İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ABD’nin yaptırımlarına dair önceki eleştirilerini yineleyerek, petrol yaptırımlarının üstesinden geleceğine ve Amerikan ekonomik savaşına direneceğine dair söz verdi. Üst düzey bir İran Petrol Bakanlığı yetkilisi ise yaptırımları önlemeye yönelik Avrupa çabaları kapsamında “bir Fransa finans kanalı açmak” için uzmanlar düzeyinde istişarelerin devam ettiği açıklamasında bulundu.
Ruhani, ülkenin kuzeybatısında bulunan Hoy şehrinde yaptığı konuşmada, ABD’nin 5 Kasım’da karşısında paramparça olmuş bir İran görmek istediğini söyledi. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre ABD yaptırımlarına karşı konulacağını vurgulayan Ruhani, ülkesinin ABD yaptırımlarına rağmen petrol ihraç etmeye devam edeceğini söyledi.
ABD, OPEC’in üçüncü büyük petrol üreticisi olan İran’a, Tahran’ı balistik füze programını terk etmeye zorlamak için yaptırımları yeniden uygulamak ve aynı zamanda Tahran’ın nükleer programına yeni sınırlamalar getirmek ve Suriye, Lübnan ve Yemen’deki milislere desteğini engellemek istiyor. Ruhani, devlet televizyonunda yayınlanan bir konuşmasında, hükümetinin komşularıyla ilişkilerini güçlendirmek istediğini ve İran üzerindeki psikolojik savaşın bir parçası olan söz konusu baskılara boyun eğmeyeceklerini ifade etti.
ABD’nin sekiz ülkeye verdiği geçici petrol muafiyetlerini yorumlayan Ruhani, “Petrol ihracatımızı durdurmakta başarısız oldular. Petrol ihraç etmeye devam edeceğiz” dedi.
ABD’nin İran Özel Temsilcisi Brian Hook, yaklaşık 10 gün önce yaptığı bir açıklamada, ABD’nin İran’ın petrol ihracatını sıfırlamayı istediğini ve bunu petrol fiyatlarını yükseltmeksizin maksimum bir baskı ile kademeli olarak gerçekleştireceğini söylemişti. Hook, farklı bir konuşmasında, İran gemilerinin ABD yaptırımları ile birlikte uluslararası sigorta pazarlarından azledileceğini ve İran gemilerinin girişine izin veren liman ve kanalların risk altına gireceğini dile getirmişti.
Ruhani, ABD’nin Tahran’ı bölgesel rolünden geri adım atmaya zorlama girişimleri reddederek, “Bölgesel politikanız başarısız oldu. Afganistan, Yemen ve Suriye’deki bu başarısızlığınızdan dolayı İran’ı suçluyorsunuz. Amerika’ya ölüm!” ifadelerini kullandı.
Ruhani, Washington’un uyguladığı yaptırımlar konusunda uluslararası arenada destek görmediğini belirterek, İran petrolünün sekiz büyük alıcısı için yaptırımlardan muafiyet sağladığına dikkat çekti.
Nükleer programını durdurması karşılığında yaptırımların kaldırılmasını da içeren 2015 yılında İran ile imzalanan nükleer anlaşmada ABD’nin ortakları olan Fransa, Almanya, İngiltere, Rusya ve Çin, ABD yaptırımlarının önüne geçmek için bir yol bulmaya çalışıyor. Özellikle, AB, İran’la dolar harici ticaret ilişkiler kurmak için “özel amaçlı mekanizma” olarak bilinen bir sistem kurmaya çalışıyor. Ancak bu, petrol şirketlerinden, ticari kuruluşlardan ve şirketlerden olan yabancı yatırımcıları, ABD yaptırımlarına maruz kalmamak için İran’dan geri çekilmekten alıkoyamadı.
İran, ekonomik avantajları korunmadığı takdirde nükleer anlaşmadan çekilmekle tehdit etmişti fakat, İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasimi dün düzenlediği bir bassın toplantısında, Avrupa’nın anlaşmayı koruyabileceği konusunda iyimser olduklarını ifade etti.
AB’nin dile getirdiği “özel amaçlı mekanizma” bir tür takastır. ABD’nin yaptırımlarından kaçınmak için Avrupa ürünleri karşılığında petrol ve doğal gaz ihracatının değerini takdir etmek için kullanılabilir. Altı diplomat geçen hafta Reuters’e verdikleri demeçte, AB’nin bu ay “özel amaçlı mekanizma” kurmaya çalıştığını ancak hiçbir ülkeye ev sahipliği yapması için teklifte bulunulmadığını söylediler.
AB’nin özel amaçlı mekanizmayı mümkün olan en kısa zamanda uygulamaya koymasını beklediklerini dile getiren Behram Kasimi, “İran, diğer imzacılar taahhütlerini yerine getirdiği sürece taahhütlerini yerine getiriyor” dedi.
İran Devrim Muhafızları Ordusu’na yakınlığıyla bilinen Fars Haber Ajansı’ndan aktarıldığına göre, İran Petrol Bakanlığı’nın Uluslararası İşlerden Sorumlu Bakan Yardımcısı Emir Hüseyin Zamani Niya, Fransa’nın söz konusu mekanizmaya ev sahipliği yapabileceğini söyledi.
Şarku’l Avsat’ın Paris’teki diplomatik kaynaklardan edindiği bilgilere göre, Tahran ile finans kanalının kurulmasına yönelik Avrupa ülkeleri düzeyindeki müzakereler devam ediyor.
Reuters haber ajansının aktardığına göre, Fransa Maliye Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, mekanizma için muhtemel bütün seçeneklerin masaya yatırıldığı fakat, henüz bir karar alınmadığı belirtildi.
Washington, “mekanizmaya” dahil olan Avrupa bankalarına ve şirketlerine, yeniden yürürlüğe konan yaptırımların kendiler için bir tehdit olacağı uyarısında bulundu.
İranlı Öğrenciler Haber Ajansı’ndan (ISNA) aktarıldığına göre, Zamani Niya şunları söyledi:
“Avrupa ülkeleri, İran’la bankacılık ilişkileri kurmaya çalışıyorlar. Ama pratik bir adım atmak istedikleri takdirde Amerikan etkisiyle karşı karşıya kalıyorlar. Avrupa’nın çıkarları nükleer anlaşmanın hayatta kalmasını şart koşuyor.”
Bir ya da iki İran bankası ve ABD ile daha az ilişkili olan bir dizi Avrupa bankası arasında bir finans kanalı kurulmasına yönelik müzakerelere atıfta bulunan İranlı yetkili, finans kanalının ilk aşamada yaptırımlara tabi olmayan konuları içereceğini ve 2019’un ortasından sonra ise yaptırımların bütün boyutlarını içereceğini söyledi.
Zamani Niya, söz konusu kanalın Fransa’da inşa edilme yolunda olduğunu belirterek, birkaç hafta içinde sonuç almayı umduklarını kaydetti.
Zamani Niya’nın açıklamalarına göre, aralarında Çin, Rusya, Japonya, Hindistan ve Brezilya’nın da bulunduğu diğer ülkeler Avrupa finans kanalının faaliyete geçmesini bekliyorlar. Bu ülkelerin ABD yaptırımlarından etkilenmeyeceklerine dair güvence istediklerini dile getiren Zamani Niya, bu ülkeler ile AB arasında günlük temaslar bulunduğuna dikkat çekti.