Londra: Mutlak Münir

Dünyanın en büyük iki ekonomik gücü ABD ve Çin’in, 60 milyar dolarlık ekonomik büyüklükteki ticaretlerine karşılıklı olarak uyguladıkları vergiler ve gümrük tarifeleri ile başlattıkları ticaret savaşı, beklenenden daha ölçekte patlak verdi.

ABD’nin ek vergi tehdidi, Çin’in bu tehdide karşılık vermesi halinde, 450 milyar dolarlık Çin malına ek gümrük vergisi getirilebilecek boyuta ulaştı. Beyaz Saray’a yakın bir ekonomi yetkilisi, ABD tarafından karşılanan yıllık ticaret açığının 300 milyarı doları bulduğunu belirtti.

Analistler, ticaret savaşının ilk sinyalleri verdiğinde, bunun 2008 yılında patlak veren ve dünya ekonomisinin büyümesini olumsuz yönde etkileyen, bazı ülkelerde etkisi halen devam eden mali krizi akıllara getirebilecek ve yatırımları ortadan kaldıracak kapsamlı bir ekonomik savaşa dönüşebileceği uyarısında bulundular.

Korumacı eğilimler karşısında DTÖ çaresiz

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarının her gün ihlal edildiğini belirten analistler, modern ticaret tarihinde benzerine rastlanmayan şekilde ateşlenen korumacı eğilimler karşısında DTÖ’nün çaresiz kaldı. Bu durum, dünyanın yarım yüzyıldır oluşturmaya çalıştığı kuralları zayıflatacak uyarısında bulunuyor.

ABD Çin’e suçlama

Özellikle Çin, Avrupa, Kanada ve Meksika ile ticaret açığının çok yüksek olduğunu düşünen ABD, adil bir ticaret çağrısında bulunurken, Çin ile olan anlaşmazlığının arkasındaki gerçek nedenleri de gizlemiyor. Öyle ki ABD Çin’i fikri ve teknolojik mülkiyet haklarını ihlal etmekle suçluyor.

ABD merkezli internet, bilgi teknolojileri ve akıllı cihaz şirketleri, her geçen gün, Çin merkezli şirketlerin, bu modern bilgi ekonomisindeki yeniliğe doğru nasıl adım adım ilerlediğini ve eski ekonomisini geride bıraktığını görüyor.

ABD, küresel olarak rakipsiz bir hale getirdiği teknoloji sektöründeki Çin yatırımları üzerinde daha sıkı bir kontrole sahip olma niyetini saklamıyor. GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon ve Microsoft) şirketleri gelişim analisti yaptığı değerlendirmede, ABD’nin farklılık avantajından vazgeçmek istemediğini, çünkü Çin’in bunu diğerlerinden daha hızlı bir şekilde kopyalayabileceğini kaydetti.

ABD’nin endişesi Çin’in önlenemez büyümesi

ABD Başkanı Donald Trump için Avrupa, Kanada ve Meksika ile olan ticaret savaşı, hemen hemen her rekabet alanında yer tutan Çin ejderhası ile yaptığı savaştan daha kolay. Çin hükümeti, dünyada az rastlanan bir model olan kamu ve özel sektör arasındaki karma şirketler formülünü kullanarak, her alanda yayılma konusunda tereddüt etmiyor. Amerikan ve Avrupalı bakış açısıyla haksız rekabetten bahsederken dikkat edilmesi gereken nokta da bu.

ABD’nin 5 bankasına karşılık 4 Çin’in bankası

Piyasa uzmanları, iki taraf arasındaki ticaret savaşının genişleyeceğini, Çin’in, para ve banka gibi diğer hassas sektörlerde de güçlü bir şekilde rekabet ettiğini belirtiyor. En büyük on banka listesinde ABD’nin 5 bankasına karşılık 4 Çin bankasının yer aldığını ifade ettiler. Öte yandan teknoloji dünyasında, Çin, ABD’den sonra sektördeki en büyük küresel şirketlere sahip. Çin, teknolojilerini rekabet ettiği pazarlara ihraç ederken,pazara giren ABD şirketlerine kısıtlamalar getiriyor. Çinli ekonomistler, Pekin’in elinde başka önemli ve tehlikeli araçlar olması sebebiyle karşı vergiler getirme niyetinden vazgeçmeyi düşünmediğini söylüyorlar.
Çin’i ek vergiler endişelendirmiyor

ABD’nin uygulayacağı ek gümrük vergileri şu ana kadar Çin’i endişelendirmedi. Çünkü ABD’ye gönderilen Çin malları üç kat daha fazla. Yetkililer tarafından dün yapılan açıklamada, yeni vergilerin, ekonomik büyümenin yalnızca yüzde 0.2’sini etkilediği aktarıldı.

Çin’in, ticaret savaşında, yerel para birimi Yuan’ın dolar karşısında gerileyen değerini serbest bırakarak para silahını çekmek gibi daha güçlü ve ağır silahlar üretmesi bekleniyor. Çin para birimi, şu anda korunuyor. Yuan’daki herhangi bir değer kaybı Pekin’e, ABD vergilerinin etkisini engelleyecek olan mallarının rekabet gücünü artıracak. Fakat bu silah iki boyutlu. Çünkü Çin, dünyayı istikrarlı bir yatırım ülkesi olduğuna inandırmak için para istikrarının bir ön şart olduğunu biliyor.

Pekin elindeki ABD tahvillerini satıyor

Bununla birlikte bir de borç silahı var. Son zamanlardaki istatistikler, Pekin’in 1.1 trilyondan doları aşan değerde ABD tahvillerini satmaya başladığını gösteriyor. Eğer satışlar artarsa bu, ekonomik hedeflere ulaşmak için daha fazla kamu borcuna ihtiyaç duyan ABD’ye ağır bir darbe olacak.

Ancak Çin’in de, bu silahın kendisine dönmemesi için dikkatli olması gerekiyor. Çünkü Çin, bir tahviller dağı üzerinde oturuyor. Eğer fiyatlar düşerse, üzerinde oturduğu dağ da çökecek.

Analistlere göre, Pekin, Trump’ın saldırılarını durdurup durdurmayacağını ya da en azından hoş olmayan sürprizler vaat eden ve artarak devam eden ABD korumacılığını yumuşatıp yumuşatmayacağını görmek için bu tür silahları göstermeye devam edecek.

Sun Tzu: Olabildiğince gizlen ki düşmanının kaderi elinde olsun

MÖ 500’de Wu Devleti’nde (Şimdiki Çin) yaşamış ünlü komutan Sun Tzu bir sözünde, “Olabildiğince gizlen, öyle ki görünmez ol. Olabildiğince gizemli ol, öyle ki sesin bile işitilmesin. O zaman düşmanının kaderi senin elindedir” der. General Sun Tzu, askeri dehası ve savaş sanatı ile ilgili yazdıklarıyla geçmişte ve günümüzde Çinli yetkililerinin kültür ve düşünce felsefesinin eşsiz bir referansı olmuştur.