Irak ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) dün, Musul Ulu Camii’nin (Nuri Camii) ve El Hadba Minaresi’nin (Kambur) restorasyonu için 50 milyon dolar yardımın öngörüldüğü bir ön protokol imzaladı. Arkeoloji Müzesi’nde düzenlenen törende imzalar Irak Kültür, Turizm ve Eski Eserler Bakanı Feryat Revandizi ve BAE Kültür ve Bilgi Gelişimi Bakanı Noura el Kaabi tarafından atıldı. Törene UNESCO, İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) ve Irak Sünni Vakfı’ndan da temsilciler katıldı.
Restorasyon projesi UNESCO ve BAE ortaklığı ve Uluslararası Koruma Çalışmaları Merkezi ve Kültürel Varlıkların Korunması ve Onarımı Araştırma Merkezi (ICCROM) işbirliği ile başlatıldı.
M.Ö. 6. Yüzyılda inşa edilen Musul Ulu Camii’nin bir parçası olan Kambur Minare, Musul’daki en önemli tarihi eserlerden biri olarak kabul ediliyor. Cami ve minare 2017’nin Haziran ayında DEAŞ tarafından havaya uçurulmuştu.
Kültür Bakanlığı Sözcüsü İmran el-Abidi, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Kültür Bakanı Noura el Kaabi bugün Bağdat’a geldi ve imza töreninden sonra ülkesine geri döndü” bilgisini verdi.
BAE’li Bakan Kaabi dün düzenlenen basın toplantısında şunları söyledi:
“Bakım ve restorasyon projesi beş yıldan fazladır sürüyor. Bu 50 milyon dolar maliyetle Irak’ta yapılan en büyük proje. Restorasyon faaliyetleri mirasları korumaya yönelik hayırlı bir anlam ifade etmesi için Şeyh Zayed’in doğum yıl dönümünde başlayacak. Bu proje kardeş Arap halkının mirasını koruyacak.” Kaabi ayrıca ülkesinin yıkıcı savaştan çıkan Irak’ın yanında olduğunu da vurguladı.
Bakan, Kuveyt’te düzenlenen Irak’ın Yeniden İmarı Uluslararası Konferansı’nda BAE’nin Irak’a verdiği 500 milyon dolar destek vaadinin ilk aşamasının tamamlandığını ifade etti.
Musul Üniversitesi Arkeoloji Profesörü Amir Cemili söz konusu anlaşmayı ve BAE’nin bu adımını memnuniyetle karşıladı. Cemili, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada şu değerlendirmede bulundu:
“Irak, içinde bulunduğu dönemde sınırlı finans koşulları nedeniyle kardeş devletlerin katkısı olmadan adım atamıyor. Aynı tasarım ve özelliklerle restorasyon tamamlanabilir. Musullu İslami eserler arkeologlarından Şeyh Ahmed Kasim, 1970’li yıllardan beri caminin ve minarenin süslemeleri ile mermerlerini belgeledi. Bu şekilde hem cami hem de minare yıkılmadan önce olduğunu haline geri çevrilebilir.”
Cemili, 2014 yılında DEAŞ tarafından yıkılan Musul’daki Hz. Yunus Peygamber’in türbesinin bulunduğu caminin yer aldığı arkeolojik alandaki ihlaller hakkında da bilgi verdi:
“İhlaller iki hafta önce Tarihi Eserler Dairesi ve Alman heyeti arasında yapılan anlaşmadan sonra durdu. Hz. Yunus Peygamber Camii’nin bulunduğu alan yerin bir kat altındaki Süryanilere ait kalıntılarla birlikte yaklaşık 125 metre karelik bir alanı kaplıyor. Bu incelemelerin yaklaşık 5 yıl süreceğini düşünüyoruz.
Arkeoloji Profesörü Amir Cemili, DEAŞ tarafından yıkılan ve çalınan tarihi eserler hakkında da şuları söyledi:
“DEAŞ Nimrud Antik Kenti’ndeki tarihi yapıları ve Ninova şehrinin kapılarını yıktı. Vakıflar Müdürlüğü’ne bağlı el yazması eserleri çalarak Rakka üzerinden Türkiye’ye kaçırdı. Türkiye bunu reddediyor. Bu eserler arasında Hamdani (Hicri 300) ve Eyyubi (Hicri 500) döneminden el yazması kitaplar da var” dedi.