Rusya’nın güneyindeki Kurgan bölgesinden komünist milletvekili olan Vasili Kislistin, Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin’in son seçimleri kazanmasından birkaç ay sonra -yani 9 Ekim’de- Putin’e zorla görevden uzaklaştırılmak yerine istifa etmesini önerdi.
Rus vatandaşların emeklilik yaşını 5 yıl daha yükselten kanunu imzalamasının ardından Putin, kendisine olan güvenin azaldığına şahit oluyor. Kislistin, “Putin’in ayağından çekip görevden uzaklaştırılması için beklemesine gerek yok. Biz de 66 yaşındayız. Bu, benim kendisine yönelik hediyemdir” dedi.
Rusya’nın 2014 yılında Ukrayna’ya müdahalesinin ardından ABD, Moskova’ya karşı yaptırım ve yalnızlaştırma politikası izlemeye başladı. O dönemde bazı Rus analistler, Rusya’nın yalnızlaştırılmasının imkânsız olacağı, aksine bu politikayı izleyenlerin kendilerinin yalnızlaştıracağı öngörüsünde bulundu. Rus rublesindeki çöküşün, gayri safi yurtiçi hâsıla artışındaki durgunluğun ve küresel kredi piyasalardan uzaklaşmanın yol açtığı ekonomik zarara rağmen Rusya, ihracat alanını genişleterek enerji üreten ve içeride altyapı projelerini finanse etmek için kredi veren devletlerle işbirliğini derinleştirdi. Bununla Putin, yerel siyasi desteği güçlendirmek ve Rusya’nın sağlam olduğu izlenimini vermek istedi.
Fakat tüm bu girişimlere rağmen şu an Putin iktidarı Rusya’da şiddetli zorluklara maruz kalmaktadır. Nitekim sıradan Rus vatandaşları, diğer ülkelerdeki sosyal, ekonomik ve politik şartların kendi ülkelerinde de olmasını talep ediyor.
Ruslar, Kırım Yarımadası’nın alınmasından bu yana ilk defa şiddetli bir hayal kırıklığına uğruyorlar. Putin’in popülaritesinde kriz düzeyine varacak şekilde bir gerileme yaşanıyor. Kendisine yönelik gerçek desteğin yüzde 50’nin altında olduğu tahmin ediliyor. Bu da büyük ölçüde kırılma noktası demektir.
Yaklaşık yüz yıldan beri Rusya’da kadınlar 55, erkekler de 60 yaşında emekli oluyor. Bu insanlar, geçim masraflarını karşılamak için sabit ve düşük devlet maaşıyla yaşıyorlar. Maaş fonunun yanı sıra Kremlin’i Batı’nın ekonomik baskılarından korumak ve askeri harcamaları artırmak için gerekli olan devlet rezervleri de iflasa doğru gidiyor. Bunun için Putin, emeklilik yaşının 5 yıl daha yükseltilmesi noktasında hoş olmayan bir adımın atılmasının zorunlu hale geldiğini düşündü. Rusya’da erkeklerin beklenen ortalama yaşam süresinin 67 olduğunu göz önünde bulundurduğumuz zaman birçok Rus vatandaşı bu uygulamanın rezillik ve saçmalık olduğunu düşünüyor. Dahası kırsal ve kentsel bölgelerde çalışan orta yaşlı yoksul insanlar, emeklilik yaşında yapılan değişiklikten daha çok etkilenecekler. Hâlbuki Putin, son dört seçimde başkalarından ziyade bu yoksul insanlara sırtını dayamıştı. Ayrıca daha yaşlı işçiler endişeleniyorlar. Çünkü işverenler, daha az maliyetle yaşça küçük işçiler bulmak amacıyla yaşlı işçileri görevden uzaklaştırmak için bahaneler arayacak.
2005 yılında Putin, başkan olarak kaldığı sürece emeklilik maaşlarına dokunmayacağına dair söz vermişti. Geçen Mart ayında yapılan son seçimleri kazanmasının ardından emeklilik reform planını desteklediğini açıklayarak bu reformun yazın yürürlüğe gireceğini belirtti. Rus siyaset kurumları da emeklilik reform planını onayladı. Bundan dolayı Rusya, sokaklara çıkan göstericiler nedeniyle ağır bir siyasi bedel ödedi.
20 yıldan beri Ruslar, devletin muhalif şahsiyetlere nasıl davrandığını gözlemliyor. Devlet, yolsuzluk karşıtı Aleksey Navalnıy gibi muhalif kimseleri ya hapse atıyor ya da onlara farklı şekillerde muamelede bulunuyor. Aynı zamanda Ruslar, ister komünist ve liberal, isterse Doğru Rusya Partisi olsun muhalif partilerin yalan söylediklerinin farkındalar. Rus vatandaşlar, hepsinin de Kremlin’e bağlı olduğu görüşündeler.
Bu öfke ve hayal kırıklığı, geçen ay yapılan bölgesel seçimlerde Putin ve iktidardaki Birleşik Rusya Partisi için sevindirici olmayan bir sürprize dönüştü. Şöyle ki; Moskova dışındaki birçok bölge, mevcut iktidar partisinin yöneticilerinden net bir şekilde rahatsız olduğunu gösterdi. Komünistlerin, demokratların ve liberallerin sandıklarına protesto oyları atıldı. Devletin yaptığı sahtekârlığa rağmen bazı bölgelerdeki seçimler, iptal edilip seçim tarihlerinin yeniden belirlenmesine karar verildi.
Ayrıca Putin’in çevresinde disiplin konusunda da bozulma belirtileri gözlemlendi. üzere Pazar günü, Pazartesi günü yeniden çağrılmak serbest bırakılan Aleksey Navalnıy, en son tutuklanmadan önce Youtube üzerinden bir video yayınladı. Navalnıy, yayınladığı bu videoda Putin’in eski koruması olan ve şu an Rusya Ulusal Muhafızları Başkomutanı olarak tayin edilen Viktor Zolotov’u eleştirdi. Bu davranışıyla Navalnıy, dürüst askerlerle yolsuzluğa karışan komutanları birbirinden ayırmak istedi. Navalnıy, Zolotov’un resmi maaşının da sınırlarını aşan bir yaşam sürdüğünü, onun ve yardımcılarının kendi emirleri altında bulunan subayların yiyecekleri, barınakları ve teçhizatları için tedarik edilen paraları çaldıklarını iddia etti.
Üst düzey Rus yetkililere yöneltilen yolsuzluk iddiaları, yeni değildir. Fakat Zolotov, söz konusu videoya kötü bir reddiye yayınlayarak Navalnıy’ın yabancı bir ajan olduğunu ileri sürdü. Navalnıy’ı Puşkin döneminde Rus liderlerin ve subayların karşı karşıya geldiği türde bir düelloya davet etti ve başkanlık ihtirasına sahip olmakla suçladı. Bu da Putin’i rahatsız etti.
Putin’in resmi olarak değiştirilmesi konusunda tereddüt ettiği Rus anayasasına göre 2024 yılına kadar bir kez daha devlet başkanı olma hakkına sahip. 2024 yılı geldiğinde ise Putin, 70 yaşını geçmiş olacak. Bununla birlikte mali piyasalar gibi Rus siyasi kamuoyu da belirsizliğe doğru gidiyor. Bundan dolayı, Moskova’da 2024 yılıyla ilgili sorular ilgi odağı haline geldi. Putin’in çevresindeki üyeler, başkanlık koltuğuna ulaşmak için daha net manevralar yapacaktır. Putin, kendisine canı gönülden bağlı Dmitri Medvedev’e kapıları açıp siyasi ve hukuki meydan okumaya işaret edebilir. Medvedev’in bazı rakiplerinin de fiziki saldırılara başvurması uzak bir ihtimal değildir. Tüm bunlar, Rus Çarı’nın rejimini etkiyebilir. Zira Putin, siyasi yaşamı devam ettiği sürece iktidarının sürmesi için bu rejime güveniyor.
Sonuç olarak Putin, durgun bir ekonomiyle karşı karşıya bulunuyor. ABD’nin baskılarından kurtulmak için manevra yapılsa bile, ekonomik durgunluğun aşılması mümkün değildir. Petrol ve doğalgaz gibi doğal kaynakların çıkarılmasına dayanan Rus ekonomisinde yapısal reformların olmaması bir problemdir. Bunun yanı sıra bütün devlet kurumlarına yayılan yolsuzluk, sanayi ve gelecek vadeden yatırım kaynaklarını tüketmektedir.
Gençler ise, üretimin artmasına ve ücretlerin yükselmesine rağmen iş bulmakta zorlanıyor. Ayrıca eğitim sistemi kötüleşti. Zira Rus yetkililer, eğitim sisteminin 21. yüzyılda meydana gelen gelişme ve ilerlemelerden etkilenmediğini itiraf ediyor.
Putin’in Sovyetler Birliği döneminin ardından 1990’larda yaşanan kaos ortamından ülkeyi kurtarması, insanların kararsız duygularını gideremeyecek. Ayrıca Putin, genç insanların “Son zamanlarda bana ne yaptın?” sorusundan da kurtulamayacak.
Birçok Rus, iyi bir iş, adaletli ve aktif bir hizmet ve diğer ülkelerdekine yakın bir altyapı talep ediyor. Ruslar, bundan daha azını elde ettikleri zaman doğal insani dürtülerine ve anayasanın kendilerine verdiği haklara dayanarak seçim sandıklarında ya da sokaklarda gösteri ve protesto yapacaklar. Putin, Rusya’nın dünyadan soyutlanmasına karşı mücadele etti. Rus halkı, dünyadan ve ülkelerinin politikasından uzaklaşmanın imkânsız olduğu konusunda kendilerinin canlı bir örnek olduğunu söylüyor.
Putin, çıkış noktaları arıyor. Zengin arkadaşlarından trilyon dolar olduğu tahmin edilen servetlerini ülkeye getirmelerini talep ediyor.
ABD’ye karşı Rusya’nın yanında yer almaları ve Suriye’yi yeniden yapılandırmayı onaylamaları için Avrupalı devletleri ikna etme konusunda yaşanan sıkıntıları, Putin’in içeride karşılaştığı sorunlara eklediğimizde; kısmen de olsa, Rusya’nın kendisini içeride ve dışarıda içine soktuğu bataklığı tahmin edebiliriz.