ulaştıracağım” diyerek cevap verdiğini ve 22:40’ta F-16 savaşçılarının bölgeden ayrıldığını sözlerine ekledi. Konaşenkov, yaklaşık çeyrek saat sonra İsrail Hava Kuvvetleri’nden albay rütbeli birinin bağlantıya geçip bölgeyi boşalttıklarını, yardım gerekirse yardım etmek istediklerini söylediğini kaydetti.
Konaşenkov, açıklamasının devamında, ulaştıkları verilerin 15 Rus askerinin ölümüne neden olan bu olayın faili İsrailli pilotların profesyonel olmayışı ya da cezai ihmalini gösterdiğini ifade etti. İsrail’e karşı suçlamalar yöneltmekle yetinmeyen Konaşenkov, daha sert ifadeler kullandı ve İsrail’in “saldırılarını gerçekleştirmek için Hmeymim’e ulaşan sivil uçakların iniş şeritlerini kullandıklarına” dikkat çekti. Ayrıca İsrail uçaklarının faaliyetlerinin tüm yolcu ve nakliye uçakları için doğrudan bir tehdit oluşturduğu değerlendirmesinde bulundu.
İsrail pilotlarının davranışları ve ABD havacılığının bölgedeki hareketleri arasındaki temel farklılıklara dikkat çeken sözcü, havada ya da yerde her iki tarafın güvenliğini tehdit eden kazaların önüne geçmek için Amerikalılarla iletişim kanalının Suriye boyunca doğru bir şekilde çalıştığını kaydetti.
Rusya’nın hiçbir zaman İsrail’le olan anlaşmaları ihlal etmediğini ve İsrail’in Rus güçlerine karşı tehdit oluşturduğu anlarda dahi Suriye’deki hava savunma sistemlerini kullanmadığını belirten Konaşenkov, iki ülke arasındaki anlaşmalar çerçevesinde Rusya’nın İsrail tarafına, İsrail toprakları yakınlarındaki eylemleri konusunda 310 kez bilgi verdiğini, ancak onların yapacakları saldırılardan hemen önce yalnızca 25 kez bilgi verdiğini söyledi. Moskova’nın güney bölgesinde İsrail’e verdiği güvenceleri ve kurduğu gözlem noktalarının Golan Tepeleri’nden İsrail topraklarına saldırıları engelleme imkanı sağladığını hatırlatan Konaşenkov, “Bu, Rusya Federasyonu’nun son zamanlarda İsrail devleti ve İsrailliler için yaptığı her şeye nankörce verilen bir cevaptır” değerlendirmesinde bulundu.