Riyad/Şucaa el-Bukmi
Orta Doğu’nun en büyük ekonomisine sahip olan Suudi Arabistan, bu yılın ilk çeyreğinde pozitif bir büyüme kaydetti. Ekonomiyi çeşitlendiren ve petrol bağımlılığını azaltan ekonomik reformların uygulanabilirliğinde yüzde 1.2’ye ulaşıldığı ifade edildi.
Suudi Arabistan İstatistik Genel Kurumu’na göre, ülkedeki petrol dışı sektörün gayrisafi yurt içi hâsılası (GSYİH), bu yılın ilk çeyreğinde daha olumlu büyüme kaydetti. Yine aynı dönemde hükümet petrolü dışındaki sektörlerin büyüme oranı yüzde 2.7 olarak gerçekleşti. Veriler, Suudi Arabistan’ın GSYİH’nın bu yılın ilk çeyreğinin sonunda, yüzde 1.2 oranında artarak, 172.7 dolara yükseldiğini gösterdi.
Petrol sektörünün GSYİH’sı yılın ilk çeyreğinde yüzde 0.6 oranında artarak 72.8 milyar dolara yükseldi. Bu oran, bir önceki yılın ilk çeyreğinde 72.4 milyar dolardı. Geçen yılın aynı döneminde yüzde 42.4 olan petrol sektörü GSYİH’sı, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 42.2’lik bir ilerleme kaydetti.
Mayıs ayında petrolün varil fiyatı 80 dolara yükseldi
Suudi Arabistan’ın da aralarında bulunduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile OPEC üyesi olmayan petrol üreticisi ülkeler tarafından kabul edilen bir kararla 2016’da petrol varil fiyatının 30 dolara kadar gerilemesine karşılık Mayıs ayında petrolün varil fiyatı 80 dolara kadar yükseldi.
İstatistik Genel Kurumu tarafından yayınlanan veriler, 2018’in ilk çeyreğinde yıllık reel GSYİH büyümesinde belirgin bir iyileşme gösterdiğini, 2017’nin dördüncü çeyreğinde ulusal ekonomide yaşanan yüzde 1.2’lik bir daralmaya kıyasla yüzde 1.2 oranında büyüdüğünü ortaya çıkardı. Dört çeyrek dönem yaşanan daralmanın ardından gelen bu olumlu büyüme, ekonominin düşük petrol fiyatlarının bir takım etkilerinden kurtulduğu ve bazı yapısal reformlardan kaynaklandığı anlamına geliyor.
İlk çeyrekteki büyüme oranı yüzde 0.6 arttı
İyileşme, ağırlıklı olarak petrol ve petrol dışı sektörlerin GSYİH’daki hızlı büyümeden kaynaklanıyor. Petrol sektöründe 2017 yılının dördüncü çeyreğinde yüzde 4.3 oranında daralma yaşanırken bu yılın ilk çeyrekteki büyüme oranı yüzde 0.6 arttı. Petrol dışı sektördeki büyüme 2017’nin dördüncü çeyreğinde yüzde 1.3 oranında artarken bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 1.6 oranında büyüme kaydetti. Ülke ekonomisinde 2017’de yılında yaşanan yavaşlamanın ardından bu yıl bir toparlanma yaşandı.
Beklenti oldukça yüksek
Ekonomik faaliyetlerin petrol dışı sektörün büyümesine katkısı göz önüne alındığında, büyümenin büyük bir kısmının petrol dışı sanayi ve madencilik faaliyetlerindeki iyileşmeden kaynaklandığı gözlemleniyor. Suudi Arabistan 2030 vizyonu çerçevesindeki ulusal ekonomiyi çeşitlendirme programlarına göre bu alanda geleceğe yönelik yüzde 4.6 ve yüzde 6.3’lik büyüme oranları kaydedilmesi bekleniyor.
Petrol dışı sektörün büyümesinde hükümet hizmetleri ve finansal hizmetlerin büyük ölçüde katkısı oldu. Kamu hizmetlerinde 2017’nin dördüncü çeyreğinde yüzde 3,2’lik büyüme gerçekleşirken bu yılın ilk çeyreğinde bu büyüme yüzde 3,4’e ulaştı. Finansal hizmetler faaliyetlerinde ise, büyüme 2017’nin dördüncü çeyreğinde yüzde 0.8 iken bu oran yılın ilk çeyreğinde yüzde 2,1 olarak kaydedildi. Suudi borsalarının MSCI Endeksi tarafından gelişen piyasalar listesine eklenmesi ve Finans Sektörünü Geliştirme Programı girişimlerinin başlatılmasından sonra sektördeki büyümenin sürmesi bekleniyor.
IMF’den ekonomik reformlara övgü
Öte yandan Uluslararası Para Fonu (IMF) Suudi Arabistan’daki olumlu ekonomik reformlara övgüde bulunurken, petrol dışı gelirleri artırmaya yönelik bazı girişimlerin uygulanmasının da önemli bir başarı olduğu vurguladı. Bununla birlikte Suudi Arabistan bütçesinin 2018’in ilk çeyreğinde yayınlanan üç aylık raporları, petrol dışı gelirlerde önemli bir artışa işaret etti.
IMF uzmanları, 2 Mayıs-14 Mayıs tarihleri arasında Suudi Arabistan’a ziyarette bulundu. IMF heyeti tarafından yayınlanan basın bildirisinde, Suudi Arabistan’ın cari yılı ve orta vadede ekonomik büyümesinde bir iyileşme görüldüğü, aynı zamanda 2030 Vizyonu çerçevesinde iddialı reformların uygulanmasında ilerleme beklendiği kaydedildi. IMF heyetinin açıklamasına göre, Suudi Arabistan’da bazı petrol dışı gelir girişimlerinin uygulanması önemli bir başarı. Aynı başarı, iş ortamının iyileştirilmesi, hükümet alım sisteminin modernize edilmesi, çalışma lisansı verilmesi ve yatırımcılara yönelik düzenlemelerin kolaylaştırılması gibi önemli ilerlemelerde de yaşanıyor.
IMF, Suudi Arabistan’daki bazı yeni sektörlerin gelişiminde destekleyici rol oynayabileceğini kaydetti. Riyalin dolar karşısındaki kurunu değerlendiren IMF, Suudi Arabistan ekonomisinin yapısı göz önüne alındığında, şuan ki durumun ülke yararına olduğuna işaret etti.
Petrol dışı gelirler yüzde 63 oranında büyüdü
Öte yandan Maliye Bakanlığı tarafından erken açıklanan kamu bütçe performansı raporu Suudi Arabistan’ın ekonomik reformlarını gerçeğe dönüştürdüğüne işaret etti. Rapora göre, petrol dışı gelirler, 2018 yılının ilk çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 63 oranında büyüdü.
Maliye Bakanı Muhammed bin Abdullah el-Cedan yaptığı açıklamada, “Bu rakamlar, Suudi Arabistan hükümetinin tıpkı finansal denge programında planlandığı gibi mali inisiyatiflerinde kayda değer bir ilerleme yaşandığını doğruluyor” dedi.