Rusya bugün, ülkenin güneyindeki, eski adı Stalingrad olan Volgograd şehrinde İkinci Dünya Savaşı’nın en kanlı muharebelerinden birinin sona ermesinin 75. yıl dönümünü kutluyor.
Volgograd’daki kutlamalara Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in de katılması bekleniyor.
Şehir merkezinde askeri geçit töreni ile başlayacak olan kutlamalar, zaferin üzerinden geçen 75 yılı temsilen 75 tank, 1500 asker ve 50 uçağın katılımına sahne olacak.
Volga Nehri’nin kıyısındaki şehrin adı, 1960’ların başında Sovyet diktatör Joseph Stalin’in ölümü sonrası yaşanan siyasi çöküş döneminde değiştirildi.
Stalingrad Muharebesi
1942-1943 kışında Kızıl Ordu 300 binden fazla askeriyle şehri kuşatma altına alırken Alman Nazi Güçleri de Stalingrad’ın bir kısmını aylarca işgal altında tuttu.
Wolfram Freiherr von Richthofen tarafından yönetilen ve 1942’de dönemin en güçlü hava kuvvetlerinden biri olan Alman Luftwaffe şehre ağır bombardıman başlattı. Stalingrad’a yaklaşık bin ton bomba atıldı. Tesislerinin ve şehrin simgelerinin çoğu yok edildi.
Almanların Stalingrad’a saldırı yapacaklarına dair bilgi alan Sovyetler, hızla tahıl ve kurutulmuş et stokladı. Hasar görmemesi için demiryolu araçlarını Volga Nehri’ne naklettiler. Ancak şehirde Alman saldırıları başlamadan önce de kıtlık vardı.
Üç ay süren girişimlerin ardından Almanlar şehrin çorak arazilerinin çoğunu işgal etmek ve Sovyet direnişinin kalıntılarını ikiye bölmek amacıyla Volga Nehri’nin doğu kıyısına ulaştı.
Ancak Ruslar, Joseph Stalin’in adını taşımasından dolayı özel bir öneme sahip olan şehri, Stalin’in muadili Hitler’e teslim etmedi. Şehri kaybetmemek adında ağır kayıplar vermekten çekinmedi.
Stalingrad’ın stratejik planlamasından sorumlu Rus generaller Georgi Zhukov ve Aleksandr Vasilevski, şehrin kuzeyindeki ve güneydeki bozkırlarda büyük birlikleri yoğun bir şekilde konuşlandırdılar ve böylece şehri Alman işgalinden kurtardılar.
Kış Fırtınası
Sovyet askerler, 23 Kasım’da şehri işgal eden 369 Hırvat ve Rumen ile birlikte yaklaşık 250 bin Alman ve bunların yanı sıra gönüllü olarak Alman tarafında savaşan 35 bin Sovyet askerini kuşatma altına aldı. Muharebe sırasında binlerce Sovyet askerinin yanı sıra yaklaşık 10 bin sivil esir düştü.
Nazilerin yayılma planını hayata geçirmek isteyen ve düşmanlarını mağlup etme rüyaları gören Alman lider Adolf Hitler, Alman ordusunun şehirden asla ayrılmaması konusunda ısrarcıydı.
Hitler, iki ordu arasındaki cepheyi savunmak için kurulan Don Ordusu’nu yönetmek üzere Mareşal Erich von Manstein’i atadı. Don Ordusu içerisinde 3. ve 4. Roma Orduları’ndan kalanların yanı sıra 4. Panzer Ordusu ve 6. Kuşatma Ordusu da yer alıyordu. Don Ordusu’nun Stalingrad’daki Sovyet direnişini kırmak için başlattığı taarruza “Kış fırtınası” adı verildi.
Alman yenilgisi
Almanlar, korkunç hava koşulları ve teknik arızalar sebebiyle başarısızlıkla sonuçlanan hava saldırıları ile 6. Ordu’nun ilerleyişi için gerekli koridoru açamadı. Sovyetler Birliği’nin yoğun uçaksavar ateşi sonucu Almanlar 488 uçağını kaybetti.
Bu kanlı savaşları başlatan ve şehri işgal etmeyi planlayan Alman birlikleri, Stalingrad’ın eteklerinden çekilerek kentin içine girdi. Ancak teslim olmayı kabul etmediler. Böylece Almanlar daha fazla asker ve teçhizat kaybı yaşadıkları çeşitli saldırılarla mücadele etmek zorunda kaldılar. Tüm bunlar, Friedrich Paulus komutasındaki Alman 6. Ordu’nun teslim olmak zorunda kaldığı 2 Şubat 1943’e kadar devam etti. Ordu tamamen çöktü. Ancak bazıları ölene kadar savaşmaya devam etti.
Sovyetler Birliği’nin Stalingrad zaferi, İkinci Dünya Savaşı’nda yaklaşık 700 bin kişinin öldüğü bir dönüm noktasıydı.
Savaşların sert koşullarının yanı sıra Almanları felç eden Sovyet kışının da etkili olduğu bu savaş, birçok Alman, Rus, İngiliz ve Amerikan filmine de konu oldu.