Musul’daki mahallelerine dönen Iraklılar, DEAŞ’a karşı yürütülen savaşın enkazlarının arasında yaşamın zorluğunu fark ettiler. Zira savaşın bitmesinden 7 ay sonra evlerine döndüklerinde kendilerini dayanılmaz bir mücadelenin daha ortasında buldular.

Abdürrezzak Abdullah, eşi ve 3 çocuğuyla birlikte ABD öncülüğündeki koalisyon ve Irak güçleri eşliğinde geçtiğimiz Temmuz ayında, son DEAŞ militanının da tahliye edildiği Musul’a geri döndü. Abdullah yaptığı açıklamada, çocuğunun her gün sokaklarda cesetlerin yanında yürümesini istemediğini söyledi. Reuters Haber Ajansı’nın aktardığına göre, Abdürrezzak Abdullah, “Elektriksiz yaşayabiliyoruz. Ama hükümetin, cesetleri kaldırmasına ihtiyacımız var. Çünkü bu cesetler hastalık yayıyor ve yaşanan kötülükleri hatırlatıyor” dedi.

Cesetler sokakları doldurmuş durumda

Musul’un batı kesimindeki enkaz yığınlarından burunları tıkayan bir ölüm kokusu yükselirken, paslanmış arabalarda da hala patlayıcı maddeler ele geçiriliyor. Radikal örgütle 3 yıl devam eden savaşın kanlı sonundan kaçan onlarca insan vardı. Ancak şuan yüzlerce ceset, savaştan önce 200 bin nüfusa sahip şehirde sokakları doldurmuş durumda. Musul kentinin sakinlerine ve yetkililere göre, binlerce sivilin cesedi enkaz yığınları arasından henüz kaldırılmadı.

“Musul’da kaldırılacak sivil ceset yok”

Nitekim Şii bir lider tarafından idare edilen Irak Hükümeti, bu durumu reddetti. Şehrin Sivil Savunma Kuvvetleri Başkanı Tuğgeneral Muhammed Mahmud “Musul’da kaldırılacak sivil ceset yok” açıklamasında bulundu. Dışişleri Bakanlığı’na bağlı Sivil Savunma kuvvetleri, şehirlerdeki cesetleri kaldırma ve ölüm belgelerini çıkarmakla görevli.

“Neden teröristlerin defin işlemlerine izin verelim?”

Mahmud, Ocak ayı ortasına kadar şehirden 2 bin 585 sivil cesedin toplandığını, operasyonların tamamlandığını, ancak birçoğunun kimliğinin belirlenemediğini söyledi. Başkan, radikallerin cesetleriyle ilgilenip kaynaklarını heder etmek istemediklerini de belirtirken, “Neden teröristlere uygun bir defne izin verelim?” şeklinde konuştu.

Ölülerin cesetleri hakkındaki anlaşmazlık, bölgeyi zor bir savaşın sürdüğü ve radikal örgütün zorbalıklarına tanık olan kent sakinlerinin öfkesini arttırmakla tehdit ediyor. Öyle ki sivil cesetlerin nihai sayısı, Irak’ta büyük bir hassasiyete sahip olan siyasi bir konu.

Cesetleri toplamak için özel ekip kuruldu

Öte yandan Belediye Müdürlüğü, enkaz altında kaldığı sanılan 9 binden fazla kayıp cesedi bulmak için özel bir ekip kurdu. Nitekim ekip şu an, 300 cesedin bulunması için bir operasyon yürütüyor. Bu cesetler komşu, aile üyeleri veya bölgedeki kişiler tarafından görülerek tespit edildi.

Belediye Müdürlüğü’ne bağlı Ceset Çıkarma Komitesi Başkanı Derid Hazım Muhammed, “Enkazlar altındaki diğer cesetlerin sayısını bilmiyoruz. Ölen insanların bir aile ferdi veya tanıdığı bize, bir yerdeki ceset sayısını bildirmezse, bölgede 5 veya 100 ceset mi kaldığını bilemeyiz” dedi.

Toplu mezarlara gömüldüler

Diğer taraftan bölge sakinleri, çatışmaların artmasıyla kitlesel mezarların kazılmış olduğunu söyledi ve 100 tane komşularının, eski mahallede bir caminin avlusundaki toplu mezara gömüldüğünü kaydetti. Bu bağlamda mahalle sakinlerinden Mahmud Kerim, “ Uçaklar şehri bombalıyorken, kendimi, ellerimle 50 ila 60 kişinin arasına gömdüm” dedi.

İnsanlar akrabalarının cesetlerini topraktan çıkartıyor

Birçok kişi, akrabalarının cesetlerini uygun mezarlara gömmek üzere bulundukları yerlerden çıkarttı. Ancak Kerim yaptığı açıklamada, birçok kişinin ailelerinin nerede olduğunu hala bilmediklerini söyledi. Öyle ki bazıları hayatlarını kaybetti, bazıları ise mülteci kamplarındaki binlerce kişi arasında veya şehrin diğer bölgelerinde kiraladıkları evlerinde yaşıyor.

“10 bin sivilin öldüğü tahmin ediliyor”

Musul’daki Belediye Müdürlüğü, kaç kişinin hayatını kaybettiğini söylemese de müdürlüğün Başkanı Abdul Settar Habbo, “Yetkililer arasında ölenlere dair rapor ve bilgilerin eksikliği kapsamında, savaş sırasında yaklaşık 10 bin sivilin hayatını kaybettiği tahmin ediliyor” ifadelerini kullandı.

Öte yandan bir ABD koalisyonu sözcüsü de olayla ilgili raporları değerlendirdi. Sözcü, Musul yakınlarındaki koalisyon hava saldırılarının neden olduğu onlarca sivil ölü ve yaralıya dair bir rapora göre “ABD ordusu, 321 kişinin öldürüldüğünü itiraf etti” dedi.

100 rapor inceleniyor

Raporda, Musul yakınlarında meydana gelen  ölüm veya yaralanma ile sonuçlanan koalisyon saldırılarına dair diğer 100 raporun da hala incelenmeye devam edildiği kaydedildi.

“Yetkililer DEAŞ cesetlerini çıkarmayı reddediyor”

Sokaklardaki militanların cesetleri Musul’daki en önemli sorunu oluşturmasına rağmen, mahalle sakinleri evlerinde DEAŞ militanlarının akrabalarının cesetlerini de bulduklarını kaydetti. Öyle ki bir mahalle sakini konuyla ilgili olarak, haftalardır Sivil Savunma kuvvetlerinin bodrum katındaki yatak odalarından 2 cesedi çıkarmasını beklediklerini söyledi. Söz konusu mahalle sakini, “Cesetler parçalanmış, ancak kıyafetlerinden birinin kadın ve diğerinin de çocuk olduğu anlaşılıyor. Sivil Savunma, DEAŞ’a mensup olmalarından dolayı onları çıkarmayı reddediyor. Bana cezalandırıldığımı, çünkü DEAŞ’ı desteklediğime inandıklarını söylediler” dedi.

Belediye ekibinin şimdiye kadar 348 ceset toplamasına rağmen bölgede hala onlarca ceset bulunuyor. Cesetlerin bazılarının kimlikleri Hükümet tarafından tespit edilirken, bazıları da kıyafetlerinden tanınıyor.