Tahran, 2015’te yapılan nükleer anlaşmada imzası bulunan beş ülkenin dışişleri bakanlarının önümüzdeki cuma günü Viyana’da bir araya geleceklerini duyurdu. Böylece, İran ile varılan nükleer anlaşmaya katılan ülkeler, ABD’nin mayıs ayında anlaşmadan çekilmesinden bu yana ilk kez bir araya gelmiş olacak.
Fransız Haber Ajansı (AFP), İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin dün yaptığı açıklamada ABD’nin İran’ın petrol ihraç etmesini asla engelleyemeyeceğini belirterek ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından konuyla ilgili yayınlanan açıklamayı ‘hayal ürünü’ olarak nitelendirdi.
ABD’nin yeni stratejisi çerçevesinde müttefikleriyle yaptığı müzakereleri yöneten ABD Dışişleri Bakanlığı Politika Planlama Direktörü Brian Hook, pazartesi günü yaptığı açıklamada, Washington’ın İran’ın dünyaya ihraç edebileceği yeterli ham petrol rezervlerine sahip olmadığından emin olduğunu kaydetmişti.
Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidi
Reuters Haber Ajansı ise Ruhani’nin, Washington’ın tüm ülkelerin İran petrolü alımlarını durdurmaları yönündeki çabalarına devam etmesi halinde diğer ülkelerden gelen petrol sevkıyatlarını aksatmakla tehdit ettiğini belirtti. Bununla birlikte ajans, Ruhani’nin dün İran Cumhurbaşkanlığı internet sitesinde yayınlanan açıklamalarına yer verdi.
Resmi bir ziyaret için gittiği İsviçre’de gazetecilere açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Ruhani, sözlerinin bir tehdit olup olmadığı sorusunu ise yanıtlamaktan kaçındı. Reuters haberinde İranlı yetkililerin daha önce ABD’nin, ülkelerine karşı ‘düşmanca bir hamlede bulunması’ halinde buna tepki olarak Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidinde bulunduklarını aktardı.
Ruhani’nin pazartesi akşamı İsviçre ziyareti sırasında yaptığı açıklamalar İran Cumhurbaşkanlığı sitesinde yer aldı. Ruhani açıklamasında ABD’li yetkililerin İran’ın petrol ihracatını tamamen durdurma yönündeki açıklamalarını hiçbir zaman gerçekleştirilemeyecek boş laflardan ibaret olduğunu, çünkü İran petrolünün ihraç edilmemesinin bölge petrolünün ihraç edilmesi anlamına geleceğini ifade etti.
ABD, İran’ın petrol gelirlerini asla kesemeyecek
Dün İsviçre’nin Bern şehrinde İsviçre Konfederasyon Başkanı Alain Berset ile birlikte düzenlenen ortak basın toplantısında kendisine yöneltilen iddiaların komşu ülkelerin sevkiyatlarına yönelik bir tehdit oluşturup oluşturmayacağına dair soruyu cevapladı. İran Cumhurbaşkanı, “İran’ın petrolünü ihraç edemeyen tek üretici olacağı varsayımı yanlış… ABD, İran’ın petrol gelirlerini asla kesemeyecek” yanıtını verdi. “ABD’li yetkililerin bu açıklamaları hiçbir zaman gerçekleşemeyecek boş laflar” ifadelerini kullandı. Ruhani, AFP’nin aktardığı açıklamalarında “Bu gibi bir senaryo ABD’nin enerji ve ticaret alanındaki tüm uluslararası kuralları ihlal etmesinin yanı sıra İran’a karşı emperyalist bir politika izlediği anlamına gelir” diye konuştu.
Hasan Ruhani, İran ve İsviçre’nin ‘nükleer anlaşmayı gerçekten önemli bir kazanç olarak gördüğünü ve uluslararası barış için bütün dünyanın bu anlaşmayı koruması gerektiğini belirterek, “Nükleer anlaşma çerçevesinde çıkarlarımıza saygı duyulduğu ve İran (anlaşmaya dahil olan) imtiyazlardan faydalanabildiği sürece anlaşmada kalacağız” dedi.
Resmi ziyaret çerçevesinde pazartesi günü İsviçre’ye gelen İran Cumhurbaşkanı Ruhani, İsviçre Konfederasyon Başkanı Berset ile nükleer anlaşma konusu başta olmak üzere iki ülke arasındaki bir takım meseleleri ele aldıkları bir dizi görüşme yaptı. Ruhani ile ortak basın toplantısı düzenleyen İsviçre Konfederasyon Başkanı Berset ise yaptığı açıklamada, “ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin, kaydedilen ilerlemeyi engelleyebileceği veya tehlikeye atabileceğini biliyoruz. İsviçre’ye göre bu anlaşma benzersiz bir başarıydı. Ancak bugün belli bir güvenlik eksikliği var. Bunun tersine döneceğini ümit ediyoruz” ifadelerini kullandı. Ancak Berset, özellikle İran’ın İsrail’i tanımaması sorununa göndermede bulunarak, “Açık ve net bir diyalog yürüttük. Aynı fikirde olmadığımız zamanlarda bile bu diyalogu devam ettirmeyi umuyoruz” şeklinde konuştu. AFP’nin haberine göre ise Ruhani buna karşılık, İran’ın Siyonist İsrail’in varlığını yasa dışı olarak gördüğünü söyledi.
İran’ın Batı diplomasisi
İran, ekonomik yaptırımların kaldırılması karşılığında nükleer programını kısıtlamayı kabul ettiği 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmaya katılan beş dünya gücünün dışişleri bakanlarıyla cuma günü bir araya gelmek üzere bir toplantı düzenlemeyi planlıyor.
İran resmi haber ajanslarının aktardığı bilgilere göre, İngiltere, Çin, Fransa, Almanya ve Rusya dışişleri bakanları, Avusturya’nın başkenti Viyana’da İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif ile ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden bu yana ilk kez bir araya gelecekler. Toplantıda, Avrupa Birliği’nin (AB) İran’ın istediği garantileri sağlama ve ABD’nin çekilmesinin ardından anlaşmanın sürdürülmesinin yolları ele alınacak.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Moskova’da gazetecilere yaptığı açıklamada bu toplantının anlaşmanın ‘çökmesini engellemeyi’ ve ‘tarafların ekonomik çıkarlarını korumayı’ hedeflediğini söyledi. Sergey Ryabkov, “Toplantıda, Washington’a anlaşmaya katılan ülkelerin tutumları ile ABD Başkanı Donald Trump’ın tutumu arasındaki büyük farkı gösterecek bir mesaj göndermeliyiz” diye konuştu.
İran haber ajansları, Cuma günü yapılması planlanan toplantının, AB tarafından yönetilen ve Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nın (KOEP) uygulanmasını takip etmekle görevli olan Nükleer Anlaşma Ortak Komisyonu gözetiminde gerçekleşeceğini aktardı. Komisyonun bakanlar düzeyindeki son toplantısı 25 Mayıs’ta Viyana’da gerçekleşmişti.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin bugün Viyana’ya gitmesi bekleniyor.