DEAŞ bağlantılı Halid bin Velid Ordusu isimli grubun kontrolündeki alanlar (Yermük, batı Dera kırsalı) da dahil Suriye’nin güney bölgelerine yönelik askeri operasyonlardan sonra Yermük havzasına sessizlik hakim.
Zira havzada, geçtiğimiz Temmuz sonunda Suriye’nin güneyindeki muhalif gruplarla sağlanan anlaşmalar uyarınca rejim güçleri, iki buçuk aydan bu yana Rus hava destekli askeri operasyonlar yürütüyor.
Suriye’nin güneyinde rejim ile uzlaşı konusunda mutabık kalan ılımlı muhalif gruplar ve Esed rejim güçleri, Rus hava desteğiyle birlikte “Halid bin Velid” ordusuna karşı 15 gün devam eden mücadelenin ardından ülkenin güneybatısında bulunan Yermük’teki DEAŞ varlığını sona erdirdi.
Çatışmalar sırasında örgütün bazı unsurları, bölgeye yapılan baskınların ardından rejim güçlerine teslim oldu, bazıları da kaçan sivillerin arasına karıştı. Aynı şekilde bazı unsurlar da Suriye rejimi ile sağlanan müzakere sürecinin ardından Suriye’nin Badiye Bölgesine nakledildi.
Esed rejiminin bu bölgenin kontrolünü sağlamasının ardından bugün ise başta Tasil, el-Şacara, Nafiah, Cillen ve Masakin Cillen kasabaları olmak üzere DEAŞ kontrolündeki Yermük havzasında bulunan kasabalar arasında bariyerler kuruldu. Bu bariyerler, batı Dera kırsalındaki eski muhalif gruplar ve bölgeyi devriye gezen Rus kuvvetler ile rejim güçlerince takip ediliyor.
Dera kırsalındaki Yermük havzası sakinlerinden Şarku’l Avsat’a yapılan açıklamaya göre, Yermük’te bulunan köy ve kasabalardaki yerlerinden edilmiş insanların çoğunluğu sağlık hizmetleri ve alt yapı eksikliği ortasında evlerine geri döndü. Bölgedeki DEAŞ’a karşı verilen mücadele; hem evlerde hem de okul ve tıbbi alanlar gibi kamu kuruluşlarında büyük bir hasara neden olmuştu. Aynı şekilde bu mücadele, elektrik krizine, çok sayıda ev ve okulun yıkılmasına, hırsızlık faaliyetlerinin artmasına yol açmıştı.
Kaynakların aktardığına göre, Suriye rejimi, Yermük havzasındaki bölgelerde güvenlik ve sosyal hizmetlerin karşılanması açısından bir dizi adım attı.
Zira Yermük havzasındaki bölgelere 6 yıl boyunca elektrik gibi çeşitli hizmetler sağlanmamış, alt yapı ve okullar onarılmamış, bölgeye ekmek ve un dağıtımı bile yapılmamıştı.
Aynı şekilde Dera kırsalındaki Yermük havzası bölgelerinde okullar henüz tam olarak restore edilmezken, kısmen tahrip olan okullara yönelik güven çerçevesinde eğitim talebi artış gösterdi. Bölgedeki birçok okul, DEAŞ kontrolü sırasında kapatılmış, bu durum da büyük bir eğitim krizine neden olmuştu.
Yermük havzası alanları, Suriye’nin güneyindeki en iyi tarım alanları olarak biliniyor, zira bu alanlarda çok sayıda insan tarıma itimat ediyor. Ancak önceki yıllarda DEAŞ’ın varlığı, tarımsal üretimin azalmasına neden olurken, tarım hammaddelerine ve yardımlara da erişim büyük oranda zorlaşmıştı. Aynı şekilde bu durumun etkisi bugüne kadar da uzanırken, Yermük Havzası halkının uğradığı zayıf ekonomik durum tırmandı ve havzadaki bölgeler arasında da Suriye rejimine ait güvenlik bariyerleri yayıldı.
Rus heyetinin vaatleri
Bir Rus heyet, tutukluların listesini kontrol etmenin yanı sıra, Suriye rejiminin bölgenin kontrolünü sağlamasının ardından halkın durumunu incelemek, kasabadaki sivillerin şikayetlerini ve ihtiyaçlarını dinlemek amacıyla 2 Ekim 2018 tarihinde batı Dera kırsalındaki Tasil kasabasına ziyarette bulundu. Bölge sakinleri, bölgede DEAŞ örgütüne karşı yürütülen operasyonların sonucunda yıkılmış sağlık merkezlerinin, okul ve evlerin yeniden imar edilmesini, yakıt ve benzinlere erişimin sağlamasını, DEAŞ tarafından döşenen mayın ve patlayıcıların imha edilmesini ve bölgedeki DEAŞ kalıntılarının temizlenmesini istedi.
Kaynakların aktardığına göre Rus heyetin ziyaretinden sonra bölgeye eğitim kapılarının açılması, ders kitaplarının ve yakıtların sağlanması, yıkılan binaların imarı konularında kabul edilebilir bir şekilde hizmet verildi.
Aynı şekilde kaynaklar, heyetin Suriye rejimi güçlerinin bölgeye yönelik ihlallerini engelleme taahhüdünde bulunduğunu da aktardı. Yermük havzasındaki çok sayıda kontrol noktası sivillerden hala “sebzelerin veya gıda maddelerinin geçişinin kolaylaştırılması, siviller tarafından ev eşyalarının geçişi karşılığında” 500 ila 3 bin Suriye lirası değerinde ücret almaya devam ediyor.
Dera’nın batısındaki Yermük havzasında DEAŞ’ın kontrolündeki bölgelerde sivilleri endişelendiren durum ise, DEAŞ’ın varlığından geriye kalan ve son zamanlarda bölgedeki onlarca sivilin hayatını tehdit eden mayınlar ve patlayıcı maddeler. Aynı şekilde bölgede DEAŞ tarafından döşenen patlayıcıların imha aşamasında çok sayıda rejim gücü yaşamını yitirdi. Bu durumlarsa, Yermük havzasındaki köy ve kasabalarda yaşayan çiftçiler için büyük bir endişe kaynağı.
Öte yandan “DEAŞ’a mensup olma” suçlamaları, onlarca tutuklama operasyonunda da gerekçe olarak kullanılırken, bu suçlama söz konusu bölgelerdeki gençler arasında hala devam ediyor.
Suriye’nin güneybatısında DEAŞ’ın bir kolu olan Halid bin Velid ordusu, Dera ve Kuneytire bölgelerinden gelen radikalizm yanlısı 3 grubun (Yermük Şehitleri Tugayı, İslami Müsenna Hareketi ve Ceyş el-Cihad) birleşmesiyle Mayıs 2016’da kuruldu. Ebu Ali el-Beridi liderliğindeki Yermük Şehitleri Tugayı, 2014 yılı ortalarında DEAŞ’a yakınlaştıklarını duyurmuştu. Daha sonra “Nusra Cephesi” ile Yermük Şehitleri Tugayı ve Ceyş el-Cihad arasındaki çatışmalar tırmanmış ve DEAŞ mevzilerine yönelik “Nusra” operasyonlarından sonra 2015 yılının sonlarında örgütün kurucusu “dayı” lakaplı “Ebu Ali el-Beridi”, Dera kırsalında ördürülmüştü.
Aynı şekilde Yermük Vadisi’nde DEAŞ mevzilerini hedef alan koalisyonun hava saldırılarında da çok sayıda unsur yaşamını yitirmişti.
Diğer taraftan Yermük havzası, Suriye’nin güneybatısına kadar genişlemesini engellemek için muhalif gruplar tarafından yürütülen askeri bir operasyona tanık oldu. O dönemde Yermük Vadisi’nde DEAŞ tarafından kontrol edilen bölgelerin yeniden ele geçirilmesi amacıyla çok sayıda operasyon gerçekleştirildi. Ancak sonuca ulaşılamadı.