İran’la Batı ülkeleri arasında imzalanan nükleer anlaşmaya yönelik tartışmalar hız kazandı. Son açıklama İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’den geldi. Ruhani, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada ülkesinin P5+1 devletleri ile 2015’te nükleer stoklarını sınırlama ile ilgili imzaladığı anlaşmaya uyduğunu söyledi. İran Cumhurbaşkanı, haklarının ihlal edilmesi durumunda gerekli yanıtı verecekleri uyarısında bulundu.
Ruhani’nin yaptığı konuşma İrna Haber Ajansı’nda ayrıntılarıyla yer aldı. Ruhani konuşmasında İran’ın hiçbir zaman yalan söylemediğini ve söylemeyeceğini aktardı. Ülkesinin daima sözünün arkasında durduğunu söyleyen Ruhani, Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nın (KOEP) daima yaşatılacağını belirtti. “Bu anlaşma tamamıyla uluslararası topluma aittir. Sadece bir ya da iki ülke arasında yapılmamıştır” ifadesini kullandı.
ABD’nin anlaşmadan çekilme senaryolarını da değerlendiren Ruhani, böyle bir adım atması halinde Washington yönetiminin uluslararası güvenirliğini kaybedeceğini savundu.
ABD-İran geriliminde yeni dönem
Ruhani’nin açıklamalrı, ABD Başkanı Trump’ın P5+1 devletleri ile İran arasında imzalanan anlaşmadan memnun olmadığını söylemesinin ardından geldi.
Zira Trump’ın, İran’ın yapılan anlaşmaya bağlı kalacağına dair şüpheleri mevcut. ABD Başkanı’nın bu konuyla ilgili önümüzdeki ayın ortalarında kongrede yapacağı konuşmanın anlaşmanın geleceğine ilişkin belirleyici olacağı ifade ediliyor.
ABD’nin BM temsilcisi Nikki Haley dün CBS kanalına yaptığı açıklamada, ‘’Başkan Trump’ın anlaşmadan geri çekilmeyi planladığına dair net bir işaret bulunmuyor. Belirgin olan tek şey anlaşmadan dolayı mutlu olmadığıdır’’ dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Rex Tillerson da İran ile imzalanan nükleer anlaşmada değişiklik yapılmasını talep etti. Tillerson anlaşmanın yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini söyledi.
Konula ilgili bir diğer açıklama da Suudi Arabistan İçişleri Bakanı Adil el-Cübeyr’den geldi. Cubeyr, ülkesinin, P5+1 devletleri ile İran arasında 2015 yılında imzalanan anlaşmaya Tahran yönetiminin uymayacağı kanaatini taşıdığını kaydetti. Suudi Arabistan’ın beklentisinin uluslararası toplumun imzalanan anlaşmayla ilgili garanti vermesi olduğunu vurguladı.
Batı’da endişe artıyor
Tartışmaların artmasıyla birlikte İran’la anlaşma metnine imza atan diğer ülkeler, Almanya, Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa da gerilim arttı.
İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson, ‘’İngiltere olarak ABD’ye anlaşmadan çekilmeme çağrısı yapıyoruz. Bu durumda fırsatların yarı yarıya olduğu görüşündeyim’’ ifadelerine yer verdi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise, varılan anlaşmadan çekilmenin bir hata olacağını belirtti. Macron, İran’la varılan nükleer anlaşmaya bağlı kalınmamasını sorumsuzca bir girişim olarak niteledi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lu Kang yaptığı açıklamada, İran ile yapılan kapsamlı nükleer anlaşmanın, önemli uluslararası sorunların diplomasi yoluyla çözülmesi için bir örnek oluşturduğunu söyledi.
AB Dış Politika Temsilcisi Federica Mogherini ise, anlaşmanın ihlal edilmemesi noktasında tüm tarafların hemfikir olduğunu kaydetti.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu da (UAEK), İran’ın P5+1 devletleri ile 2015’te imzalanan nükleer stoklarını sınırlama ile ilgili imzaladığı anlaşmaya uyduğunu açıkladı.