Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen Suriye toplantılarının yedincisi dün gerçekleştirilen ikili görüşmelerle başladı. Suriye Muhalefet Delegasyonu ile Şam tarafları birçok ülke temsilcisi ile görüştü. Bugün, Birleşmiş Milletler’in (BM) Rus heyeti ile resmi toplantılar düzenlemesi bekleniyor. Suriyeli muhalifler Rusya’dan iki temel sorunun cevabını bekliyor. Bunlar cezaevlerindeki tutukluların serbest bırakılması ve çatışmazlık bölgelerinde meydana gelen ihlaller.

Dün yapılan görüşmelerde, başta Doğu Guta olmak üzere kuşatma altındaki bölgelere yardım ve İran milislerinin çekilmesi konuları gündemdeydi. Suriyeli muhalifler, BM heyeti ile yaptıkları görüşmeden birkaç saat sonra bölgeye yardımın götürüldüğünü duyurdu. BM de eylül ayından bu yana ilk kez Doğu Guta’ya yardım konvoyunun girdiğini doğruladı. Ancak muhalifler bu adımın yetersiz olduğu belirterek bölge üzerindeki kuşatmanın tamamen kaldırması çağrısında bulundu.

Astana 7’nin ilk gün toplantıları hakkında Şarku’l Avsat’a konuşan muhalefet heyetinin sözcüsü Yahya Arıdi, henüz alınmış herhangi bir karar veya sonucun olmadığını duyurdu. Ancak taleplerimizi dile getirdiğimiz ikili görüşmeler gerçekleştirdik. Öncelliğimiz ateşkesin istikrara kavuşturulması ve sayıları 250 bini bulan tutuklular ile ilgili bir çözümün bulunması. Bugün görüşme yaptığımız Rus heyetinin bu konuda cevabını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Suriye İnsan Hakları Ağı’na (SNHR) göre, Suriye’de çatışmaların başladığı 2011 yılından bu yana yaklaşık 100 bin kişinin gözaltına alındığını tahmin ediyor. SNHR yayınladığı raporda mart 2011’den Suriye’deki krizin başlamasından şubat 2017’ye kadar geçen süre içinde, 106 bin 727 kişinin tutuklandığını ve bu rakamın yüzde 90.15’inin (85 bin 36 kişi) kaybolduğu bilgisine yer verdi. Ayrıca Suriye rejiminin bu tutuklamaların yüzde 87’sinden sorumlu olduğu ifade edildi.

Astana’da gerilim sürüyor

Suriye’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Beşar Caferi başkanlığındaki Suriye hükümet heyeti, Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Sadık Hüseyin Caberi Ensari görüştü. İran merkezli Mehr Haber Ajansı’nın verdiği bilgilere göre Ensari ile heyet arasındaki görüşmede sahadaki son gelişmeler, çatışmazlık bölgelerindeki gerilim ve Astana görüşmelerinin maddelerini masaya yatırıldı.

Suriye Muhalefet heyetinden yapılan açıklamaya göre heyet, Fransa, Ürdün ve BM temsilcileri ile bir araya geldi. Heyet, İran ve İran destekli milisler hakkında katliam, demografik değişim hamleleri ve zorla yerinden etme başlıklarında hazırlanan belgeleri teslim etti. Ayrıca İran güçlerinin Suriye’den ayrılması için BM Güvenlik Konseyi kararını içeren bir mutabakat yapılması talebini dile getirdi. Açıklamada, Fransa ve Ürdün temsilcilerinden Suriye krizinin çözümünün Astana ve Cenevre süreçleri ile bağlantılı olduğuna dair güvence alındığı kaydedildi. Heyet, Rusya’nın Suriye’deki hava üssünde düzenleyeceği konferansa katılmayı reddettiklerini yineledi.

Ürdünlü heyet muhaliflerin heyetinin Cenevre sürecine ve Astana sürecine bağlı siyasi çözüm için koşulların yaratılmasını konusunda net bir tavır ortaya koyduklarını duyurdu. Muhaliflerin beyanında, ABD ve Rusya tarafından çatışmazlık bölgelerinin genişletilmesi konusunda dikkat çekildi. Astana toplantısı katılımcılarından emekli Tuğgeneral Fatih Hasun, Şarku’l-Avsat’a yaptığı açıklamada, konferanslara katılmayı reddetmenin her şeyin sonu olmadığını ve hâlihazırda siyasi geçiş sürecine odaklanıldığını belirtti. Muhalif kanadın sözcülerinden Arıdi ise Cenevre’de alınan kararlarla siyasi geçiş sürecinin vurgulandığını belirtti. “Yapılması gereken de budur” ifadelerini kullandı. Arıdi, Riyad’daki ikinci konferansın hazırlıklarının sürdüğünü duyurduğu açıklamasında muhalefeti birleştirme çabalarına dikkat çekti. Toplantıya katılımların heyetler adına olmayacağını söyledi.

Suriye’deki insani dram

Bir yandan Suriye’de çatışmazlık konusunda görüşmeler sürerken diğer yandan da insani dram daha da derinleşiyor. BM ile yapılan toplantıların ana gündem maddelerinden de biri olan insani yardımların ulaştırılması konusunda görüşmeler sürüyor. Bu bağlamda önümüzdeki 72 saat içinde yaklaşık 40 bin sivilin yaşadığı kuşatma altındaki Sakba’ya ve 100 binden fazla sivilin yaşadığı Humus’un kuzeyine acil yardım başlatılma kararı alındı.

Birleşmiş Milletler İnsani İlişkiler Koordinasyon Ofisi Sözcüsü Linda Tom, Fransız Haber Ajansı’na (AFP) yaptığı açıklamada, Suriye Arap Kızılayı ile birlikte 40 bin kişiye yetecek yardımın taşındığı konvoyun Doğu Guta’ya girdiğini belirtti. Suriye Arap Kızılayı Sözcülüğü AFP’ye yaptığı açıklamada, sekiz bin gıda kolisinin yanı sıra aynı sayıda un çuvalı, ilaç, tıbbi malzeme ve diğer temel gıda maddeleriyle yüklü 49 kamyonun da bölgeye ulaştığını bildirdi. Yardım Operasyonu Sorumlusu Tammam Mehrez de AFP’ye yaptığı açıklamada, Kafr Batna’nın yanı sıra aralarında Hamuriye, Ayn Terma ve Cisreyn gibi ilçelerinde bulunduğu yerlere girildiğini belirtti.

Doğu Guta’da bilanço ağırlaşıyor

Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF) geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, Doğu Guta’da 1100’den fazla çocuğun yetersiz beslendiğini duyurdu.

Suriye rejimi, Şam yakınlarında bulunan ve muhaliflerin son kalesi olarak bilinen Doğu Guta’daki kuşatmasını dört yıldır sürdürüyor. Yaklaşık 400.000 kişinin yaşadığı bölgede geçtiğimiz hafta iki çocuk yetersiz beslenme sonucu ağırlaşan hastalıkları sebebiyle öldüler.

Doğu Guta mayıs ayında yapılan Astana toplantılarında kararlaştırılan Rusya, İran ve Türkiye garantörlüğündeki dört çatışmazlık bölgesinden biri. Temmuz ayında doğu Guta’da yürürlüğe giren gerilimin azaltılmasına yönelik anlaşma ve ateşkese rağmen bölgeye saldırılar sürüyor. Bölgeden gelen haberler ölümlerin sürdüğü yönünde. Yardımların ulaştırılamadığı bölgede bilançonun ağırlaştığı kaydediliyor.

Astana’daki görüşmelerde aşamalı olarak, Suriye’nin güneyinde, İdlib, Humus ve Doğu Guta’da gerilimin azaltılması için özel bölgeler kurulması kararı alındı. Bu karar, çatışmalarda belirgin bir azalmaya yol açtı. Garantör üç ülke, eylül ortalarında kuzey batıda İdlib, merkezde Hama’nın bazı bölgeleri, batıda Lazkiye ve kuzeyde Halep olmak üzere dört bölgede gerilimin azaltılacağını ilan ettiler.