Veliaht Prens Muhammed bin Selman, Katar ile yaşanan krizin Suudi Arabistan’a yapılan yatırıma etkisini önemsemeyerek “Katar krizi gerçekten çok çok küçük bir mesele” ifadelerini kullandı. Veliaht Prens, Reuters’e verdiği röportajda, ülkesinin Yemen’de izlediği politikanın değiştirmeyeceğinin altını çizerek, “Şayet Ortadoğu’da yeni bir ‘Hizbullah’ istiyorsak, Yemen’deki politikamızı değiştirelim” dedi. Yemen’in Babu’l- Mendeb Boğazı’na yakınlığı nedeniyle Lübnan’dan çok daha tehlikeli olduğunu belirtti. “Orada herhangi bir şeyin olması, dünya ticaretinin yüzde 10’unun duracağı anlamına geliyor” ifadelerini kullanan Muhammed bin Selman, bunun gerçek bir kriz olacağını belirtti.

Veliaht Prens, NEOM projesinin hisse satışlarının başlatılacağını da açıkladı. Öte yandan Suudi Arabistan’da bulunan pek çok madenin çıkarılamadığını ve bugüne kadar kullanılmadığını belirtti. Henüz kullanılmamış olan bu madenlerin oranının yüzde 90 olduğunu ve yüzde 95’e ulaşabileceğini ifade etti. Suudi Arabistan’ın 1 trilyon dolar değerinde minerale sahip olduğunu ayrıntıların, Suudi imalat programı kapsamında iki ay içinde ilan edileceğini bildirdi.

Muhammed bin Selman, gerçekleştirilen röportajda, NEOM projesinin üç ülke arasındaki bir noktada yer alacağına dikkat çekerken, Mısır’a 3.5 kilometre uzaklıkta bulunduğunu en yakın noktadan 2 dakikadan az bir sürede ulaşım sağlanabileceğini belirtti. En uzak noktadan ise arabayla 20- 25 kilometre uzaklıkta olduğunu vurguladı. Bu, Manhattan’ın bir bölümünden SoHo’ya araba sürmek gibi bir şey.

Prens Muhammed bin Selman, yatırımcılara gönderdiği mesajında, “Sizden sadece kazanç sağlamak için yatım yapmanızı istemiyoruz, yeni şeyler yaratarak kazanca katkıda bulunulmasını istiyoruz” ifadelerini kullandı.

Aramco Şirketi’nin hisse satış ihalesi doğru yolda devam ediyor mu?

-Doğru yolda gidiyoruz. 2018’de… Fakat listeye eklenecekler hala tartışılıyor. Hisse satışı 2018’de başlayacak. Şu an doğru yolda ilerliyoruz.

Büyük yatırımcıların NEOM projesi kapsamında girişimde bulunmasını bekliyor musunuz? Yıllarca parasını Krallığa çalıştıran birçok kurumun bu paranın bir kısmını geri alıp projede rol oynaması ihtimal dahilinde bir durum mu?

Elbette ki bu yatırım, anlık bir yatırım değil, girişimciler için iyi bir fırsattır. Bence NEOM projesinde özel fırsatlar var. Bunun dünyanın dört bir yanından gelen ve NEOM’a yatırımı yapma niyetinde olduklarını açıklayan bir grup önemli yatırımcının da gündeminde olduğunu düşünüyorum. Onlar nereye gitmek istediklerini biliyorlar. Sahnede olanlardan çok daha fazlası bulunmakta. 2018 yılında bu tarz birçok açıklama duyacağız.

NEOM’un ilk hisseleri piyasaya sürülecek mi?

-Şüphesiz, NEOM hisseleri de piyasaya sürülecek.

Siz de projenin dışına çıkıp, hisse satın alabiliyor musunuz?

-Evet, Vali, Yönetim Kurulu ve Yürütme Kurulu belirlendi.

Bunun daha önce yapıldığını sanmıyorum?

-Şüphesiz. Dünyanın ilk sermayedar kenti olacak. Bu, kentte ve büyümesinde devrim yaratacak benzersiz bir şey.

Ne zaman başlayacak?

– Yönetim kurulunun sahipleri tarafından atandığını düşünün. Vali, Yönetim Kurulu tarafından atanıyor. Dünya’daki benzerlerinin aksine tek görevi, büyümeyi sağlamak. Mesela New York’ta, vali, büyümeyi sağlamayı da içeren bazı ihtiyaçları karşılamak için atanıyor. Fakat NEOM’da vali, bu tür sorunların herhangi biriyle uğraşmak zorunda kalmayacak. Tek yapması gereken büyümeyi sağlamak.

Devlet NEOM’un yüzde kaçına sahip olacak?

-NEOM şirketi ve NEOM yönetimi bulunmakta. Suudi Yatırım Fonu, NEOM şirketinin yüzde yüzüne sahip olacak. Fikir yeterince olgunlaşıncaya kadar kesinlikle piyasaya sürülmeyecek. 2030’dan sonra da olabilir, önce de. Fakat fikir ve strateji ortaya çıktı.

Yatırımcılar şirketten paya sahip olamıyor fakat fırsata sahip oluyorlar… Doğru mu?

-Evet, Endüstri, enerji, yaşam tarzı veya açıklanmayan dokuz sektörde.

NEOM, Krallığın şimdiki hayatına nasıl bir farlılık katacak?

-Bildiğiniz gibi, NEOM üç ülkeyi içine alan bir alanı kapsayacak. Mısır’a 3.5 kilometre uzaklıkta bulunmakta. En yakın noktadan 2 dakikadan az bir sürede ulaşım sağlanabilecek. En uzak noktadan ise arabayla 20- 25 kilometre uzaklıkta. Bu, Manhattan’ın bir bölümünden SoHo’ya araba sürmek gibi bir şey.

NEOM ne anlama geliyor… Ve kim seçti?

-Çok seçeneğimiz vardı. Hepsi iyi isimlerdi, ancak Arapça bir isim istemedik. Latince ya da başka bir dilde olmasını da tercih etmedik. Genel olarak insanlığı temsil eden bir şey istedik. Birçok öneri bulunmaktaydı. 9 ana sektörün ve bu bölgenin en önemli merkezlerinden bazılarının ilk harflerini alarak ‘gelecek’ sözcüğünü koyduk. ‘Yeni Bir Gelecek’ oluştu. Bu isim gerçekten çok uzun oldu. Son olarak NEOM olmasına karar verdik. NEOM, ‘Geleceğim’ anlamına geliyor.

2030 Vizyonu’nda herhangi bir değişiklik var mı?

-2030 Vizyonu büyük fırsatlar kapsamakta. Aramco ve NEOM bu fırsatlardan bazıları. Kızıldeniz, el- Kadiyeh projelerimiz var. Önümüzdeki senelerde açıklayacağımız büyük, küçük birçok projemiz mevcut.

Aramco hisseleri Suudi Arabistan’ın mali piyasasının gelişimini sağlamak için ihaleye sunuldu mu?

-Fikir, sadece ekonomiyi yeniden yapılandırmak için değil, bir o kadar da kaçırdığımız fırsatları yakalama amacı gütmekte. Yüksek kabiliyetlere sahibiz ancak çok azını kullandık. Biz sadece petrolden faydalanıyoruz. Mevcut yetenekleri etkinleştirmek için birçok fırsatımız var.

Petrol sektöründe, petrokimya, gaz vb… Kızıldeniz’de hala yeni birçok şey keşfediyoruz. Turistlere gelince, 2030’da 40 milyondan fazla turiste ulaşabileceğimize inanıyoruz. 30 milyon Mekke ve Medine’yi ziyarete gelecek, 10 milyon kişi de tarihi ve ticari yerleri ziyaret edecek. 40 milyon turist gerçekten büyük bir rakam. Bugün, ülkemizi 15 milyon turist ziyaret etmekte. Söz konusu rakam da büyük bir sayı. Sıfırdan başlamayacağız ve bu sayılara büyük bir yatırım yapma kabiliyetimiz olacak. Suudi Arabistan’da bulunan pek çok madenin çıkarılamadı ve bugüne kadar kullanılmıyor. Henüz kullanılmamış olan bu madenlerin oranı yüzde 90, bu yüzde 95’e ulaşabilir. Sıradan madenlerden değil altın gibi madenlerden bahsediyoruz. Altın şimdiye kadar 240 milyar doların üzerinde çıkarıldı. Sadece altın değil, aynı zamanda 150 milyar doları aşan gümüşümüz de var. Yani, toplamda 1 trilyon doları aşan değerli madenlerden bahsediyoruz. 1 trilyon dolardan fazla değerde madenler… Hala birçok şeyi keşfetmeye devam ediyoruz. Krallığın, sahip olduğu madenlerin değerini tam olarak bilmek için bir sürü program yapıyoruz. 2 trilyon dolardan fazla değere sahip maden keşfedebilir miyiz? Suudi Arabistan’da olduğundan daha fazla şey ortaya çıkarabilir miyiz? Elimizde bir trilyon doları aşkın bir değer var. Ayrıntılar, Suudi imalat programı kapsamında iki ay içinde ilan edilecek.

Taşımacılık sektörü, önemli bir yere sahip. Bu bağlamda, Asya’yı Afrika’ya bağlayan Kral Selman Köprüsü gibi büyük projeler bulunmakta. Kızıldeniz dünya ticaretinin yüzde 10’unu oluşturuyor. Ancak herhangi bir hizmet sunmuyoruz. Bunlar büyük fırsatlar. Büyük bir ulaşım ağı var. Suudi Arabistan semalarında, adil payımızı almadığımız halde bir yoğunluk mevcut. Dolayısıyla ulaşımda büyük fırsatlar var. Ayrıca daha küçük, dağınık sektörlerimiz de var.

Yerel içerik: 200 milyar dolarlık mal ithal ediyoruz. Daha doğru olmak için Suudi Arabistan’dan yılda 200 milyar doların fazlası ihraç edilmekte. İlk olarak askeri sanayi için 60 milyar dolar, ikinci olarak turizm için 20 milyon dolardan fazla, üçüncü olarak da otomotiv sektörü. Amacımız, bu miktarın 2030 yılına kadar Krallığın içerisinde sarf edilmesi. Bu, Suudi Arabistan’da endüstriler yaratmak için muazzam fırsatlar yaratacak. Askeri sanayi, otomobil montajı, turizm ve çok daha fazlası. Bu nedenle içerik, amaca yönelik çok önemli bir faktör.

Yatırım’a gelince, özelleştirme Aramco’dan başlar, daha sonra havaalanları, limanları da içine alarak spor kulüplerine kadar ulaşır. Kamu Yatırım Fonu’na gidecek çok miktarda para getirecek. Ayrıca Suudi Arabistan’ın içinde ve dışında önemli fırsatlar yaratabilecek büyük bir özelleştirme programı bulunmakta.

Suudi Arabistan’da yıllar boyunca para kazanan şirketlerden paralarının bir kısmıyla burada bir kez daha yatırım yapmalarını talep edecek misiniz?

-Yatırımcılara baskı yapmak istemiyoruz. Suudi Arabistan’da iyi fırsatlar sağlayamazsak bu, kimsenin gelmeyeceği anlamına gelir. Suudi Arabistan’da büyük fırsatlara sahip olduğumuza inanıyoruz. Kendi akışına bırakmak istiyoruz. Kendimizi geliştirmeye çalışıyoruz ve dünyanın dört bir yanındaki insanların burada yatırım yapmalarını istiyoruz. Yatırımcılara, ‘Sadece döviz kazanmak için yatırım yapmanızı istemiyoruz. Biz yeni şeyler üretmek istiyoruz. Başarılara katkıda bulunmak istiyoruz. ‘Vizyon – Softbank’ fonu ile bunu oluşturmaya çalışıyoruz’ diyoruz.

Suudi Aramco Şirketi’nin 2 trilyon dolar değerine sahip olduğuna hala inanıyor musunuz?

Bununla ilgili çok tartışmanın olduğunu biliyorum. Ancak sonuç olarak, ilk ve son söz yatırımcınındır. Doğal olarak, dünyanın en büyük halka arzına birçok söylenti eşlik ediyor.

Aramco’dan önce yapılan en büyük halka arz olan Ali Baba’ya bakarsak, hakkında birçok söylenti olduğunu görürüz. Fakat ‘Ali Baba’ söylentilerin aksini ispatladı. Aramco kendini halka arzın yapıldığı günde ispatlayacaktır.

Değeri 2 trilyondan fazla da olabilir. İki trilyon dolar dediğimiz zaman bizim biçtiğimiz en düşük değerden bahsediyoruz.

Körfez- Katar anlaşmazlığı ya da Yemen Savaşı ‘2030 Vizyonu’ ve Suudi Arabistan’daki yatırımları nasıl etkiledi?

-Katar gerçekten çok çok küçük bir mesele. Ülkemiz için herhangi bir karmaşadan uzakta güvenliği sağlamaya kararlıyız. Tek bir şey söyleyeceğim. Ortadoğu’da yaklaşık 100 yıllık bir güvenlik ve istikrar kaydeden tek ülke Suudi Arabistan’dır.

Sicili en temiz olan ülke Suudi Arabistan, Ortadoğu ve dünyadaki her sorunu çözüme kavuşturarak güçlü olduğunu ispatladı. Karşılaştığı sorunlar ona güç kattı.

Aramco Şirketi’nden hisse satışı 2030 Vizyonu’nuz için neden gerekli? Krallık Aramco’yu hisse satışına sunmaksızın sermaye piyasalarında benzerlerini hatta daha da fazlasını kazanabilir. Buradan vermek istediğiniz mesaj nedir?

-Hükümetin elde tutması uygun olmaz. Siz fırsat ve ticari işler yaratır ve geliştirirsiniz sonrasını yatırımcıya teslim edersiniz. Böylece yeni bir şeyler ortaya konur. Tabii ki büyümesi için onu her zaman destekleyeceksiniz çünkü ekonominizin bir parçası, başarısızlığa uğramasına izin veremezsiniz. Aslında, özelleştirme alanında diğer ülkelerin gerisinde kalıyoruz. Bu nedenle kafileye yetişmeye çalışıyoruz.

İsrail’e NEOM Köprüsü projesini açıklamak gerekir mi?

-Hayır. Suudi Arabistan ile Mısır arasında olduğu için bunu açıklamamıza gerek yok. Elbette, uluslararası kurallara aykırı davranmayacağız.

NEOM köprüsü, Sanafir ve diğer adalara yakın mı?

-Şu ana kadar köprü inşa edilecek yere karar vermedik. Ancak harika bir mercan resifi olduğundan Tiran adasında yapmamaya çalışıyoruz. Bu mercan resiflerinin üzerinde bir köprü olması gerçekten acı verici olur. Köprüyü suyun derininde tutmaya çalışıyoruz. Böyle benzersiz bir deniz ortamında inşa edilmiş köprü, bir dünya harikası olacak.

Diğer üreticilerle olan OPEC anlaşması 2018 sonuna kadar uzatılacak mı?

-Hem OPEC’e üye hem de dışardan üretim yapan tüm ülkelerle çalışmaya kararlıyız. Harika ve tarihi bir anlaşmaya sahibiz… Petrol arz ve talebini istikrara kavuşturmaya katkıda bulunacak her şeyi destekleyeceğiz. Bence şimdi petrol piyasası kaya petrolünün tüm arzını karşılamayı başarmış durumda. Şimdi durumu normale döndürüyoruz.

Yemen politikasına dair herhangi bir değişiklik var mı?

– Şayet Ortadoğu’da yeni bir ‘Hizbullah’ istiyorsak, Yemen’deki politikamızı değiştirelim.

Sonuna kadar devam edecek misiniz?

-‘Hizbullah’ gibi bir örgütün bir daha ortaya çıkmamasından emin olmak için devam edeceğiz. Yemen, Babu’l- Mendeb Boğazı’na yakınlığı nedeniyle Lübnan’dan çok daha tehlikeli. Orada herhangi bir şeyin olması, dünya ticaretinin yüzde 10’unun duracağı anlamına geliyor. İşte bu gerçek bir krizdir.