Irak’taki en büyük Şii dini merci olan Ayetullahuzma Ali es-Sistani, geçtiğimiz günlerde ülkedeki siyasi taraflara uyarıcı bir tonda hükümet kurma çalışmalarının hızlandırılması çağrısında bulunmuştu.
Bu çağrının ardından, İran destekli Hadi Amiri’nin başkanlık ettiği Fetih Koalisyonu ve Sadr’a bağlı Sairun Koalisyonu kanadından yapılan iki farklı açıklama ile Şii çevrelerde meclisteki en büyük bloğun kime ait olduğu tartışması başladı.
Fetih Koalisyonu, yaptığı açıklamada, aldığı yaklaşık 60 sandalyeyle birlikte meclisteki en büyük bloğun kendisi olduğunu ilan etti. Bu hamle üzerine Şarku’l Avsat’a açıklamada bulunan Sairun Koalisyonu Sözcüsü Dr. Kahtan el-Cuburi, “Henüz seçimlerin nihai sonuçları açıklanmamakla birlikte listelerde en çok kazanan Sairun’dur. Bunda bir değişiklik olmadı” diye konuştu.
Iraklı siyasi analistlerin değerlendirmelerine göre, Şii mahallede başlayan ‘en büyük blok’ tartışması, halkın protestolarda dile getirdiği talepleri karşılayacak bir hükümet programından ziyade daha çok kişiler veya parti liderlerinin vasıfları üzerinden yapılıyor.
‘’Çatışma değil rekabet’’
Sairun Hareketi yetkililerinden Emir el-Kinani, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada son gelişmeleri değerlendirdi. Kinani, “Şii çevrelerde olup bitenleri, iki taraf arasında çıkan bir çatışma olarak görmüyorum. Bu, çatışmadan ziyade meclisteki partilerin halka en iyi hizmeti sunma iddiası sonucu yaşanan bir rekabet. En iyi hizmeti sunmak için oluşan rekabet ortamının doğası böyle. Bu türden bir rekabet, gelişmekte olan demokrasilerin emaresidir ve Irak demokrasisi de onlardan biri’’ yorumunu yaptı.
Söz konusu tartışmaların ‘hükümet programı değil de başbakan adayları etrafında döndüğü’ iddialarına yanıt veren Kinani, şunları söyledi:
“Bu rekabetin konusu başbakanlık makamı da olsa ve bu rekabet, adaylardan birinin başbakanlık makamını kaçınılmaz bir şekilde kaybetmesiyle de sonuçlansa, bunu demokrasinin temel dinamiklerinin gereği ve doğal sürecin bir diğer parçası olarak görmek gerekir.”
Sairun Koalisyonu Sözcüsü, açıklamasında, “Kesin olmayan sonuçlara göre seçimden birinci olarak çıkan hareketimiz, şimdi meclisteki en büyük bloğu kurmak için çalışıyor. Konuyla ilgili taraflarla yapacağımız müzakerelerde kıstas, hükümet programı olacak. Bu, aynı zamanda hükümet kurma çalışmalarına hız verilmesi için taraflara çağrıda bulunan Şii dini merci Ayetullahuzma’nın ‘hizmet veren hükümet’ anlayışıyla da uyuşuyor. Söz konusu anlayış bizim seçimden önce de seçimden sonra da vurguladığımız bir husustu” şeklinde konuştu.
‘’ABD, Başbakan olarak İbadi’yi dayatıyor’’
Kimliğinin açıklanmasını istemeyen Iraklı bir kaynak ise Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “ABD, Irak’ta önde gelen partilere, başbakanlık makamı için tek seçeneklerinin mevcut Başbakan Haydar el-İbadi olduğunu söyledi. Partilerin, blokların veya bazı şahısların ABD tarafından kabul görmeyen adaylara destek verme konusundaki ısrarları, ABD’nin mesajlarında sert bir dille uyarılarak, aykırı seslerin güçlü yaptırımlarla muhatap olabileceğini söylüyor’’ ifadelerini kullandı.
Bu durumun büyük ölçüde ABD-İran geriliminden ve İran üzerindeki yaptırımların oluşturduğu gergin havadan kaynaklandığını söyleyen kaynak, şöyle devam etti:
‘’ABD, Irak devletine değil de bazı kişilere yaptırım uygulayabilir. Bu noktada ortaya çıkan iki adaydan Fetih Koalisyonu Lideri Hadi el-Amiri’nin şansı, ABD’nin İbadi üzerindeki ısrarı ve Amiri’nin İran yakınlığı sebebiyle daha düşük görünüyor. İran’a yakın adayların şansının İran-ABD geriliminden dolayı düşük olduğunu söyleyebilirim. Ancak şunu vurgulamakta fayda var, 2003 yılından bugüne Irak’ta kimin başbakan olacağı noktasında en büyük rolü oynayan ABD, bu sefer başbakanı tek başına belirlemek istiyor.”
BM’den ‘hükümeti kurun’ çağrısı
Öte yandan Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jan Kubis, vatandaşların taleplerini karşılayacak ve reform adımlarını hızla atacak kapsamlı bir hükümetin kurulması gerektiğini vurguladı.
Genel Sekreterlikten yapılan açıklamada, “Irak Bakanlar Kurulu Genel Sekreteri Mehdi el-Alak, BM Irak Özel Temsilcisi Jan Kubis’i karşıladı. İkili görüşmede Irak’ın istikrarı için, gelecek hükümetin ekonomi ve kalkınma alanında atacağı adımlarla ilgili fikir alışverişinde bulunuldu” ifadelerine yer verildi.