Iraklı Ahmed’in Dicle Nehri’nin bir yakasından diğerine geçmesi ve Kuzey Irak’ın Musul şehrinde bulunan üniversitesine ulaşması kısa süre öncesine kadar çok az zamanını alıyordu. Ancak DEAŞ’ı bölgeden çıkartmak için 9 ay boyunca sürdürülen savaş sırasında nehir üzerindeki köprünün yıkılmasıyla aynı mesafeyi kat etmesi iki saatten uzun sürüyor.
20 yaşındaki Ahmed Mayser sabah 8’de başlayan dersine yetişmek için saat 5 bucuk ya da 6’da evden çıkmak zorunda. Nüfusu 2 milyona yakın olan şehirde Dicle Nehri’ni aşmak birçok kişi için oldukça zor.
Ninova’daki yol ve köprülerden sorumlu isim olan Mervan Abdulrezzak’ın AFP’ye yaptığı açıklamaya göre Irak’ın en büyük 2. şehri Musul’un terör örgütünden kurtarılması için yürütülen operasyonlar sırasında Dicle Nehri üzerindeki 7 köprüden büyük çoğunluğu yıkıldı. Bazıları da kısmi olarak hasar aldı.
Bazı köprüler radikaller tarafından bombalarla patlatılırken bazıları da Washington’un liderliğindeki koalisyonun gerçekleştirdiği hava saldırılarında ya da DEAŞ’ın yardım yollarını kesmek için Irak savaş uçaklarının hedef alması sonucu zarar gördü.
Özellikle Musul’un batısındaki altyapının büyük bir kısmı da haziran 2014’te şehri kontrol altına alan DEAŞ’ı temizlemek için yürütülen operasyonlarda benzer bir yıkıma maruz kaldı. Bazı köprülerde beton sütunlardan başka ayakta kalan bölüm kalmadı. Zar zor ayakta duran bazı köprüler de ise yayaların geçişi sırasında çöktü.
Musul’un tekrar kontrol altına alınmasının üzerinden 5 ay geçti. Ancak milyonlarca kişi halen şehri ikiye ayıran nehri geçmekte zorluk çekiyor. Halk, karşı kıyıya geçebilmek için şehrin 30 km güneyindeki Hamam el-Alil’e daha uzaktaki el-Kayyara’ya gitmek zorunda kalıyor.
Köprülerin yenilenmesi için çalışmalar başladı
Dünya Bankası ve Birleşmiş Milletler’den alınan krediyle bölgedeki iki köprünün geçici olarak yenilenmesi çalışmaları sürerken 3 köprünün daha tamir edilmesine yönelik hazırlıklar da devam ediyor. Abdulrezzak, bir Alman heyetinin hasarı değerlendirmek ve 7 köprünün yeniden inşası için planlar geliştirmek üzere Ninova’ya vardığını söyledi.
Geçici olarak onarılan iki köprüden geçmek için bekleyen arabaların oluşturduğu kuyruk kilometrelerce uzuyor. İki çocuğunu sırtında taşıyan 44 yaşındaki Fethiye Sabahi “Köprüyü geçmek için taksiye binmem lazım. Ancak param yok” diyor. Arabaların ve motosikletlerin arasında yürümek zorunda olan Sabahi’nin uzunluğu 330 metre olan köprüden geçmesi en az yarım saat alıyor. Sabahi açıklamasında “Bu şekilde yaşamak çok zor. Hükümetin DEAŞ’ı bölgeden çıkardıktan sonra halk için köprüyü yeniden yapması gerekmiyor muydu?” diye soruyor.
Şehrin doğusunda yaşayan 6 çocuk sahibi 37 yaşındaki taksi şoförü Yahya Ahmed köprüden geçişler ve yollar konusunda sıkıntı yaşayanlardan. Ahmed, köprüden geçmek isteyen müşterileri almadığını belirterek “Eskiden iki yakayı bağlayan köprüden geçmemiz kolay olurdu ancak köprüden geçmek şimdi iki buçuk saat alıyor. Bu nedenle geçmiyoruz. Artık sadece nehrin bir yakasında çalışıyorum” diyor.
Irak’ta 1934’te yapımı 6 ay süren ve “eski köprü” diye bilinen demir köprünün yeniden inşası için atölyede çalışan mühendis Hüseyin Nebil “Gelecek ağustos ayında arabaların geçmesi yeniden mümkün olacak. Bu da DEAŞ’ın bölgeden çıkartılmasının yıl dönümüne denk geliyor” dedi.
Musul’un tanık olduğu savaşlar DEAŞ’ın bölgeden çıkarılması ile bitti. Ancak süreç, yüz binlerce kişinin göç etmesine ve kamplarda zor koşullar altında yaşamasına sahne oldu.