Pakistan istihbarat yetkililerinden yapılan açıklamalara göre, Taliban heyeti, İslamabad’a Afganistan Devlet Başkanı Eşref Gani hükümetiyle diyaloğa girme konusunda herhangi bir söz vermedi. Dün, Taliban’ın siyasi müzakerecilerinin, Afganistan Hükümeti ile durgun barış sürecinin canlandırılmasına dair herhangi bir söz vermeksizin, Pakistan ziyaretlerini tamamladıkları açıklandı.
Üst düzey iki Taliban yetkilisi Çarşamba günü Reuters’e yaptığı açıklamada, “Hareketin en üst düzey liderinin onayladığı heyet, Afganistan’daki 16 yıllık savaşı sona erdirmek için barış anlaşmasının yeniden canlanma ihtimalini görüşmek üzere bu hafta Pakistan’ın başkentini ziyaret edecek” ifadelerini kullandı.
Yetkililer, Afganistan’daki Taliban müzakerecilerinin, Kabil hükümetiyle barış anlaşmasının yeniden başlatılması konusunda Pakistan’da görüşmeler düzenlediğini bildirdi. Reuters’in aktardığına göre, önemli bir Afgan temsilcisiyle yapılan gayri resmi görüşmelerin ilerleme kaydedip kaydetmediği henüz netlik kazanmadı. Nitekim 2015 yılında başlayan doğrudan görüşmelerin yeniden canlanması konusunda daha önceki birçok girişim de başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
İslamabad görüşmeleri, geçtiğimiz Pazartesi günü Taliban Hareketi’ne bağlı bireyler ve İslami Parti arasında Türkiye’deki kanallar aracılığıyla gerçekleşen bir toplantı sonrasında geldi. Partiye, Afganistan siyasi arenasına katılmadan önce Taliban ile ittifak içince olan eski bir lider öncülük ediyor.
Bu bağlamda Rusya, Afganistan Hükümeti ve Taliban arasında mümkün olan en kısa sürede doğrudan görüşmeler yapılması çağrısında bulunurken, bu görüşmelere ev sahipliği yapmaya hazır olduğunu belirtti. Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Afganistan hükümeti ile Taliban hareketi arasındaki iç savaşı durdurmak için yapılacak doğrudan müzakerelerin en hızlı şekilde başlamasını destekliyoruz. Bu görüşmelerin başlaması için zemin oluşturmaya hazırız” ifadelerine yer verildi. Krize askeri bir çözüm getirilemeyeceğine dikkat çekilen açıklamada, “Afganistan’da istikrarın sağlanması konusunda uluslararası deneyim, askeri güçlerle bir çözüm girişiminin etkisiz kaldığını kanıtladı” denildi. Açıklamada ayrıca, Güvenlik Konseyi kararları çerçevesinde ulusal uzlaşı sürecini başlatmak için en kısa sürede ciddi adımların atılması gerekliliğine dikkat çekildi. Bakanlık, geçtiğimiz yıl çalışmalarını yeniden başlatan “Şangay- Afganistan” temas grubu ve Moskova mekanizmaları aracılığıyla Afganistan çözüm müzakereleri sürecinin başlamasına katkı sağlayacaklarını belirtti.
Afganistan Dışişleri Bakanı Selahaddin Rabbani de Taliban’a doğrudan görüşmelerde bulunma çağrısı yapmıştı. Rabbani, Aralık 2017 sonlarında Çin’in başkenti Pekin’de düzenlenen Birinci Çin-Afganistan-Pakistan Dışişleri Bakanları Diyalog Toplantısı’nda yaptığı açıklamada, “Taliban’ı Afganistan Hükümeti ile mümkün olan en kısa sürede müzakere masasına oturma ve bu tarihi davete cevap verme çağrımızı yineliyoruz” ifadelerini kullanmıştı. Çin ve Pakistan da Afgan makamları gözetiminde bir siyasi çözüm sürecini desteklediklerini açıklamışlardı.
Rusya’dan yapılan açıklamada ayrıca, “Ülkenin tanık olduğu şiddete son verecek olan siyasi çözüm süreci için tüm imkânlarımız ve kaynaklarımızdan faydalanılması gerektiğini anlamalıyız. Rusya, Afganistan’daki durumu büyük bir önemle takip ediyor. Taliban ve Afganistan arasında, özellikle son aylarda ülkenin güvenliğinin kötüleşmesi nedeniyle siyasi bir çözüm ihtiyacı var. Taliban birçok önemli şehre saldırılarda bulundu. Rusya, DEAŞ’ın bölgedeki faaliyetlerinin ardından Afganistan’daki durum konusunda endişeli” ifadeleri kullanıldı.
Rusya Federal Güvenlik Servisi Direktörü Alexander Bortnikov ise, Afganistan, Suriye ve Irak’tan tahliye edilmesinin ardından DEAŞ için önemli bir merkez haline dönüştüğünü belirtirken, Rusya’nın Afganistan’daki duruma olan ilgisinin, bölgedeki çatışmalara dair çözüm çabasının canlandırılması hedefiyle, Moskova’nın girişimlerini gösterdiğini ifade etti.
2005 yılında Afganistan’ın birçok komşusunu kapsayan Şangay İşbirliği Örgütü aracılığıyla Afganistan ile “Şangay- Afganistan” olarak bilinen bir temas grubu kuruldu. Grup tarafından 11 Ekim’de Dışişleri Bakanları düzeyinde bir toplantı düzenlendi. Rusya Dışişleri Bakanlığı, iki tarafın güvenlik meseleleri, bölgenin karşılaştığı tehditler ve Afgan yetkililerin güvenlik, istikrar ve kalkınmayı sağlama çabalarının nasıl destekleneceği konularında görüş alışverişinde bulunduklarını ifade ettiler. Ardından 2018 yılı başlarında söz konusu temas grubunun yeni bir toplantı daha düzenleyeceği açıklandı.
Aynı şekilde geçtiğimiz Nisan ayı ortasında Rusya, Moskova mekanizmalarının başlattığı Afganistan konulu bir bakanlar toplantısına ev sahipliği yaptı. Toplantıya Afganistan ve yakınlarındaki 11 ülkeden (Rusya, Çin, İran, Hindistan ve Pakistan’ın yanı sıra Orta Asya’dan Tacikistan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkmenistan) yetkililer de katıldı. Söz konusu toplantıya Rusya, ABD’yi de davet etmesine rağmen Washington toplantıya katılmadı. O dönemde Rusya Dışişleri Bakanı, ABD’li mevkidaşı Rex Tillerson ile bir görüşme düzenlemiş ve Moskova’nın ABD’nin toplantıya katılacağını umduğunu belirtmişti. Katılımcılar, Afganistan’daki krize askeri çözüm bulunmaması gerektiğini ve tek siyasi çözümün ulusal uzlaşı olduğunu vurgulamıştı. Ayrıca, Taliban’a saldırılarını durdurma çağrısı yapılmıştı. Moskova, yeni bir toplantı hazırlığı yapmazken, katılımcılar arasındaki koordinasyon ve iletişimin sürdürülmesine karar verildi.