Irak’ın DEAŞ örgütüyle olan savaşı henüz bitmedi. DEAŞ terör örgütünün başkent olarak ilan ettiği Musul şehri kurtarılarak söz konusu savaş, geçen ay son safhasına girmiş oldu. Örgütün elinde kalan yerleri kurtarmanın gelecek yıla kadar sürebileceği tahmin ediliyor. Bu savaşın son bölümüne paralel olarak, Irak’ın devlet yapısına enine boyuna sızan, köklerini sağlamlaştıran ve 13 yıl boyunca içeriden devletin gücünü tüketen diğer bir örgüte karşı başka bir savaş Bağdat’tan başladı.
Mezkûr paralel savaşı Irak Başbakanı Haydar İbadi, DEAŞ’a karşı yürütülen en tehlikeli savaşlardan birisi olarak görüyor. Mart ayında Süleymaniye’de bulunan (Irak Kürdistan özerk bölgesi) Amerikan Üniversitesi’nin bir konferansında konuşan İbadi, “Irak kurumlarında mevcut olan yolsuzluk, ülke için terör örgütlerinden daha tehlikelidir” ifadesini kullandı. İbadi, Iraklı politikacıları, Irak’ın çıkarlarını parti çıkarlarına tercih etmeye çağırdı. Bu çağrı, yolsuzluğun Irak devletinde önde gelenlerin gözetiminde olduğunun bir işareti.
Yetkililer, Bütünlük Komisyonu’nun idari ve mali yolsuzlukla suçladığı pek çok önde gelen sorumlu hakkında tutuklama tezkerelerini son aylarda etkin bir hale getirdiler. Ayrıca Bütünlük Mahkemesi suçlamaların doğruluğunu kanıtladı. Bunların arasında valiler ve hükümet kurumlarının başkanları bulunuyor. Bunların hepsi katılımcılık sistemine göre makamlarına tayin edilmişlerdi ki yürütme yetkisine sahip siyasi güçler(Şii, Sünni ve Kürt) 2005 anayasasına alternatif olarak bu kişileri onaylamışlardı. Yine bunların çoğu İslami partilerin(Davet Partisi, Yüksek İslami Konsey, İslami Parti) liderleridir.
Irak, yıllık olarak Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün raporlarında en çok yolsuzluğun olduğu ülkeler arasında ön sıralarda yer alıyor. İdari ve mali yolsuzluk, ülkenin petrol dışı ekonomisinde tehlikeli bir durgunluğa, işsizlik ve yoksulluk düzeyinin(her ikisi de % 25’ten fazla) artmasına, elektrik, su, kanalizasyon, sağlık, eğitim ve ulaştırma gibi genel hizmetler sisteminin yıkılmasına neden oluyor. Bunun için örneğin Iraklılar, yaklaşık 40 milyar dolar harcanmasına rağmen elektrik ihtiyaçlarını gideremiyorlar. Şu an yarısından fazlasının yolsuzların ceplerine sızdığı ortaya çıktı.
Yolsuzluk operasyonları hâlihazırda en üst seviyede yürütülüyor. Şu anki ayın başında ilan edilen yılın ilk yarısındaki raporda Bütünlük Komisyonu, cari yılın ilk altı ayında 880 yakalama emri yayınladığını ifade etti. Bu emirlerden 13’ü bakanları ve muadillerini ilgilendiriyor. Ayrıca idari ve mali yolsuzluk meselelerinde soruşturmaya çağırmak için 2923 emir yayınlandı. Bu emirlerden 28’i bakanları ve muadillerini ilgilendiriyor.
Haydar İbadi, son zamanlarda yolsuzluğa karşı yürütülen paralel savaşı, Eylül 2014 yılında sunulan hükümet programında vaat etmişti. Irak tarihinde en büyük protesto hareketi patlak verdikten sonra İbadi, Ağustos 2015 yılında deklare edilen reform paketinde de taahhüdünü yinelemişti. Reform paketi bugüne kadar hala devam ediyor. Söz konusu paketin temel sloganları arasında yolsuzlukla mücadele etmek, yolsuzluk yapanları ve yolsuzlukta bulunanları takip etmek ve paraların geri alınması yer alıyordu.
Merhum bakan ve milletvekili Ahmed el-Cebeli, 2003 yılında askeri güçle Saddam Hüseyin rejimini deviren değişim sürecinin önemli şahsiyetlerinden birisi sayılıyor ve aynı zamanda yolsuzlukla mücadele konusunda en bariz şahıslardan birisi addediliyor. Bulunduğu makamlar onu, Ekonomik ve Mali İşler başbakan yardımcısı, sonra mecliste maliye komisyonunun üyesi ve başkanı yaptı. Bu durum, kendisine yolsuzluğun hacmine ve detaylarına vakıf olmasını sağladı. Genel paranın Irak tarihinde benzerine rastlanmamış soygun işlemine maruz kaldığı konusunda daima uyarılarda bulunuyordu. Kasım 2015 yılında ani ölümünden önce meclis maliye komisyonunun başkanı sıfatıyla Bütünlük Komisyonu, yargı ve diğerlerine rüşvet ve yüz milyarlarca dolar para aklama işlemlerini gösteren belgeler sunmuştu. Bunlar, yabancı şirketlerle yapılan sözleşme komisyonlarının ve hayali ithal edilen malları finanse etmek için merkez bankasından dövizlerin kaçırılması işleminin bir sonucudur. “Al Mada” gazetesinin yayınladığı belgeler, sözleşme ve anlaşmaların kendi ismiyle yapıldığı hayali şirketlerin genelde hükümet ve mecliste büyük yetkililere bağlı olduğunu ortaya çıkardı. Daha sonra bu işlemleri meclis ve hükümette parti ve bloklara bağlı ekonomik komisyonlar diye bilinen yasal olmayan kuruluşların yürüttüğü keşfedildi.
İbadi’nin Süleymaniye’de söylediği söz, son tahlilde terörün sadece güçlü bir devlet inşa edilerek yenilebileceği anlayışını yansıtıyor. Bu, Irak gibi yolsuzluk bataklığına batmış bir ülkede olması biraz zor. Hükümetin meşru olmayan kazançla ilgili olarak hazırladığı bir tasarı var. Yolsuzlukla mücadele etmek için yürüttüğü kampanyada bu kanun tasarısından destek almaya çalışıyor. Ayrıca bu durum yolsuzlukla mücadele konusunda silahı omza aldığını gösteriyor. Söz konusu tasarı, yasalaşması için parlamentoya götürülecek.
Bu bağlamda İbadi’nin görevi kolay olmayacak. Söz konusu görev, Musul’u kurtarma savaşından daha zor bir iş. Yolsuzluğa karşı yürütülen savaşın yolsuzluğa karışmış siyasi tabaka arasında pek çok düşmanları bulunuyor. Bütünlük Komisyonu’nun yılın ilk yarısında hazırlamış olduğu rapor, sayısı 328 olan meclis üyelerinden 273’ünün şu ana kadar mali borçlarını açıklamadıklarını ifade etti. Hâlbuki kanun, Ocak ayı bitmeden bunu yapmaları gerektiğini söylüyor. 2016 yılına ait Komisyon raporu ise, söz konusu üyelerden 216’sının borçlarını asla açıklamadıklarını belirtti.
Nitekim Iraklılar, yolsuzluğa karşı yürütülen paralel savaşı desteklemek için bütün sebeplere sahipler. İbadi de savaşın dozunu artırmak için bütün nedenlere sahip. Bunun için savaş meydanında başarılı olmak, DEAŞ’a karşı yürütülen savaşta başarılı olmaya denk gelecektir. Her iki başarı da İbadi’nin gelecek yıl yapılacak genel seçimlerdeki kredisini sağlamlaştıracaktır. Bu da İbadi’yi beklediği ikinci bir iktidara götürecektir.