Paris/Mişel Ebu Necm

Paris’teki bu tarihi günden insanların zihninde kalacak bir görüntü varsa o da dünya liderlerinin yağmurun altında Şanzelize Bulvarı’nda yan yana yürüyerek Zafer Takı’na gitmeleri ve burada kurulan platformda Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 100’üncü yılını anmaları olacaktır.

70 civarında devlet ve hükümet başkanının yanı sıra uluslararası ve bölgesel kuruluşların üst düzey yetkilileri, siyaset, düşünce, bilim ve sanat alanlarında dünyaca ünlü isimler, bu törene güçlü bir anlam yüklemek isteyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un davetlisi olarak katıldılar. 18 milyon sivilin öldüğü, milyonlarca kişinin yaralandığı, insanların evlerini kaybettiği, dünyayı alt üst eden bir savaştan ders çıkaran dünün düşmanları ve bugünün rakipleri, aynı mekanda sıkışık saflarda bir araya geldiler. Paris’in arzusu, bu tarihi günde “ışıklar şehrini” bir “barış şehri” haline dönüştürmekti.

Sabah saatlerinden itibaren, dünya liderleri ve üst düzey yetkililer Elysee Sarayı’na akın ettiler. Cumhurbaşkanı Macron ve eşi Brigitte gelen misafirleri tek tek karşıladı. Misafirlerin, İmparator Napolyon Bonaparte’ın 22 Haziran 1815’te tahttan feragat edişine tanıklık eden cumhurbaşkanlığı sarayında toplanma nedeni, Bonapart’ın 1806 yılında Avrupa’daki zaferlerinin anısına inşa ettirdiği Zafer Takı’na doğru birlikte yürümek üzere bir araya gelmeleriydi. Cumhurbaşkanlığı sarayının avlusuna giren son kişi, Birinci Dünya Savaşı’nda mağlup olan ve 11 Kasım 1918’de imzalanan ateşkes anlaşmasının üzerinde generallerinin imzası bulunan ülkenin temsilcisi Almanya Başbakanı Angela Merkel’di. Arap ülkelerinden Elysee Sarayı’na gelenler arasında Fas Kralı, Tunus ve Moritanya cumhurbaşkanları ile Cezayir ve Filistin başbakanları vardı. Avustralya’dan ve Çin’e Kanada’dan, Senegal’e beş kıtadan devlet ve hükümet başkanlarının yanı sıra İspanya Kralı ve Monaco Prensi, Macron’un davetine icabet ettiler. Hepsinin bayrakları Zafer Takı’nın altında dalgalandı. Yakınlarını cephede kaybedenlerin katliamların sona ermesinden duydukları mutluluğu ifade eden son derece etkili mesajları okundu.

Elysee Sarayı’ndaki bu benzeri görülmemiş trafiğin ortasında, Elysee’yi boykot eden ABD Başkanı Donald Trump, güvenliği için doğrudan özel bir araç konvoyu ve onlarca ABD istihbarat ajanı ile Zafer Takı’na gitmeyi tercih etti. ABD’nin Paris büyükelçiliği, Başkan Trump’ın diğerlerine güvenlik gerekçesiyle katılmadığı açıklamasında bulundu.

Ancak diğer liderler ve Cumhurbaşkanı Macron, Şanzelize Bulvarı’ndaki Zafer Takı yakınlarına dört otobüsle nakledildiler. Liderler, Zafer Takı altında kurulan resmi platforma yüz metre kala araçlardan inerek yola yağmur altında yan yana yürüyerek devam ettiler. Zafer Takı’nda 3 bin misafir onları bekliyordu. Trump ve eşi törene gecikmeli olarak katılırken, Elysee Sarayı’ndaki resmi öğle yemeği de yarım saat kadar ertelendi. Başkan Trump ayrıca dün öğleden sonra Paris’in kuzeydoğusunda La Villette kompleksinde başlayan “Paris Barış Forumu”nun açılış oturumlarına da katılmadı. Buna karşılık Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in öğleden sonra katıldığı oturumlar, Salı gününe kadar devam edecek. Zafer Takı ve Meçhul Asker Anıtı’nda düzenlenen törene tüm liderler katıldı. Törenler sırasında Trump, Macron’un sağında otururken, Putin Macron’un eşi Brigitte’in solunda oturdu. Fas Kralı ve oğlu da ön safta yer aldı. Cumhurbaşkanı Macron’un konuşması dışında, Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin 100’üncü yılına dair herhangi bir konuşma yapılmadı. Törene sivil ve askeri orkestraların yanı sıra Birinci Dünya Savaşı’na katılan ülkelerin ordu orkestraları da katıldı. Alman besteci Johann Sebastian Bach’ten bir eser ve Fransız besteci Maurice Ravel’in “Bolero” eseri dinletildi. Ardından Fransız milli marşı ve “Ölüm Marşı” çalındı. Fakat en etkileyici an, saat 11:00’de Notre-Dame Katedrali’nin çanlarının çaldığı an oldu. Aynı anda Fransa’nın köy ve kasabalarında da çalan çanlar 11 Kasım 1918 günü saat 11:00’de başlayan ateşkesi hatırlattı.

Yaklaşık yirmi dakika süren konuşmasında Macron, geleneksel anlamda siyasetten uzaklaşarak, önceki savaşların trajedilerinden dersler çıkarmak, korku ve zorluklarla yüzleşmek için ortak eylemde bulunma mesajı verdi. Fransa Cumhurbaşkanı Paris’in barışın savunulmasına şahitlik ettiği büyük buluşmanın “bir günlüğüne” olmamasını umarak, “Olanları hatırlayalım. 100 yıl önce yaşanan ve dünya üzerindeki etkileri hala görülebilen katliamlarda olanları unutmadığımızdan emin olalım” ifadelerini kullandı. Macron’a göre bugün bir araya gelebilen liderler, eğer isterlerse “küresel ısınma tehdidinin yarattığı tehditlerden kaçınmanın yanı sıra doğanın yok olması, yoksulluk, açlık, hastalık, cehalet ve fırsat eşitsizliği ile mücadele edebilirler. Macron konuşmasının büyük bir kısmını tekelleşme, milliyetçilik ve güç dilinden uzak, “çoğulcu” bir yönetim çağrısı yapmaya ayrılmıştı. Mevkidaşlarını “intikam, şiddet ve hegemonya sevgisinden” uzaklaşmaya çağıran Macron, milliyetçilik fanatizminin Avrupa’yı geçmişte uçuruma sürüklediğini ve şimdi yeniden geri dönmeye çalıştığını söyledi.

Fransa Cumhurbaşkanı’nın konuşmasının içeriği, ABD Başkanı’nın çok taraflılık sağlayan forumları terk ederek ve uluslararası örgütlerden ayrılarak yürüttüğü “izole” politikasının “tersi” olarak görüldü. ABD Başkanı Avrupa Birliği (AB) gibi ABD’nin müttefikleri de dahil olmak üzere birçok tarafla ticaret savaşı başlatmıştı.

Fransa-Almanya dostluğu ve AB’nin, kanlı savaşların ardından dahi uzlaşma yeteneğine sahip olunabileceğinin reddedilemez bir kanıt olduğuna işaret eden Macron, “çoğulculuk” çağrısının ise Birleşmiş Milletler (BM) olarak adlandırıldığını söyledi. Ancak BM, çoğu kişinin de bildiği gibi savaşların önlenmesinde ya da krizlere çözüm bulmada başarılı olamadı. Ortadoğu’da yaşanan krizler bunun kanıtı.

Öte yandan dün, Paris’teki güvenlik yetkililerinin ‘Kara Blok’ diye bilinen aşırı solcu anarşist grupların ortaya çıkması korkuları arasında ABD Başkanı Trump’ın 100’üncü yıl anma törenlerine katılmasını protesto eden bir grup, “La Repubblica” meydanında bir araya geldi.

Fransız iç istihbarat servisi ülkedeki güvenlik birimlerini, 200 ile 400 arasında insanın protesto gösterisine katılabileceği ve ABD Büyükelçiliği veya Paris Barış Forumu’nun yapıldığı La Villette kompleksine yaklaşmaya çalışarak huzursuzluk çıkarabilecekleri konusunda uyardı.