Beyrut: Nezir Ruda
Suriye rejimi ve muhalif güçlerden askeri gruplar Güney cephesinde birbirleriyle mücadeleye girdi. Rejim, gerilimi azaltma anlaşmalarında düzenlemeye gitmek, Dera’da Humus kırsalı senaryosunu uygulamak ve güneyde uzlaşıyı teşvik etmek yönünde çaba sarf ediyor. Bu, geçen yazdan bu yana yürürlükte olan sözleşmenin ihlal edilmesi halinde mücadeleye hazır olduğunu duyuran muhalefetin beklemediği bir durum.
Muhalefet güçleri güney cephesine verdikleri ilk doğrudan yanıtta askeri ve siyasi hamlelerini artırdı. Geçen hafta, Yermük Kampı’nın yeniden kontrol altına alınmasından sonra bölgede askeri yığınağın arttığına dair haberler çoğaldı. Suriyeli muhalif silahlı gruplar, Dera ve Kuneytra’da ‘Kurtuluş Ordusu’ (Ceyş-ul İnkaz) adı altında birleştiğini açıkladı.
Kurtuluş Ordusu’na katılan bir komutan, bu adımın özellikle Dera şehri ve kasabalarında devam eden saldırılar karşısında Rusya ve Seriye rejiminin tehditlerine karşı tek saf olabilmek ve tek bir ağızdan konuşabilmek için atıldığını belirtti.
Kurtuluş Ordusu tarafından yapılan açıklamada, Suriye devriminin sabitlerini güvence altına alma, Suriye’de iktidarın siyasal geçişine yol açan politik sürece uyma, vatandaşların güvenliğini, hak ve haysiyetini koruma sözü verildi.
Kurtuluş Ordusu bünyesinde Ahrar Nava Fırkası, Şehit Cemil Ebu Zeyn Tugayı, Özel Komando Tugayları, Golan’ın Oğulları Tugayları ve bağımsız bazı tugayların bulunduğu belirtildi.
Bu durum, Suriye’nin güneyinde gerilimi azaltma anlaşmasının 9 Temmuz 2017’de yürürlüğe girmesinden bu yana mevcut olan dengelerdeki değişikliklerle yüzleşmeye ilk hazırlık için yapılan bir silahlanma yarışı olarak kabul ediliyor. Fakat doğrudan askeri çatışmaların yaşanma olasılığı düşük. Suriyeli muhalif bir kaynak Şarku’l Avsat’a çatışmanın her iki tarafına dair açıklamalarda bulundu. Kaynak, askeri harekatın bölgedeki kuralları değiştirmesi durumunda ABD’nin Şam ile yüzleşme tehdidini göz önünde bulunduran rejimin geri çekileceğini söyledi. Bunun bir manevra olduğunu kaydetti.
Suriye’nin güney cephesindeki gelişmeler iki aşamada gerçekleşiyor. Bunlardan ilki seferberlikle bağlantılı olan askeri, ikincisi ise siyasi aşama. Güney bölgesi halen gerilimi azaltma anlaşmasına dahil. ABD’li ve Rus ortak operasyon odaları tarafından da takip ediliyor.
Ürdünlü Araştırmacı Dr. Muhammed Ebu Rumman, söz konusu gelişmeler ışığında yaptığı açıklamada güney cephesi için üç olası senaryo bulunduğunu söyledi. Rumman’a göre bu senaryolardan ilki, Rusların ve ABD’lilerin gerilimi azaltma anlaşmasında sabit kalma ve askeri varlığın sayısının düşürülmesine karşılık sözleşmenin sürdürülmesi. Ebu Rumman, “İranlıların hedeflerine ulaşmasının önünde kırmızı çizgileri belirleyen İsrail faktörünün yanı sıra ABD’nin Suriye’de bir savaş başlatılmaması konusunda bulunduğu uyarı da var. Hepsi bu dosyanın sabit kalacağına dair işaretlerdir” dedi.
Dr. Muhammed Ebu Rumman’a göre bir başka senaryo daha var. Rusya – ABD veya Rusya – İran anlaşmazlıklarının sonucu olarak mevcut denklemin çöküşünün gerginliği artırabileceğini belirten Rumman bu senaryoların ise önemli riskler içerdiğini kaydetti.
Rejimin güney bölgelerini işgalinin bir ‘piknik’ olmayacağını ifade eden Ebu Rumman, ülkenin güneyindeki cepheye dağıtılan yaklaşık 60 bin savaşçının olduğuna işaret etti. Ayrıca Heyet-i Tahrir’uş-Şam (HTŞ) ve DEAŞ üyelerinden radikallerin de onlarla müttefik olduğunu belirtti.
Üçüncü senaryo ise ABD ve Rusya’nın aralarındaki anlaşmaları yeniden değerlendirerek yeni bir anlaşmaya varması, rejimin uzlaşması ve Ürdün sınırına ulaşması ile kendini gösterecek. Ebu Rumman bunun özellikle İran, ABD, İsrail ve Ürdün arasındaki bölünme ve anlaşmazlık ile ilgili bir algı olduğunu söyledi. Uygulanmasının ise pürüzsüz olmayacağına işaret ederek aksine daha çok zorluğa neden olacağını kaydetti. Rumman değerlendirmesinde “Düzenlemeler ister kısmi ister bütüne dair olsun anlaşmayı ve içeriğini geliştirmek için ne kadar çaba gösterildiği net değil” dedi.
Suriye rejiminin üçüncü senaryoyu uygulamaya çalıştığı, ülkenin kuzeyine gitmek isteyenlerle uzlaşma ve sınır dışı edilmelerine yönelik bir çözüm getirmek üzere askeri hazırlıklarda bulunduğu açık. Suriye’nin Amman Maslahatgüzarı Eymen Alluş, söz konusu senaryonun ortaya çıkmasıyla ilgili olarak yaptığı değerlendirmede Şam’ın güney bölgelerinde silahlı milislere karşı askeri bir operasyon yapmaya ihtiyacı olmadığını söyledi. Bölgede muhalifler ile barışçıl diyalog kurabilme fırsat olduğunu belirten Alluş, Ürdün’ün Suriye’nin iç durumunun netleşmesinde katkısı olduğunu kaydetti.
Alluş’un Ria Novosti Haber Ajansı tarafından aktarılan açıklamalarında şu ifadeler yer aldı:
“Güney bölgesindeki sorunun çözümüne yaklaşıldı. Bu alanlarda uzlaşı arayışında olan ve devletin eksenine geri dönen büyük bir blok var.”
Rejim, ABD’nin önceki gün karşı çıktığı askeri hazırlıklara paralel olarak bu çözümü destekleme konusunda istekli görünüyor. Suriye rejimine yakın ‘el-Vatan’ gazetesinin güvenilir bir kaynaktan aktardığı bilgiye göre rejim, güney bölgesinde bir uzlaşı üzerinde yoğunlaşırken, kuzeydeki Humus kırsalı ve güneydeki Hama’da Şam’ın güneyindekine benzer bir anlaşma senaryosunu tercih ediyor. Gazete, halihazırda Rusların himayesindeki silahlı milislerin temsilcileriyle gerçekleştirilen tüm toplantılarda askeri seçeneklerden kaçınıldığı ve uzlaşı çağrısında bulunulduğunu belirtti. Ancak bununla birlikte silahlı grupların da bugüne kadar uzlaşıya dair bir niyet ortaya koymadıklarını kaydetti.
Suriye’nin güneyindeki muhalif askeri bir kaynak Şarku’l Avsat’a şu açıklamalarda bulundu:
“Muhalif güçler, rejimle yapılacak herhangi bir uzlaşıyı veya sözleşmede yapılacak herhangi bir değişikliği kabul etmiyor. Rejimin bize karşı savaş açamayacağını söylüyor. Ancak bizim durumumuz Suriye’nin merkezindeki ya da Doğu Guta ve Kalamun’daki muhaliflerden farklı. Çünkü biz bu tuzağa düşmeyiz. Şu an gerginliği azaltma anlaşması yapmak için mücadele etmiyoruz. Herhangi bir saldırı girişimine biz de savaşla karşılık veririz.”
Washington, Suriye’nin güneyindeki ‘gerginliği azaltma bölgesinde’ ateşkesin ihlal edilme olasılığına karşı sıkı tedbirler alınması konusunda Şam’a uyarıda bulundu.