İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dün yaptığı açıklamada, yaptırımların İranlıların üzerinde ciddi baskı ve zorluğa neden olmasını beklediğini belirtirken, İran Atom Enerjisi Kurumu, İsfahan’daki UF6 (uranyum heksaflorid) üretim fabrikasını yeniden açtığını duyurdu.

Cumhurbaşkanı Ruhani, iki gün üst üste yaptığı açıklamalarda iç itilafların giderilmesi çağrısında bulundu. Ruhani, söz konusu itilafların giderilmesinin, Kasım ayında petrol alanında başlaması beklenen Amerikan yaptırımlarıyla başa çıkmak için şart olduğunu söyledi.

Ruhani’den ‘birlik’ çağrısı

Öte yandan İran parlamentosundaki 290 milletvekilinden 187’si, önceki gün Ruhani’ye hükümetin yapısında değişiklik yapmasını ve ‘kötü ekonomik koşullar’ nedeniyle ekonomi kurmaylarını değiştirmesini talep eden bir mektup göndermişti. Buna karşılık Cumhurbaşkanı Ruhani, hükümetinin geri adım atmayacağını ve istifa etmeyeceğini açıklamıştı. Bu açıklamanın ertesi günü İran’ın güneyindeki bir rafineri açılışına katılan Ruhani, halka birlik olmaları yönünde çağrıda bulundu.

İran basınından değerlendirme

İran’ın muhafazakar gazeteleri, dün Ruhani tarafından, nükleer anlaşma ve nükleer yaptırımların yeniden başlaması konuları başta olmak üzere Amerikan yönetimi politikalarıyla ilgili içeride bir anlaşmaya varılması için belirlenen üç senaryoyu değerlendirdi.

Ruhani bu senaryolardan ilkinde ‘teslim olmama’ vurgusu yapmış; hiçbir vatansever vatandaşın ‘teslim olmayı’ kabul etmeyeceğini belirtmişti. İkinci senaryoda, ABD ile zıt düşmemek gerektiğini savunananlarla ilgili olarak içerdeki sorunların çözülmesine vurgu yapmış; üçüncü ve son senaryoda ise İran’ın ABD ile mücadele etmesi, boyun eğmemesi, ulusal ve tarihsel haysiyetini teslim etmemesi ve koruması gerektiğine işaret etmişti.

Devrim Muhafızları sözcüsü konumundaki Civan (Javan) Gazetesi, ‘üçüncü senaryo’ hakkında muhafazakar gazetelere benzer bir tutum sergiledi.

Devrim Muhafızları’nın ekonomideki etki alanı Hatem’ul-Enbiya Yapı Karargahı’nın Komutanı Abdullah Abdullahi ise yaptığı açıklamada, ekonomi alanında İran hükümetiyle işbirliği yapmaya hazır olduklarını ifade ederek, İran’ın, uzlaşı ve işbirliği ile içinde bulunduğu durumun üstesinden gelebileceğini söyledi.

İran’dan uranyum zenginleştirmeye dönüş hamlesi: UF6 fabrikası yeniden açıldı

Öte yandan ABD Başkanı Donald Trump’ın, 8 Mayıs’ta ülkesini nükleer anlaşmadan çekmesine rağmen anlaşma şartlarına bağlı kalmaya devam eden İran’dan hamle geldi. İran Atom Enerjisi Kurumu’ndan yapılan açıklamada, İsfahan’daki UF6 fabrikasının yeniden açıldığı duyuruldu.

Söz konusu fabrikada, rengi ve biçimi nedeniyle ‘sarı pasta’ olarak adlandırılan öğütülmüş uranyum oksit, UF6’ya (uranyum heksaflorid gazı) dönüştürülüyor.

Tesis, İsfahan Eyaleti’nde başkent Tahran’a 410 kilometre uzaklıkta bulunan Natanz şehrinde bulunuyor.

Associated Press’in (AP) haberine göre, bu hamle, ABD’nin yaptırımlarını betaraf etmenin bir yolunu bulmak için nükleer anlaşmaya katılan Avrupa ülkeleri ve anlaşmadaki diğer ülkelerin üzerindeki İran baskısını artıracak bir adım.

İran Atom Enerjisi Kurumu, Çarşamba günü akşam saatlerinde internet sitesi üzerinden yaptığı açıklamada, UF6 fabrikasını yeniden açtığını duyurdu.

Batılı ülkeler ve Birleşmiş Milletler (BM), İran’ın yıllar önceki nükleer programlarını yürütmek için, öğütülmüş uranyum oksitin, UF6’ya dönüştürüldüğü programı kullanabileceğine işaret etse de İran uzun süredir, bu programın barışçıl olduğunu ifade ediyor.

9 yıl sonra yeniden

2009 senesinde ‘yeterince sarı pasta olmadığı’ gerekçesiyle kapısına kilit vurulan İsfahan’daki UF6 üretim fabrikası, 9 yılın ardından yeniden açıldı.

Bu durum, 1970’lerde Şah Muhammed Rıza Pehlevi’nin Güney Afrika ile imzaladığı bir anlaşmanın parçası olan sarı pastanın, İran stoklarının 2009 yılında tükendiğini gösteriyor. İran, Temmuz 2015’te nükleer anlaşmanın imzalanmasından sonra Kazakistan ve Rusya’dan sarı pasta aldı. Anlaşma, İran’ın zenginleşmesine izin veriyor. Ancak, İran’ın uranyumu zenginleştirme programını yüzde 3,67 oranında sınırlıyor. Bu oran da nükleer bir santralde kullanmak için yeterli değil. Nükleer bomba endüstrisi, zenginleştirme seviyesinin yüzde 90 oranında olmasına ihtiyaç duyuyor.

Trump’ın nükleer anlaşmadan çıkma kararından bu yana, İran, diğer ülkelere nükleer anlaşmaya sadık kalmaları için baskı yapmaya çalışıyor. Bununla birlikte, İran Dini Lideri Ali Hamaney, geçtiğimiz ay, uranyumu zenginleştirme kapasitesinin artırılması talimatı verdi.

İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi yaptığı açıklamada, söz konusu adımların ‘nükleer anlaşmayı ihlal etmeyeceğini’ söyledi. Ancak anlaşmanın bozulması halinde, İran’ın uranyum zenginleşme programına hızlı bir şekilde yoğunlaşmasına izin verilecek.

Bunun yanı sıra İran televizyonu, İsfahan’daki tesisten fotoğraflar yayınladı. Arka planda, IR – 2M, IR – 4 ve IR – 6 model santrifüj cihazları görüldü. Batılı nükleer silahların yayılmasıyla mücadele uzmanlarına göre, İran’ın nükleer anlaşmayla kullanmasına izin verilen IR-1’lerden daha fazla kapasiteye sahip olan bu modeller sayesinde İran’ın, bir yıl içinde zenginleştirilmiş uranyum miktarının üç ila beş katından fazlasını üretebileceğine inanıyorlar.

İran Atom Enerjisi Kurumu, tekrar açılan tesiste, sarı pasta üretim noktasını gösteren bir video yayınladı. Kurum, bu adımın, İran Dini Lideri Hamaney’in talimatıyla atıldığını vurguladı.

İran’ın İsfahan’daki tesisi açma adımını, ABD’nin müttefiklerine İran ham petrolünü almayı durdurma çağrısında bulunmasından bir kaç gün sonra attığı görüldü.

Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, Tahran yönetiminin nükleer programını geliştirme çabalarının, İran halkının çektiği acıları artıracağını söylemişti.