İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in, Fransız, Alman ve İngiliz mevkidaşlarıyla gerçekleştirdiği toplantının ardından İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülke içerisindeki nükleer anlaşmayla ilgili eleştirilere karşı eleştiriyle yanıt verdi. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı, iç muhalefete eleştiri oklarını ABD’ye yöneltme çağrısı yaptı. İran Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in üst düzey danışmanı Ali Ekber Velayeti de 16 Mayıs’ta İran Hükümeti’nin nükleer anlaşma konusunda Avrupa devletleriyle müzakere tutumunu eleştirerek, müzakerelerin faydasız olduğunu belirtti.

Nitekim Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani İran’daki mevcut durumu sakin kılmaya çalışırken, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesine ilişkin korkuları da azaltma yoluna girişti. Cumhurbaşkanı, anlaşmanın bir fırsat olduğunu ve tartışılacak konuları kapsadığını ileri sürdü. ABD’ye atıfta bulunan Ruhani, “Bazı taraflar baskı, yaptırım, tehdit veya savaş sinyalleriyle İran halkının teslim olacağına inanıyor” ifadelerini kullandı.

Nitekim dış mekanizmaları suçlamak, iç politikayı eleştirenlere saldırmanın bir başlangıcı niteliğindeydi. Bu bağlamda Ruhani, “Bazıları, iç meselelerin ve küresel toplumda gündeme getirilen konuların sloganlar aracılığıyla ve insanların duygularıyla oynayarak çözüleceğine inanıyor” ifadelerini kullandı.

Hasan Ruhani, hükümetinin ilk baştan beri yaklaşımının “siyasi ve diplomatik yollarla diplomatik müzakere” olduğunu belirtirken, hükümetinin nükleer anlaşmada “iki başarı” elde etmeye çalıştığını vurguladı. Ruhani, söz konusu başarıların İran’ın uranyum zenginleştirme ve uluslararası yaptırımları kaldırma hakkına sahip olma kapsamında yer aldığını söyledi. ISNA haber ajansının aktardığına göre Ruhani, “İran, anlaşmada hedeflerinin yüzde 80’ine ulaştı” dedi. Eleştiri oklarının hükümet yerine anlaşmadan çekilen ABD hükümetini hedef alması gerektiğini söyleyen Ruhani, İran içerisindeki anlaşma karşıtlarını “aşırıcı” olarak nitelendirerek, ülkede bölücülük çıkarmamaları ve Washington’a karşı birleşmeleri çağrısında bulundu. Hasan Ruhani, nükleer anlaşmaya bağlı kalma ve Moskova, Pekin ve anlaşmadaki diğer 3 Avrupa ülkeleri ile müzakere kararını da savundu. 16 Mayıs’ta İran hükümetinin haftalık toplantıları sırasında konuşan Cumhurbaşkanı, Trump’ın İran’ın da nükleer anlaşmadan çekilmesini beklediğini vurguladı.

Öte yandan Hasan Ruhani, “Trump, ilk kağıdı oynadı, ama ikinci kağıttaki hesaplamalarda hata yaptı” dedi. İran’ın anlaşmadan çekilmeyeceğini ilan etmesinin ardından istihbarat birimlerinin utanç duyduğunu belirten Ruhani, “ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesi karşısında İran’ın takınacağı tavra ilişkin doğru bilgileri veremediler” ifadelerini kullandı.

Anlaşmadan çekilmeme konusunda karar almak için tereddüt ettiğine dikkati çeken Ruhani, çıkış adımının Avrupa ülkeleri, Rusya ve Çin’in yanı sıra İran sokaklarında da eleştirilere maruz kalacağını vurguladı. ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesiyle herhangi bir şeyin değişmediğine dair İranlılara bir mesaj gönderen Hasan Ruhani, hükümetin ne yaptığını bildiğini, bölgesel ve küresel gelişmelerin farkında olduğunu vurguladı.

İran Cumhurbaşkanı, ülkedeki tüccar, iş adamları ve piyasalara, İranlılara baskı yapmama çağrısı yaparken, dolar krizi karşısındaki korkuları da ortadan kaldırmaya çalıştı.

Geçtiğimiz ay dolar, İran piyasasında benzeri görülmemiş bir artışa tanık oldu. Ruhani, geçen Mart ayında İranlılara, dolar krizini aşma ve fiyatları düşürme taahhüdünde bulunmuştu. Ancak durum daha kötüleşerek, dolar 2018 yılının ilk 5 ayında yüzde 90 oranında arttı.

ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilme kararının ardından Dini Lider, ABD’nin adımlarını takip etmezken nükleer anlaşmaya bağlı kalması hususunda yasal ve ekonomik güvenceler istedi. Zira Trump’ın söz konusu kararına dair yaptığı açıklamada Ayetullah Ali Hamaney, “Bu üç ülkeye güvenmiyorum. Ancak sözleşmeleri imzalamak istiyorsanız, gerçek ve pratik güvenceler isteyin. Aksi taktirde Avrupa ülkeleri, başka bir yolla aynı tavrı sergileyecek” şeklinde konuşmuştu.

Öte yandan İran Nükleer Anlaşmayı Denetleme kurulu başkanı ve Dini Lider Hamaney’in üst düzey danışmanı Ali Ekber Velayeti, Avrupalılarla somut sonuçlara ulaşamayacaklarını ve İran’ın herhangi bir şey kazanamayacağını savundu.

Velayeti, dün İran yaptırımlarına karşı verilen yanıtın, yalnızca kendisini tatmin edeceğini vurguladı. Velayeti’nin açıklaması, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından Devrim Muhafızları liderinin tavrı doğrultusunda gelişti. Zira geçtiğimiz günlerde Muhammed Ali Caferi, Avrupalılarla müzakerelerin herhangi bir sonuç vermeyeceği belirterek, İran’a “direniş ekonomisi” politikasına uyma çağrısı yapmıştı.

Diğer taraftan İran Dışişleri Bakanlığı, dün İran Merkez Bankası yöneticisi Veliyullah Seyf’in ABD yaptırım listesine alındığını duyurdu. Resmi haber ajanslarının aktardığına göre bakanlık sözcüsü Behram Kasımi, ABD’nin bu adımının Tahran ve Avrupa devletlerinin müzakerelerine yanıt olarak geldiğini belirtti. ABD’nin nükleer anlaşma kararının ardından ABD Hazine Bakanlığı, Devrim Muhafızları’na bağlı mali ağlara yaptırım uygulanacağını açıklamıştı. Nitekim geçtiğimiz Salı günü de yaptırımların, İran Merkez Bankası Başkanını da kapsayacak şekilde genişletildiği ifade edildi.

AFP’nin Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’ten aktardığına göre, AB liderleriyle gerçekleştirilen toplantılar, eyleme dönüştürülmesi gereken güçlü bir siyasi mesaj taşımakta. Belirtilene göre Zarif, “Eğer nükleer anlaşma devam edecekse, Avrupalı liderlerle yapılan toplantılar iyi bir başlangıç olacak ve önemli bir siyasi mesaj verecektir. Ancak bu, işin sonu değildir” dedi.

Cevad Zarif ayrıca “Gelecek hafta itibariyle uzmanların Avrupa’da yoğun toplantıları başlayacak. İşi yapmak zorundalar, ancak ortaya konulan eylemlerin bizim açımızdan yeterli olup olmadığından emin olmak için bize danışacaklar” şeklinde konuştu.