ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson meselesindeki ilginç durum, Başkan Donald Trump’ın kendisini görevden alması değil, aksine öfkeli açıklamalarıyla bilinen başkanın bir yıldan fazla süredir Tillerson’a tahammül etmesidir. İran ile yapılan nükleer anlaşma, Kuzey Kore, Rusya ile işbirliği ve tabi Katar gibi birçok önemli meselelerde Tillerson ve Başkan Trump’ın aynı fikirde olmadıklarını herkes biliyor. Ayrıca başkanla olan anlaşmazlığının yanı sıra Tillerson, istihbarat başkanından Trump’ın damadı Jared Kushner’a ulusal güvenlik danışmanından Trump’ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi’ne kadar önde gelen hükümet liderleriyle de farklı görüşlere sahipti.

Trump ve yardımcıları gibi güçlü bir başkanın yer aldığı sistemde dışişleri bakanı etkili ve önemli birisi midir?

ABD, kurumsal bir devlettir. Dışişleri Bakanlığı ve Dışişleri Bakanı, yürütme alanında büyük bir role sahiptir. Beyaz Saray, politikaları belirleyip bir tutum benimsediği zaman ayrıntıları yürütme organlarına bırakır. Aynı şekilde bakan da önemli bir şahsiyettir. O, satranç tahtasında kralın önde gelen şövalyelerinden birisidir. Diğerleriyle düello yaparak zafer kazanması gerekir.

Başkanın tutumuyla bizim tutumuz birbirine yakın olduğu sürece bu konuda bizi ilgilendiren şey, devletin tüm kurumlarıyla ilişkilerimizin iyi olmasıdır. Maalesef Rex Tillerson döneminde Dışişleri Bakanlığı’nın sicili, başta İran meselesi olmak üzere çeşitli temel konularda Beyaz Saray’ın ruhunu ve politikasını yansıtmıyordu. Önceki yönetimin İran’a yönelik birçok kararı hala yürürlükte duruyor. Örneğin Trump, İran muhalefetine olan desteğini açıklarken Dışişleri Bakanlığı, rejime karşı İran muhalefetini ve muhalefetin programlarını desteklemekten imtina ediyor.

Dışişleri Bakanlığı’na aday olarak gösterilen Mike Pompeo, meseleleri ele almada kapsamlı bir bilgiye sahiptir. Çünkü Mike Pompeo, dünyadaki en önemli gizli servis olan Amerikan İstihbarat Servisi’ni (CIA) yönetti. İsrail ve terörizmle mücadele gibi daimi meselelerin yanı sıra İran’ın genişlemesine karşı koymaktan Suriye krizine ve Yemen savaşına kadar ABD, bizim tüm büyük meselelerimizde önemli bir taraftır. İstihbari bilgiden mermiye ve Güvenlik Konseyi’nde kararlar almaya ya da kararları engellemeye kadar Washington ile olan ilişki, bizim için son derece önemlidir. Bu ilişki, ticari sözleşmeler ve askeri anlaşmalar şeklinde değerlendirilerek basite indirgenemez. Hükümeti kendi yanına ve kendi meselesine çekmek için dünya güçleri arasında başkent Washington’da ezeli bir mücadele var. Bizim önceki yönetimle olan problemimiz şudur. Önceki yönetim, tehlikeli bir savaşın içinde olduğumuz halde bize silah ve mühimmat satmayı reddetti.

İsmi, görevden alınan bakan Tillerson’ın ismiyle bağlantılı olan Katar’a ne dersiniz? Katar, bakanla olan anlaşmazlığın bir parçasıdır; ancak asıl mesele değildir. Katar krizi, komşularıyla ilgili değil de kendisiyle ilgili bir problemdir. Katar krizi, Yemen ve Libya gibi bir mesele değildir. Katar krizi, bu yıl çözülebilir ya da uzun yıllar sürebilir. Katar krizi, bir nokta kan dökülmeden siyasi bir anlaşmazlık şeklinde devam ettiği müddetçe bu krizi çözmek için aceleye etmeye gerek yok. Doha, dostu Tillerson’ın kendisi için faydalı bir şey yapmadığını, aksine Tillerson’a zarar verenin kendisi olduğunu bilmesi gerekiyor.