İran’a karşı mesafeli bir tutum sergileyen Sairun koalisyonu lideri Mukteda el-Sadr, 16 Mayıs’ta Twitter hesabı aracılığıyla yayınladığı bir mesajda, teknokratlar hükümeti kurma olasılığını görüşmek için siyasi parti liderlerine Necef şehrinde toplantı düzenleme çağrısında bulundu. İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ise Tahran’ın onayı temelinde bir Irak hükümetinin kurulması için Bağdat’taki siyasilerle görüşmeler gerçekleştiriyor.
Sadr’ın çağrısı, seçim sonuçlarına dair farklı siyasi taraf ve partiler arasındaki anlaşmazlıklar ışığında gelişti. Öyle ki Twitter üzerinden açıklamada bulunan Sadr, “Farklılıklarımıza rağmen, sabitlerimizde ödün vermeden ortak hedeflerimizi görüşelim” dedi. Sadr ayrıca, “Yeni koalisyon liderlerini, Irak’ımızı inşa etmek ve dürüst teknokrat bir hükümet kurmak için açık kapıma ve uzanmış ellerime karşılık vermeye, toplantı düzenlemeye çağırıyorum” ifadelerine yer verdi.
Reuters’ın haberine göre Sadr, İran’a ana müttefikleri Bedir Tugayları Örgütü Genel Sekreteri Hadi el-Amiri veya eski Başbakan Nuri el-Maliki ile bir koalisyon kurması konusunda ödün vermeye hazır değil.
Mukteda es-Sadr, geçtiğimiz Salı gecesi Twitter hesabı aracılığıyla yaptığı açıklamada, “teknokrat bir hükümet kurmak için” çalışmalarını sürdürdüğüne dikkati çekerek, “Attar karışımı” olarak nitelendirdiği bir mutabakat hükümeti fikrine karşı olduğunu belirtti. Sairun lideri, “Bir Attar karışımı olmayacak. Hırsızlığın olmadığı ve halkın geçimine kapı aralayan teknokrat bir hükümetin kurulmasını kabul etmekteyiz” dedi.
Sadr, son yıllarda destekçilerine birçok kez hükümete ve yolsuzluğa karşı protesto gösterileri yapma çağrısında bulunmuştu.
Irak’ta nihai seçim sonuçlarının açıklanması beklenirken, Seçim Komisyonu geçtiğimiz Salı günü ilk sonuçları yayınladı. Nitekim Sadr destekli Sairun koalisyonu, 329 sandalyenin 55’ini elde ederek parlamento seçimlerinde birinci sıraya yerleşti. Bağdat, Vasit, Müsenna, Zi Kar, Meysan ve Necef’in yanı sıra 8 farklı Irak şehrinden oy aldı. Sairun koalisyonu; Hasan el-Akuli liderliğindeki İstikame Partisi, Raid Fehmi liderliğindeki Irak Komünist Partisi, Saad Asım el-Cenabi liderliğindeki Cumhuriyetçi Topluluk ve Kahtan el-Cuburi liderliğindeki Adalet Devleti gibi bazı partileri bünyesinde barındırmakta.
Başbakan Haydar el-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu ise 51 sandalyeyle ikinci sırada yer aldı. İbadi, Ninova’nın yanı sıra, Kürdistan bölgesi şehirleri de dahil olmak üzere 17 Irak şehrinden oy aldı.
Aynı şekilde Hadi el-Amiri liderliğindeki Fetih Koalisyonu ise 49 sandalyeyle üçüncü sıraya yerleşti. Babil, Kerbela, Kadisiye ve Basra’nın yanı sıra 9 farklı şehirden oy aldı.
Nuri el-Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu ise 25 sandalye kazanırken, Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokratik Partisi de 24 sandalye elde edebildi. Ayrıca Ammar el-Hekim başkanlığındaki Hikmet Koalisyonu 22 sandalye, İyad Allavi liderliğindeki Vataniyye Koalisyonu 21, Kosret Resul liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği 15 ve Usame el-Necifi başkanlığındaki Karar Koalisyonu da 15 sandalye kazandı.
İstatistiklere göre, Kürdistan Demokratik Parti, Kürdistan Yurtseverler Birliği, Değişim Hareketi, Yeni Hareket ve İslami Grup gibi büyük Kürt partileri Erbil, Süleymaniye ve Duhok şehirlerindeki eski pozisyonlarını korudu. Sünni bloklar ise Anbar, Diyala ve Selahaddin şehirlerinden oy aldı.
Irak hükümetini kuracak olan Sadr, koalisyonunun elde ettiği zafer sonrasında el-Amiri liderliğindeki Fetih ve İbadi liderliğindeki Zafer koalisyonlarının önünde yer aldı. Singapur Üniversitesi’nin Ortadoğu Enstitüsü’nde araştırmacı Fanar Haddad Fransız Haber Ajansı AFP’ye yaptığı açıklamada, Mukteda el-Sadr ihtimalinin hesaplamalarda imkansız olmadığını, fakat siyasi açıdan zor olduğunu belirtti. Aktarılana göre, hesaplar doğrultusunda Sairun koalisyonu ardında seçimleri kazanan diğer listeler, en azından aktif bir rol oynayabilecekleri bir bloğun oluşturulması için müzakere toplantılarına başladı.
Saddam Hüseyin sonrasında Irak, diktatörlüğün ve bireysel yönetimin geri dönüşünü engellemek üzere siyasi sistemini parlamento ittifakları gerektiren karmaşık bir düzeyde şekillendirdi.
Bu bağlamda her yasama seçiminden sonra kazanan bloklar, çoğunluk hükümetini kurmak için uzun müzakerelere girmekte. Yasama seçimlerinde kazanan ilk bloğun, parlamento blokları arasında bir hükümet kurma başarısızlığı ise uzak değil.
2010 yılında yaşananlara benzer şekilde, Sairun koalisyonunun bir hükümet kurmadan uzaklaştırılması, yasal, anayasal ve teorik açıdan mümkün. Nitekim eski Irak Başbakanı Nuri el-Maliki’nin ofis sözcüsü Hişam el-Rikabi AFP’ye yaptığı açıklamada, Kanun Devleti koalisyonunun, Fetih koalisyonu, Sünni, Şii ve Kürt taraflar gibi önemli güçlerle görüştüğünü belirtti.
Mukteda el-Sadr ise, İran’a yakın Maliki ve Hadi el-Amiri bloklarını herhangi bir ittifaktan uzak tutuyor.
Siyasi kaynaklara göre, Washington’un İran nükleer anlaşmasından çekilmesini takiben İran- ABD ilişkilerinin gerginleşmesiyle birlikte Sadr’ın nüfuzunu azaltmak üzere toplantılar başladı.
Öyle ki söz konusu toplantılara tanık olan bir kaynak AFP’ye, İran Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani’nin Bağdat’ta olduğunu ve önde gelen Şii ve diğer küçük partilerle görüşmeler yaptığını ifade etti.
Aynı şekilde araştırmacı Fanar Haddad’ın aktardığına göre, Sadr’ın Fetih ve Kanun Devleti ile çalışma konusundaki isteksizliği, masaya oturması için İran’ı baskı yapmaya itecek. Nitekim durumun, her zamanki gibi, parlamenter bir muhalefet olmaksızın ilgili bütün taraflarla mutabakat hükümeti şeklinde sonuçlanacağı belirtildi.