ABD Başkanı Donald Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’un Moskova’ya yaptığı ziyaretin detayları bugün açıklandı.
Kremlin tarafından, Vladimir Putin ve Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton arasındaki görüşmelerin ardından dün yapılan açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve ABD’li mevkidaşı Donald Trump’ın ilk ikili zirvelerini “üçüncü bir ülkede” yakın bir zamanda gerçekleştirecekleri belirtilmişti.
Kremlin Danışmanı Yuriy Uşakov, Rus haber ajanslarına, “Zirve yapmak için bir anlaşmaya varıldığını ve hatta yerin ve tarihin belirlendiğini söyleyebilirim” açıklamasında bulunmuştu. Zirvenin tarih ve yerinin bugün açıklanacağını kaydeden Uşakov, zirvenin “ABD ve Rusya için uygun olacak üçüncü bir ülkede” gerçekleşeceğini söylemişti. Fransız Haber Ajansı (AFP)’nın haberine göre, 2017’nin başında göreve başlayan Trump, Putin ile bugüne kadar sadece, sonuncusu geçen Kasım ayında Vietnam’da gerçekleşen uluslararası toplantılar sırasında görüştü.
Soğuk savaştan bu yana, Suriye iç savaşı, Ukrayna krizi ve Moskova’nın 2016 ABD başkanlık kampanyasına müdahale ettiği iddiası sebebiyle bozulan ilişkiler bu seviyeye ulaşmamıştı.
Rus haber ajanslarına göre, daha önce kameraların önünde tokalaşmalarının ardından Putin Bolton’a “Moskova’ya gelmenizin, iki ülke arasındaki kapsamlı ilişkilerin yeniden kurulması için ilk adımı sağlayacağını düşünüyoruz. Rusya-ABD ilişkileri daha iyi bir durumda olmadığı için üzgünüm” ifadelerini kullanmıştı. Bu durumun ise büyük ölçüde “Amerika Birleşik Devletleri’ndeki şiddetli iç siyasi ihtilaftan” kaynaklandığını belirtmişti.
Rusya Devlet Başkanı, “Rusya hiçbir zaman bir çatışma istemedi. Umarım bugün eşitlik ve karşılıklı saygıya dayalı olarak kapsamlı ilişkileri yeniden tesis etmek için her iki tarafın neler yapabileceğini görüşebiliriz” demişti.
Bolton ise, “Rusya ile ABD arasında işbirliği geliştirme olasılığını müzakere edebileceğimizi umuyorum. Nitekim, geçmişte ülkelerimiz çatıştıklarında bile, liderlerimiz ve danışmanlarımız görüşme yapıyordu. Bunun uluslararası istikrar ve ülkeler için faydalı olduğunu düşünüyorum. Başkan Trump bu konuda istekli. Nazik davetinize çok değer veriyoruz. Bu yılki FIFA Dünya Kupası’nı başarıyla organize ettiğinizi görmeyi dört gözle bekliyoruz.” ifadelerini kullanmıştı.
Amerika Birleşik Devletleri, Meksika ve Kanada ile birlikte 2026 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapacak. Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov daha önce yaptığı açıklamada, toplantıda ikili ilişkilerin “talihsiz durumunun” yanı sıra en önemli uluslararası meselelerin ele alınacağını belirtmişti.
Bu ayın başlarında Trump, Rusya’nın 2014 yılında Ukrayna’ya bağlı Kırım Yarımadası’nı ilhak etmesinin ardından üyeliğinin askıya alındığı G-7’ye geri alınması gerektiğini belirtmişti.
ABD’nin eski Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Bolton, defalarca Rusya’ya karşı sert yaptırımlar uygulama çağrısındaki ısrarıyla biliniyor. 2017’de “Daily Telegraph” gazetesinde yayınlanan bir makalesinde “Rusya ile pazarlık yaparak kendimizi riske atıyoruz” ifadelerini kullanmıştı.
Rus haberlerine göre, Bolton Pazartesi günü, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Güvenlik Konseyi Birinci Başkan Yardımcısı Yuriy Uşakov ile kapalı bir toplantı düzenledi. Trump’ın, Başbakan Theresa May ve Kraliçe II. Elizabeth ile görüşmek üzere İngiltere’ye gitmeden önce 11 ve 12 Temmuz tarihlerinde Brüksel’deki NATO zirvesine katılması kararlaştırıldı.
Putin ve Trump, Trump’ın danışmanlarının tavsiyelerini görmezden gelerek Rus mevkidaşını Mart ayında seçimleri yeniden kazanmasından dolayı tebrik ettiği sırada zirve düzenleme ihtimalini görüşmüşlerdi. Moskova, Trump’un Putin’i Beyaz Saray’da zirve yapmaya çağırdığını, ancak daha sonra zirvenin tarafsız bir yerde yapılması gerektiğine karar verdiğini söylemişti.
Putin, Haziran ayı başında, Trump’la buluşma isteğini dile getirerek, Avusturya da dahil olmak üzere birçok ülkenin bu toplantıya ev sahipliği yapmayı kabul ettiğini belirtmişti. Bununla birlikte ABD haber sitesi Politico, bu hafta iki başkanın Finlandiya’nın başkenti Helsinki’de görüşme yapabileceğini bildirdi. Finlandiya cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, Helsinki’nin “talep edildiği takdirde hizmet vermeye her zaman hazır olduğunu” belirtti, ancak daha fazla ayrıntı vermedi.
ABD-Rusya ilişkileri, Suriye’deki çatışmalar ve Moskova’nın Kırım’ı ilhakı ile Doğu Ukrayna’daki müdahalesi nedeniyle yıllardır anlaşmazlıklara tanık oluyor. İki ülke arasındaki ilişkiler en son, Rusya’nın 2016 ABD başkanlık seçimlerine müdahale etmesi, Trump’ın seçim kampanyasına karışması ve Mart ayında İngiltere’de Rus casus Sergey Skripal’ı zehirlemesi şüphesi üzerine Trump’ın soruşturma başlatması nedeniyle gerilmişti.
AFP’ye göre analistler, Trum-Putin zirvesinde temel meselelerin ele alınmayacağını düşünüyor. Gözlemciler, Putin’in Ukrayna krizinde veya diğer hassas konularda büyük ödünler verme ihtimalinin olmadığı ve Washington’un Moskova’ya uyguladığı yaptırımları gözden geçirilmesi için büyük bir teşvikte bulunmayacağı görüşündeler.
Think thank kuruluşu Avrasya Enstitüsü, “Trump ve Putin arasındaki görüşme, ABD ve Rusya arasındaki gerilimi geçici olarak azaltacak. Bununla birlikte, ABD bu yılın ilerleyen zamanlarında yeni yaptırımlar uygulayacak gibi görünüyor. Bu yıl yeni yaptırımları uygulaması için, Rusya’nın, önceki korsanlık operasyonuyla bağlantılı olması, Kasım ayında yapılacak ara seçimlere karışması ve Suriye’ye müdahaleye devam etmesi gibi hala birçok neden var.