Moskova: Raid Cabir/Şarku’l Avsat

ABD Başkanı Donald Trump’ın Soğuk Savaş döneminde imzalanan Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan (INF) çekilmek istediğini açıklamasının ardından Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin dün, silahsızlanma anlaşmalarının bozulmasının yeni bir silahlanma yarışını tetikleyebileceğini söyledi.

“Reuters” haber ajansının bildirdiğine göre, Putin ABD’nin Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan çekilmesi ve “New START” olarak bilinen anlaşmayı yenilemeyi reddetmesi halinde “durumun çok tehlikeli” olabileceğini söyledi ve sözlerini şöyle sürdürdü: “Geriye silahlanma yarışından başka bir şey kalmayacak. ABD’nin çekilmesi durumunda Rusya, buna hızlı ve etkili bir şekilde karşılık verecek. ABD’nin Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması’ndan çekilmesi halinde sorulması gereken asıl soru şu: Bu yeni ortaya çıkan füzelerle ne yapacaklar? Eğer bu füzeleri Avrupa’ya gönderirlerse, doğal olarak, biz de aynı şekilde cevap vereceğiz.” Rusya Başkanı’nın bu açıklamaları, ABD Başkanı’nın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton ile Moskova’daki görüşmesinden ve önümüzdeki ay Rusya-ABD zirvesi düzenlenmesi konusunda bir anlaşmaya varıldığının açıklamasından bir gün sonra geldi.

Kremlin Bolton’un ziyaretinden önce, müzakerelerin bir “atılım” ile sonuçlanmasını beklemediğini söylemişti. Nitekim Bolton’un Rusya’daki siyasi ve askeri düzeydeki görüşmelerine egemen olan tartışmalı meseleler çözüme kavuşmadı. Bununla birlikte Bolton, 3 ay önce Helsinki’deki Rusya-ABD Zirvesi’nde uzlaşma sağlanan geçmiş anlaşmaların devam etmesi ve Washington’un orta ve kısa menzilli füzelerin azaltılması hakkındaki anlaşmadan çekilmeyi planladığını açıklamasıyla daha da artan çekişmeli meseleler konusunda iki ülke arasındaki diyaloğun ilerlemesi için yeni bir mekanizma geliştirilmesi üzere Rusya Devlet Başkanı’nın Trump’la yüz yüze yeni bir görüşme yapması gerektiği konusunda anlaşmaya vardı.

İki lideri Paris’te gelecek ayın 11’inde önemli bir etkinliğin aralarında bir araya getirmesi beklenen yeni bir zirve gerçekleştirilmesi konusunda anlaşma sağlandı. Buna karşılık bir Rus diplomatik kaynağın bildirdiğine göre, özellikle de Kremlin’in Trump’ın “geri çekilmeyle ilgili bu açıklamaları müzakere pozisyonunu iyileştirmek için yapmadığı, aksine gözdağı verdiği şeyleri yerine getirmeye istekli olduğu” yönündeki düşüncesinin güçlenmesiyle birlikte Rus yetkililer ABD’nin füze anlaşmasıyla ilgili kararını şiddetle eleştirmeye devam ediyor.

Bu düşünce, Putin’in Sözcüsü Dmitri Peskov’un dün gazetecilere yaptığı açıklamada da ön plana çıktı. Peskov, “ABD’nin Orta ve Kısa Menzilli Füzeleri İmha Anlaşması’ndan çekilmesi konusunda nihai kararını verdiği” düşüncesinde olduğunu belirtti. “Anladığımız kadarıyla, ABD kararını vermiş ve yakın gelecekte anlaşmadan çekilme sürecini başlatacak” dedi.

Peskov ayrıca ABD politikasının “tehlikeli yaklaşımı” konusunda uyarıda bulundu. Trump’ın anlaşmadan çekildiğini duyurmasının “yeni bir silahlanma yarışına girme planını duyurmakla eşdeğer olduğunu ve bu durumun dünyayı çok daha tehlikeli bir hale getirebileceğini söyledi. Kremlin, Moskova’nın ABD’nin eylemine “derhal ve acilen cevap vereceğini” tekrar ifade etti. Bu, Başkan Vladimir Putin tarafından daha önce dile getirilmişti. Peskov da dün “Rusya’nın bu konuda çıkarlarını ve Rus ulusal güvenlik gereksinimlerini dikkate alacağını” vurgulayarak bunu yineledi.

Devam eden tartışmalar nedeniyle, Peskov, Putin’in ABD Başkanı’nın gelecek yıl Washington’u ziyaret etmeye yönelik davetine karşılık verme niyetinde olup olmadığı konusunda açıklama yapmaktan kaçındı. Ancak, Moskova’nın prensip olarak ABD tarafıyla diyaloğa devam etmeye hazır olduğunu vurguladı ve şöyle dedi: “Tabi ki hazırız. Karşılıklı ziyaretlerin yapılması meselesi dolaylı olarak ele alındı. Ancak bu konuda herhangi bir somut karar yok.”

Bolton, ardından Trump’ın da Moskova’ya ziyaret düzenlemesi üzere Putin’in gelecek yıl Washington’u ziyaret etmesi ihtimalini göz ardı etmedi. Bir önceki gün Bolton ile yaptığı görüşmelerde güçlü bir dil kullanan Putin, füze anlaşmasından çekilme kararını eleştirdi ve bunun zirve sırasında iki lider tarafından kabul edilen ruhla uyumlu olmadığını söyledi.

Putin, görüşmenin başlangıcında, Bolton ile stratejik güvenlik, silahsızlanma ve bölgesel çatışmalarla ilgili meseleleri tartışmayı faydalı gördüğünü belirtti. Moskova’nın, ABD’nin Orta ve Kısa Menzilli Füzeler Anlaşması’ndan tek taraflı olarak geri çekilme niyetinin, ABD yönetiminin Stratejik Silahların Azaltılması Anlaşması’nın uzatılması konusundaki şüphelerinin ve ayrıca Washington’un uzayda füze kalkan unsurlarını yerleştirme planlarının farkında olduğunu kaydetti.

Putin, son zamanlarda Washington tarafından atılan “dostane olmayan adımlar” karşısında şaşırdığını söyledi. Diğer yandan ise, gerginliğin tırmanmasından kaçındı ve şöyle dedi: “Sizden herhangi bir adıma fiili olarak karşılık vermiyoruz, ancak tüm bunlar sürekli devam ediyor.” Putin öte yandan, Moskova ile Washington arasındaki diyalogun yararlı olacağının altını çizerek anlaşmazlıkları çözmek için Trump ile diyaloğa devam etmeye hazır olduğunu vurguladı. “Ülkelerimizin ulusal çıkarları nedeniyle aramızdaki mevcut anlaşmazlıklara rağmen, görüşmek ve iki tarafın yararına olabilecek kesişme noktaları bulmak çok faydalı” dedi.

Bolton’un ziyaretinin sonunda, Moskova’nın ABD’nin imzalı anlaşmalardan çekilme konusundaki kararları konusunda geniş adımlar atamayacağı izlenimini vermekte tereddüt etmediğini görmek ilginç. Nitekim Bolton gazetecilere yaptığı konuşmada, “medya tırmanışı” nın önemini küçümsedi ve ABD eylemlerinin yeni bir silahlanma yarışına yol açıp açmayacağının sorulması üzerine şöyle dedi: “ABD’de Füze Kalkanı Sözleşmesi’nden ayrılması sırasında 17 yıldır Moskova’daydım ve o zamanlar da bu açıklamaları çok dinlemiştik.” Bolton ayrıca, Rusya’nın “ABD’nin anlaşmadan çekilmesinin dünyayı daha tehlikeli hale getireceği” konusundaki görüşüne katılmadığını söyledi.