İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, Yargı Erki Başkanı Sadık Laricani ve kardeşi Meclis Başkanı Ali Laricani ile İran’ın bölgedeki hassas sorunlarını ele almak üzere bir araya geldi. Konuşulan konulardan biri de ABD’nin son yaptırım kararlarına nasıl cevap verileceğine dairdi. Bu görüşme Ruhani’nin cumartesi günü mecliste yemin ettikten sonra, meclise sunacağı bakanlar listesiyle ilgili son dokunuşlarını yaptığı sırada gerçekleşti. Bu liste içinde Mahmud Cevad Zarif’in Dışişleri Bakanı olarak görevine devam edeceği ve İçişleri Bakanı Abdurrıza Rahmani Fazli’nin de görevinden uzaklaştırılmayacağı konuşuluyor. Ruhani’nin hükümetin teşkilinde bir kadına yer verip vermeyeceği de belirsizliğini koruyor. Eş zamanlı olarak Ruhani 6 seneden fazla ev hapsi cezası olan Reformist liderlerden Mir Hüseyin Musevi ile Mehdi Kerrubi’nin de emniyetlerinin kendi sorumluluğunda olduğunu açıkladı.
Ruhani, Laricani kardeşlerle yaptığı toplantıda ABD’nin ülkesine yaptığı son yaptırım kararları tartışıldı. Denetim heyetinin nükleer anlaşmayla ilgili son adımlarına işaret ederek; İran Resmi Haber Ajansı (İRNA), Ruhani’nin şöyle dediğini aktardı, “Amerikalılar bilmelidirler ki bu ve benzeri adımlar kendilerine büyük zarar verecek ve dünyadan dışlanacaklardır.”
Yabancı yatırımcılar ve ekonomi dosyası, bu 3 büyük yetkilinin esaslı konularından biri oldu. Ruhani bu 3 otoritenin işsizliğin son bulması ve iktisadi gelişmenin sağlanması için içerde ve dışarda yatırımları desteklemesini istedi.
Ruhani’ye göre yatırım ABD yaptırımlarına karşı alınacak tedbirlerden biri. Ruhani şöyle söyledi, “ABD ile ticari ilişkilere bağımlı değiliz. Diğer ülkelerle ticari ilişkilerimizi sağlamlaştırırsak ABD’nin bize karşı yaptırım silahını kullanması bize karşı kullanması mümkün olmaz. Bu yaptırım silahını kullansa bile etkili olamaz.”
Geçtiğimiz ay, Ruhani ile Devrim Muhafızları arasında çok şiddetli tartışmalar yaşandı. Bu tartışmalar Ruhani’nin Devrim Muhafızları’nın yetkilerini aşarak yabancı yatırımlar ve ekonomi konusundaki hükümete müdahalesinden sonra, kurumu ‘silahlı hükümet’ diye tanımlamasından sonra gerçekleşti.
İran basının belirttiğine göre Ruhani ile Larcani kardeşler arasında konuşulan ikinci önemli konu; Devrim Muhafızları’na yakın kaynaklar reddetse de Muhafızların beş önde gelen komutunıyla yapılan görüşmeydi. Görüşmede hükümetin teşkili üzerine konuşulmuştu. Keyhan gazetesinin iddiasına göre ise, bu toplantıda Devrim Muhafızları Ruhani’nin kendilerine karşı sarfettikleri sözlerden dolayı kızgınlıklarını belirtmişlerdi.
Ruhani bu konuyla ilgili olarak hükümetin Devrim Muhafızları, Basij milisleri, polis ve güvenlik güçleri gibi silahlı kuvvvetlere destek sorumluluğunu yerine getireceğini söyledi.
Diğer taraftan bu görüşme Ruhani’nin kardeşi ve yardımcısı Hüseyin Feridun’un mali suçlardan tutuklanmasından sonra, yargı başkanı ile gerçekleşen ilk görüşme özelliği taşıyor. Bu arada, Feridun geçtiğimiz hafta başında kefaletle serbest bırakıldı. Bu üç otorite liderinin ikinci karşılaşması Ruhani’nin mayıs ayında yeniden kazandığı seçimlerde yargıyı çok sert ibarelerle eleştirmesinin ardından gerçekleşti. Ruhani seçimler öncesinde hükümetin teşkiliyle ilgili istişare gerçekleştireceğini söylemişti. Toplantıda böyle bir istişarenin yapılıp yapılmadığıyla ilgili bir açıklama yapılmadı.
Ruhani’nin ikinci hükümetine son dokunuşları
İSNA’nın haberine göre Hamaney, İran anayasasının 110. maddesine göre, Ruhani’nin Cumhurbaşkanlığı’nı mecliste yemininden iki gün önce perşembe günü onaylayacak ve böylelikle anayasanın 120.maddesine göre Ruhani’nin görev süresi başlamış olacak.
Hamaney’in onayından sonra Ruhani; Haşimi, Rafsancani, Hatemi ve Ahmedi Necat gibi dört büyük liderin ardından ikinci kez makamına oturacak.
İran’da siyasi atmosfer bakanların listesine kilitlendiğinden beri Ruhani hem Ilımlılardan hem de Reformistler tarafından eleştiriye tabi tutuluyor. Bu eleştiriler şöyle ortaya çıktı: Meclisteki Emel grubu lideri Muhammed Rıza Arif, Ruhani’nin seçimin kazanılmasında emeği geçen reformistlerle hükümetin kurulmasında istişare edilmesi talebi yerine getirilmedi. Bu açıklamalar sonrasında çelişkili haberler dolaşmaya başladı. Öyle ki İran Dışişleri Bakanlığı’nda görevli Hasan Kaşkavi, Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’in görevinde kalacağını açıklamak zorunda kaldı.
Aynı doğrultuda Reformcu milletvekili İlyas Hazreti, İçişleri Bakanı Abdurrıza Rahmani’nin görevinde kalacağını söyledi. İSNA haber ajansına göre, Ruhani’nin yemin ettiği gün bakanlık listesini açıklaması bekleniyor.
Hazreti, kabinede bir kadın bakana sıcak bakmıyor. Hazreti’nin bu tutumu Ruhani’nin Aile ve Kadın İşlerinden Sorumlu Yardımcısı Şehindahat Mevlaverdi’nin açıklamalarından sonra belirdi. Basının, Mevlaverdi hakkında, ‘hükümet ekibi içinde kalacaktır’ ifadesinin teyidi ona kabine içinde bir yer verileceğini ima etmekte.
Hamaney’in İrşad Bürosu, Mürşid’in hükümet teşkiline müdahil olmaktan vazgeçtiğine dair haberleri yalanladı. Bu açıklama, Ruhani’nin iki hafta önce hükümetin teşkilinde Hamaney ile görüşme talebinden sonra yapıldı. Bununla birlikte İrşad Bürosu, İran Cumhurbaşkanı Ruhani’nin Hamaney ile 3 bakanlık çerçevesinde istişare edeceğini duyurdu. Bunlar: Savunma, Güvenlik (İstihbarat) ve Dışişleri Bakanlığı… Aynı açıklamada Hamaney’in Kültür ve Eğitim Bakanlığı konusunda da özel bir hassasiyetinin olduğu vurgulandı.
Ruhani en önemli vaatlerini terketmekle suçlanıyor
Ruhani cumartesi günü parlemento önünde yemin etmeye hazırlanırken, destekçileri Ruhani’nin seçim vaatlerini yerine getirmeyeceğine dair şüphe taşıyorlar. Bu vaatlerinin başında reformistlerin iki lideri olan Mir Hüseyin Musevi ile Mehdi Kerrubi’nin ev hapsinin kaldırılması geliyor.
Son günlere Musevi ve Kerrubi sorunu, Ruhani’nin onlarla ilgili herhangi bir girişimde bulunmamasına paralel olarak, İran basının gündeminde sıkça konuşuluyor.
İran basını, Kerrubi’nin ikinci kez kalp hastalığı yüzünden hastaneye kaldırıldığını duyurdu. Bir gün sonra Kerrubi’nin ailesinin basına verdiği yazılı açıklamada, Kerrubi’nin ve arkadaşı Musevi’nin durumundan Ruhani, Hamaney, İstihbarat başkanı ve başarısız yargının sorumlu olduğu ifade edildi.
Hamaney’e yakınlığıyla bilinen Cemaran internet sitesi, Necla Kerrubi’den ‘geçen hafta ilaçlarını alamadıklarından dolayı babasının kalp atışlarındaki sorun nedeniyle hastaneye kaldırıldığını’ aktardı.
Aile, Kerrubi’nin geçirdiği hafif bir kalp krizi nedeniyle hastaneye kaldırıldığını açıkladı. Musevi’nin ailesi de aynı şekilde Musevin’nin hapis ortamında ciddi hastalıklarla boğuştuğunu söyledi. Kızı Twitter’a paylaştığı mesajında, ev hapsi koşulları altında babasının sağlık durumunun kötüleşmesinden endişe duyduğunu yazdı.
Ruhani seçim çalışmaları boyunca İranlılar’ın Kerrubi ile Musevi hakkındaki sloganlarıyla karşılaştı. Azadi salonunda 12 bin Ruhani taraftarı şu sloganı atmıştı: “Mesajımız açık… Ev hapsi kaldırılsın…”
Ruhani bu sloganlara dikkat kesildi ve halkın bu konudaki isteklerini yerine getirme sözü verdi. Aynı zamanda reformistlerin eski lideri Muhammed Hatemi’ye ve tüm siyasi suçlulara yönelik kısıtlamaları da kaldıracağını ilan etti.
Ruhani seçim vaatlerinden vazgeçmekle suçlanıyor. Bir açıklamada şöyle deniyor, “Eğer hükümet öncelikleri olan mutedil bir hükümetse, siyasilere konan yasakları kaldırmak, aydınları hapisten çıkarmak, giderek durumları kötüleşen Kerrubi ve Musevi’nin ev hapsi cezalarını kaldırmak konusunda popüler siyasete boyun eğmez.”
İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi, Kerrubi ve Musevi’ye ev hapsi cezasını 2011 yılının şubat ayında, 2009 temmuz ayında gerçekleşen seçim sorunlarını reddettikleri için vermişti. Bu konuda gerçekleşen protesto gösterileri 8 ay boyunca Reformistlerin ‘Yeşil Hareket’i tarafından yürütüldü. Ev hapsi cezası, Musevi ve Kerrubi’nin Arap Baharı’yla dayanışmak için protestolara çağrılarını yenilediklerinde verilmişti.