Üç hafta önce ilk kıvılcımların patlak verdiği Basra eyaleti başta olmak üzere, merkez ve güney eyaletlerinin çoğunda protestoların devam ettiği bir zamanda, Irak Şiilerinin en üst Dini otoritesi olan ve Necef’te yaşayan Ayetullah Ali es-Sistani’nin Cuma günü verdiği hutbe, özellikle Şii olan siyasi partileri ve blokları öfkeli kalabalıklar karşısında kader imtihanıyla karşı karşıya getirdi. Sistani, siyasileri ağır biçimde eleştirmiş ve daha geniş tabana yayılan kitlesel gösterilerin yapılabileceği uyarısında bulunmuştu.
Seçim galibi Mukteda es-Sadr da sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla göstericilere destek verdi. Şii lider, paylaşımında “Göstericileri bastırmaya son verin.” ifadelerini kullandı.
Sadr, siyasilere hitaben de şunları kaydetti:
“Ey lider, ey siyasetçi, ne Ali (Hazreti Ali) ne Hüseyin (Hazreti Hüseyin) ve ne de Ömer (Hazreti Ömer) sana merhamet eder. Yönetimi reforme et.”
Ülkenin güney vilayetlerinde işsizlik sorunuyla başlayan gösteriler, elektrik kesintisiyle daha da tırmanmıştı. Basra, Musenna, Zikar, Meysan ve Necef’ten kısa bir süre sonra, 14 Temmuz’da gösteriler başkent Bağdat’a sıçramıştı.
Bunun ardından hükümetin ‘fon sağlanması ve işsizlik sorunlarının çözülmesi gibi bir dizi önlemin alınacağını taahhüt ettiği’ petrol zengini Basra eyaletinde gösteriler devam etti.
İldeki gaz alanlarından birinin önünde protestolarda bulunan yüzlerce kişi, yabancı işçilerin yerine kendilerinin alınması için fırsatlar sunulmasını talep etti.
Basra ve orta ve güney illerinde protestoların devam etme ihtimali ile ilgili olarak Şarku’l Avsat’a konuşan Basra vilayetinin önde gelen yerel önderlerin Şeyh Müzahim el-Temimi, “Protestolar devam edecek. Fakat özellikle elektrik, tuzlu su ve diğer bazı meselelerde Basra lehine alınan önlemlerden ve hükümet tarafından gerçekleştirilen bir dizi eylemden sonra, gösterilerin ilk günlerdeki gibi şiddetli olacağını düşünmüyorum” açıklamasında bulundu.
Temimi, “Basra’daki yerel hükümetin icraatlarına bakacak olursak, bunların ciddi ve somut önlemler olduğunu söyleyebiliriz. Özellikle su ve elektrik şebekelerinin iyileştirilmesi konusunda atılan adımlar, göstericilerin taleplerinin çoğunun gerçekleşmesini sağlayabilir” dedi.
Temimi, su krizinin yeni olmadığına ve özellikle İran’ın Karun nehrinin suyunu kesmesinin ardından krizin iki katına çıktığına atıfta bulunarak, su salımlarının arttırılması amacıyla, arıtma işlemleri için yabancı şirketlerin getirilmesine yönelik ek fonların sağlanması gibi bir dizi önlem alındığına dikkat çekti.
Temimi, özellikle işsizlikle ilgili pratik tedbirlerin alınması ve yabancı işgücü yerine eyalet halkına iş fırsatlarının sunulması sonrasında, merkezlerin ve kamu tesislerin yakılması gibi eylemlerin bırakılacağını ve gösterilerin daha makul bir seviyede devam edeceğini vurguladı.
Diyala eyaletinden eski Irak milletvekili Salah Cuburi, Batı eyaletlerinin olanlar karşısındaki bakış açısı ile ilgili olarak Şarku’l Avsat’a şu açıklamalarda bulundu:
“Meşru taleplerin sınırları içinde kalmaları koşuluyla, gösterilerin desteklenmesinin gerekli olduğunu düşünüyoruz. Çünkü işler ters giderse, zor koşullardan geçen Batı eyaletlerindekiler başta olmak üzere herkes bu durumdan etkilenecektir. Merkezde ve güneyde işlerin kontrolden çıkması, Kerkük ve tartışmalı alanların büyük sorunlar ile karşı karşıya kalacağı ve özellikle uyuyan DEAŞ hücrelerinin kaos ortamından faydalanıp tekrar uyanacağı anlamına gelir. Bu da pişmanlık duyulacak neticeleri beraberinde getirir.”
Cuburi, Sistani’nin tutumu ve bu seferki sert eleştirileri hakkında, “Dini merciin (Sistani’nin) tutumunu memnuniyetle karşıladık. Fakat merciin mesajının, özellikle yolsuzlukla ilgili, başarısızlığı sabit olan yöntemlerin tekrar edilmemesi gerektiğini vurgulamasını temenni ediyoruz. Çünkü yolsuzlukla mücadele yalnızca genel bir slogan atmaktan ibaret değildir” ifadelerini kullandı.
Sistani dikkate alınmalı
Öte yandan, Başbakan Haydar el-İbadi’ye yakınlığı ile bilinen Irak Medya Geliştirme Merkezi Başkanı Dr. Adnan Serrac, Şarku’l Avsat’a verdiği bir demeçte şunları kaydetti:
“Dini merciin (Sistani’nin) konuşması, iktidar ile ilgili söylemleri bakımından oldukça açıktı. Başbakana, bozguncuların müdahalesi olmaksızın güçlü ve sağlam olabilmesi için neyin gerekli olduğunu bütünüyle teşhis etti. Ayrıca siyasi blokların, bakanların seçiminde ellerini kaldırmalarını ve bakanlıkların nihai bütçelerinin tamamlanmasıyla birlikte yolsuzlukla mücadelede bir yol haritası ortaya koymalarını talep etti.”
Serrac sözlerini şöyle sürdürdü:
“Dini mercii (Sistani), söz konusu durum gerçekleşmediği takdirde siyasilerin öfkeli kalabalıklar karşı karşıya kalacaklarını vurguladı. Böylece herkesi iki seçenekle karşı karşıya bıraktı: Ya yapmaları gereken şeyleri yerine getirecekler ya da diğer seçenekleri kendilerine dayatabilecek kalabalıkla karşı karşıya kalacaklar. Siyasi blokların hükümet faaliyetlerinin her alanında yer almaları dolayısıyla olanlar karşısında sorumluluk ruhuyla hareket etmeleri gerekirken, Başbakan bütün sorumluluğu tek başına üstlendi. Fakat bu, ister mevcut başbakan olsun isterse de bir başkası, tek kişinin altından kalkabileceği bir iş değildir.”