Londra/Şarku’l Avsat
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Behram Kasımi dün yaptığı açıklamada Tahran ve Avrupa ülkeleri arasında ekonomik işbirliği adına ortak mekanizmalar geliştirmek için bir zaman sınırlaması belirlendiği yönündeki haberleri reddetti. Sözcü ayrıca Tahran’ın ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden ve ekonomik yaptırımların tekrar uygulanmasından kaynaklanacak zararları telafi etmek için pratik güvenceler elde etmede hızlı davranması gerektiğini vurguladı.
Kasımi dün düzenlenen haftalık basın toplantısında ülkesinin ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinin sonuçlarını telafi edecek mekanizmaları araştırdığını belirterek son zamanlarda yürütülen müzakerelerin İran’ın bölgesel müdahaleleri ve balistik füze geliştirme programına yoğunlaştığı iddialarını ise reddetti. İki taraf arasında yürütülen mevcut müzakerelerde mali sistem, sanayi, teknoloji ve ekonomik başlıklar olduğunu belirtti.
Fransa Dışişleri Bakanı Jean Yves Le Drian, geçen hafta Tahran’ı bölgesel rolü, balistik füze programı ve 2025 sonrası nükleer programının geleceği konusunda ‘kaçınılmaz’ olan müzakerelere katılmaya davet etmişti.
İran Dini Lideri Hamaney ise nükleer anlaşma hakkında şüphelerini dile getirdi. Hamaney daha önce de İran Cumhurbaşkanı’na anlaşma ve İran ekonomisi ile ilgili Avrupalı vaatlere bel bağlamaması çağrısında bulunmuştu.
Geçen hafta meclisteki sorguda soruları cevaplayan Ruhani, mevkidaşı Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a nükleer anlaşmada kalma ya da çekilme seçenekleri dışında Tahran’ın önünde bir üçüncü seçenek daha olduğunu bildirdiğini belirtti.
Kasımi, Tahran ile Avrupalılar arasında balistik füze geliştirme programı ve bölgesel müdahaleler konusunda müzakereler yürütüldüğünü de yalanladı. Ayrıca Avrupalı yetkililerin bu konudaki tutumunun yeni olmadığına işaret etti. Son birkaç gündür Tahran ve Avrupalı devletler arasında yürütülen müzakerelere ilişkin ortaya atılan iddialara “söz konusu müzakerelerin daha erken bir zamanda Avrupalılar tarafından önerildiği” yanıtını verdi. İran’ın tutumunun çıkarları ile uyumlu olacağını ve yoluna devam edeceğini vurguladı.
İngiltere’nin Ortadoğu’dan Sorumlu Devlet Bakanı Alistair Burt, Tahran’a yapacağı ziyaret öncesinde İranlı yetkililer ile görüşmelerinde füzeler ve İran’ın Ortadoğu’daki rolü başlıklarına odaklanacağını ifade etmişti.
Kasımi ise ülkesinin Avrupalıları önerilerini bir an önce sunmaları gerektiği konusunda uyardığını söyledi. Ancak Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Kasımi’nin açıklamalarında Avrupa’nın nükleer anlaşma konusunda sunacağı öneri paketinin uygulanması için zaman sınırı belirlenmesi konusunda İran’ın geçmişteki tutumundan geri adım attığı gözlendi.
Tahran daha önce Avrupa’dan öneri paketi için bir zaman sınırlaması belirlemesini talep etmişti. Ancak Kasımi basın toplantısının son bölümünde İran’ın halihazırdaki konjonktürde uzlaşmaya ulaşılması isteğinde olduğunu belirtti. Kasımi, İran’ın Avrupa’nın karşı karşıya olduğu büyük sınavda başarılı olmasını ve tarihi rolünü yerine getirmesini ümit ettiğini vurguladı.
Kasımi, söz konusu açıklamalara rağmen ekonomik ve finansal işbirliği ve sanayi ile ilgili konularda ortak bir mekanizma oluşturmak gibi meselelerde bir zaman sınırlaması koymanın mümkün olmadığını söyledi. İran’ın nükleer anlaşmanın uygulanmasında Avrupa’dan gerekli pratik güvenceler elde etmek için zaman sınırlaması belirlenemediğine dikkat çeken Kasımi, 28 Avrupa ülkesinin İran’la işbirliği konusunda anlaşmaya varması gerektiğini kaydetti. Avrupa ülkeleri ile müzakerelerin vakit alacağını vurguladı.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, geçen mayıs ayının ortalarında, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden birkaç gün sonra yaptığı açıklamada İran’a gerekli güvenceleri sunmak için Avrupalıların önünde 60 gün olduğunu söylemişti.
Kasımi ise ülkesinin Avrupa’nın bir iç uzlaşmaya varmasının ardından son kararını açıklamadan önce diğer önerilere de açık olduğunu söyleyerek Avrupa ile müzakerelerin halen teknik aşamada olduğunu belirtti. Buna rağmen müzakerelerin çok uzun sürdüğüne de dikkat çeken Kasımi, Avrupalılardan meseleleri en kısa zamanda netleştirmeleri talebinde bulundu. Kasımi ayrıca ülkesinin Avrupalıları uyardığını ve en kısa zamanda İran’a gerekli olan pratik güvenceleri sunacaklarını ümit ettiğini söyledi.
Kasımi, İran ile Avrupalı dışişleri bakanları arasında nükleer anlaşma ile ilgili düzenlenmesi beklenen toplantının iptal edilmesi ile ilgili yerel medyada çıkan haberlere ise itibar etmedi. İranlıların tekrar müzakere masasına dönme yönündeki tavrını vurguladı. Ancak müzakerelerin ne zaman, nerede ve hangi başlık altında yapılacağının netleşmediğini, belirlendiği zaman bunu duyuracaklarını söyledi.
Kasımi, Japonya’nın İran’dan petrol alımını durdurduğu konusunda ise herhangi bir bilgi sahibi olmadığını ancak müzakerelerin devam ettiği bilgisini verdi. ABD’nin İran petrolünü satın alan ülkelere uyguladığı baskılara işaretle bazı ülkelerle yeni fırsatlar yaratmak ve ABD yaptırımlarından muaf tutulmak için görüşmeler yapıldığını kaydetti.
İran, Irak’ın içişlerine müdahale suçlamalarını reddediyor
Kasımi’nin gündeminde ülkesinin Irak’ın içişlerine karıştığı yönündeki suçlamalar da vardı. Suçlamaları reddeden Kasımi, İran’ın Irak halkının seçimine saygı duyduğunu ve hangi partiler veya gruplar tarafından kurulmuş olursa olsun her hükümet ile işbirliği yapmaya hazır olduğunu söyledi.
Kasımi ülkesinin bu konudaki tutumunu daha önceden açıkladığını ve söz konusu suçlamalara yine bu yönde cevap verdiğini belirtti. Daha önce de olduğu gibi Irak’ın bağımsızlığının ve toprak güvenliğinin İran için büyük önem teşkil ettiğine dikkat çekti. Irak halkının taleplerinin yerine getirilmesinin önemini vurgulayan Kasımi, “Bizim isteğimiz Irak halkı ve parlamentodaki temsilcileri tarafından yürütülen demokratik sürecin devam etmesi yönündedir. İran, Irak ile işbirliğini sürdürecektir” ifadelerini kullandı.
Kasımi, ülkesinin temel politikasının diğer ülkelerin iç işlerine müdahele etmemek olduğunu vurguladı.
Resmi ISNA haber ajansında yer alan habere göre Kasımi, Irak Başbakanı’nın İran’ın Şattülarap’taki Karun Nehri’nin sularını kestiği yönündeki açıklamaları ile ilgili kendisine yöneltilen bir soruya da iki ülkenin çeşitli alanlarda işbirliğini ve diyalogunu sürdürdüğü cevabını verdi. Her türlü sorunun yetkililer arasında düzenlenen toplantılar ve görüşmeler sırasında ele alınacağını belirtti. “Bu tür konularda diyalog yürütüldüğü için endişe edilecek bir durum yok” ifadesini kullandı.