Londra/Adil es-Salimi
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dün yaptığı açıklamada ülkesinin ABD ile ‘iyi niyet koşuluyla’ müzakerelerini sürdürmeye hazır olduğunu söyledi. Ruhani ayrıca ülkedeki ekonomik kriz nedeniyle hükümete yapılan istifa çağrılarını reddetti. Muhafazakar kanat ise Ruhani’ye yönelik eleştirinin dozunu artırdı.
İran parlamentosundaki 290 milletvekilinden 187’si Ruhani’ye hükümetin yapısında değişiklik yapmasını ve ‘kötü ekonomik koşullar’ nedeniyle ekonomi kurmaylarını değiştirmesini isteyen bir mektup gönderdi. Buna karşılık Cumhurbaşkanlığı Ofis Müdürü Mahmud Vaizi, hükümet içerisinde değişiklikler yapılabileceğine dair ilk sinyalleri verdi.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, Tahran’da üst düzey yöneticilerin de katıldığı bir konferansta yaptığı konuşmada, “Hükümetin tüm üyeleri, son ana kadar çalışmaya devam edecek” ifadelerini kullandı. Ruhani ayrıca ABD yönetiminin İran petrolünün alımını durdurma çağrısı sonrasında İranlıları zorluklara karşı birlik olmaya çağırdı.
İçerdeki muhaliflerin hükümetine yönelik saldırılarını da eleştiren Cumhurbaşkanı Ruhani, “Eğer bazıları hükümetin istifa edeceğini veya geri çekileceğini düşünüyorsa yanılıyor. Hükümet istifa etmeyecek” dedi.
Ruhani, 8 Mayısta ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından İran için olası üç senaryoya dikkat çekti. Trump’ın ülkesini nükleer anlaşmadan çekmesinden bu yana İran’ın tutumunun ‘dünyayı şaşırttığını’ belirten Ruhani, böylece Tahran’ın Avrupa ülkeleri, Rusya ve Çin’in yardımıyla ‘ABD’nin İran karşıtı politikalarını boşa çıkardığını’ söyledi.
Ruhani, İran’ın senaryolarını açıklamadan önce Tahran’ın ABD’ye boyun eğmeyeceğini, ulusal ve tarihi haysiyetini koruyacağını belirtti. ABD tarafının ‘iyi niyetli olması koşuluyla’ yıllardır kendilerine baskı uygulayanlarla İran’ın doğrudan görüşmeye hazır olduğunu ifade etti.
Ruhani senaryolardan ilkinin ‘teslim olmamak’ olduğunu ve hiçbir vatansever vatandaşın ‘teslim olmayı’ kabul etmeyeceğini belirtti. İkinci senaryo ise, içerdeki bazı kesimlerin ABD’ye karşı gelinmemesi gerektiğini dillendirmesine rağmen ABD’nin politikalarıyla mücadele edilmesi olarak zikretti. Ruhani bu senaryonun İran’ın ekonomisine, birliğine ve kültürüne yönelik uyarılar içerdiğini kaydetti. Ruhani, üçüncü senaryoda ise İran’ın ABD ile mücadele etmesi, boyun eğmemesi, ulusal ve tarihsel haysiyetini teslim etmemesi ve koruması gerektiğine işaret etti. Bunun için birlik olunması ve herkesin birlikte hareket etmesi gerektiğinin altını çizdi.
ABD’den İran açıklaması
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran Cumhurbaşkanı’nın konuşmasından birkaç saat önce yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
“İran hükümetinin Suriye’deki maceraları, Hizbullah, Hamas ve Husilere verdiği destek ve nükleer çalışmalar için yaptığı büyük harcamalarla halkının kaynaklarını savuruyor. Bu sadece halkının daha fazla eziyet çekmesine sebep olacak. Daha önce de söylediğim gibi İran’daki protestoların sürmesi kimseyi şaşırtmamalı. İranlılar, liderlerinin ülke kaynaklarını meşru sebepler için kullanmasını istiyor. İran hükümetinin göstericileri gözaltına alması ve İranlıların hayal kırıklığına yanıt vermemesini kınıyoruz. İran halkı yolsuzluktan, adaletsizlikten ve liderlerinin yetersizliğinden yorulmuş durumda. Dünya onların sesini duyuyor.”
Ruhani’den ekonomi sözü
Cumhurbaşkanı Ruhani ise ekonomik krizle ilgili olarak, ‘hükümetin piyasanın yanında olduğunu” söyledi. Büyük Çarşı’daki protestolara işaret eden Ruhani, hükümetin ekonomik açıdan adımlar atacağına dair söz verdi. Alınan tedbirlere dair açıklamada bulunan Ruhani, bunların başında hükümet çalışanlarının bir saat fazla mesai yapmalarının geldiğini söyledi.
Fransız Haber Ajansı’nın (AFP) İran basınından alıntılar yaptığı haberinde İran Parlamentosu Ekonomi Komitesi Başkanı Muhammed Rızapur İbrahimi ile Planlama ve Bütçe Komisyonu Başkanı Gulam Rıza Tacgardum’un da aralarında bulunduğu 187 milletvekilinin Cumhurbaşkanı Ruhani’ye açık bir mektup gönderdiği belirtildi. İran anayasası Şura Konseyi üyelerine Bakanların veya Cumhurbaşkanı’nın ‘görevini yerine getirememesi’ durumunda üçte iki çoğunluğu sağlayarak görevden alma yetkisi veriyor.
Muhafazakar kanadın Ruhani’ye yönelik eleştirileri hız kazandı
Ruhani, Batı’ya açılma politikasını kınayan ve kendisini ekonomiyi uçuruma sürüklemekle suçlayan muhafazakârlar tarafından haftalardır şiddetli eleştirilerin merkezindeki isim konumunda.
Önceki Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad’a yakın haber sitesi ‘RajaNews’ pazartesi günü İranlı milletvekili Nasrallah Pejmanfar’ın açıklamalarını aktardı. Milletvekili açıklamasında hükümetin aynı ekonomik yaklaşımı takip etmeye devam etmesi halinde Cumhurbaşkanı’nın görevden alınmasının ülkenin çıkarına olacağını söyledi.
Devrim Muhafızları’na bağlı Fars Haber Ajansı ise Pejmanfar’ın söz konusu açıklamaların ardından aynı gün Muhafazakar Milletvekili Emir Hojasteh tarafından tehdit edildiğini kaydetti.
Diğer bir Muhafazakâr Milletvekili Hüseyin Ali Hacı Deligani de İtimat gazetesine verdiği demeçte Cumhurbaşkanı Ruhani’ye soru önergesi verilmesi için mecliste hareketlilik olduğunu belirtti. Deligani, milletvekillerinin gelecek hafta meclise soru önergesi vermeye hazırlandığını söyledi. Deligani ayrıca milletvekillerinin Şura Meclisi’nin konuyla ilgili bir karar almadan önce Ruhani’ye ‘ekonomi kurmaylarında değişiklik yapması için’ harekete geçme çağrısında bulunduğunu kaydetti. Deligani, ekonomi kurmaylarının ‘kötü’ bir sınav verdiklerini ve zor bir dönemden geçen İran ekonomisini toparlayabilecek donanıma sahip olmadıklarını belirtti.
Cumhurbaşkanlığı Ofis Müdürü Mahmud Vaizi de kabinede bir takım değişikliklere gidilebileceğine dair sinyaller verdi. Ancak Vaizi, değişiklik yapılacak Bakanların isimlerini belirtmekten kaçındı.
Vaizi, basın toplantısında yaptığı açıklamada söz konusu değişikliklerle ilgili kararın Cumhurbaşkanı Ruhani’ye ait olduğunu söyledi. Cumhurbaşkanı’nın hükümeti canlandırmak için bazı değişikliklere gideceğini belirten Vaizi bunun ne zaman olacağını ise bilmediğini kaydetti.
Ruhani’nin, bakanlardan İran halkıyla iletişim halinde olmalarını talep ettiğini aktaran Vaizi, Cumhurbaşkanı’nın bugün bir ulusa sesleniş konuşması gerçekleştireceğini de sözlerine ekledi.
Cumhurbaşkanı Ruhani’nin önümüzdeki günlerde, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin etkileri ve Avrupa ülkelerinin anlaşmaya dair tavırları hakkında temaslarda bulunmak üzere, İsviçre ve Avusturya’ya ziyaret gerçekleştirmesi bekleniyor.
Hükümete yönelik tepki artıyor
İran hükümeti son dönemde ülkedeki kötü ekonomik koşullar sebebiyle artan hoşnutsuzlukla karşı karşıya.
ABD Başkanı Donald Trump’ın geçen mayıs ayında İran’la 2015 yılında imzalanan uluslararası nükleer anlaşmadan çekildiklerini ve İran’a yönelik daha sert ekonomik yaptırımlar uygulayacaklarını açıklamasından bu yana İran piyasalarında aylardır gerileme yaşanıyor.
İLNA Haber Ajansı’nın haberine göre Reformcu kanadın “Umut” adlı bloğundaki milletvekillerinden Abdurrıza Haşim Zayi yaptığı açıklamada Rusya ve Çin’in ABD’nin İran’a uygulayacağı yaptırımları memnuniyetle karşılayacaklarını söyledi.
Milletvekili Behruz Bunyadi de dün parlamentoda yaptığı konuşmada İran’ın ‘tuzağa’düşeceğine karşı uyarıda bulundu. İran’ın Suriye ve Rusya ile yakınlaşmasını eleştiren Bunyadi, “Bugün Beşşar Esed’in Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile her zamankinden daha fazla aynı söylemlerde bulunduğunu görüyoruz” dedi. Esed’i İran güçlerinin Suriye’deki varlığını ve Suriye’deki ölümlerini‘inkar etmekle’ suçladı. Bunyadi, “Bu iki politikacı bizi Binyamin Netanyahu ve Donald Trump ile birlikte kendi çıkarları için kurban edecekler” ifadelerini kullandı.
Bunyadi, resmi haber ajansı IRNA tarafından aktarılan açıklamalarının devamında şu ifadeleri kullandı:
“Ülkedeki çoğu ürün dışarıdan ithal ediliyor. Rusya ve Çin gibi büyük güçlerin paranın çıkışını kontrol altında tutmasını kırmalıyız. Gelirlerin azalması, yoksulluğun, trajedinin artması ve dünyaya yönelik güvenin azalmasından bahsediyorum… Bütün bunlar, ülkenin genel görüşünün askeri düzlemden politik davranışlara dayanan bir ekonomiye dönüşmesini gerektirdiği yönünde işaretler. Dış politikada kârlı bir karşılığı ancak bu şekilde bulabiliriz.”
https://turkish.aawsat.com/2018/06/article55411037/iranda-carsi-karisti