Cuma günü Tahran Zirvesi’nde bir araya gelen Türkiye, İran ve Rusya liderleri, Suriyeli muhaliflerin son kalesi olan ve rejim güçlerinin operasyon için hazırlık yaptığı İdlib kenti ile ilgili anlaşmazlıkları giderme konusunda başarısız oldular.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani zirvede müttefikleri konumundaki Şam’ın, yaklaşık 3 milyon kişinin yaşadığı İdlib’de kontrolü sağlaması gerektiğini vurgularken, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise İdlib’in ‘kan gölü’ne dönmesine karşı uyardı ve ateşkes yapılması çağrısında bulundu.

Zirvenin sonunda yayınlanan ortak bildiride, üç lider “Astana görüşmelerindeki işbirliği ruhuyla” İdlib’deki durumu iyileştirme konusunda ittifak ettiler.

Astana görüşmeleri, Suriye iç savaştaki dengelerin rejim lideri Beşşar Esed lehine dönmesini sağlayan 2015 yılındaki Rus müdahalesinin ardından başlamıştı.

Zirvede üç liderin yaptığı açıklamalar, İdlib konusunda aralarında yaşanan görüş ayrılıklarını da gün yüzüne çıkardı. Zira İdlib’de teröre karşı verilen savaşın Suriye’de barış ve istikrarı sağlama misyonunun önemli bir parçası olduğunu söyleyen Ruhani, “İdlib’de teröristlere karşı mücadele sivillere zarar vermemelidir ve yakıp, yıkıcı olmamalıdır” ifadelerini kullanırken, Putin, “Meşru Suriye hükümetinin ülke topraklarının tamamında kontrolü sağlamaya hakkı var” diye konuştu.

“İdlib’in kan gölüne çevrilmesini istemiyoruz”

Buna karşın Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, “İdlib’e saldırı facia ve insanlık trajedisi yaşanmasına yol açacaktır. İdlib bölgesinin kan gölüne çevrilmesini istemiyoruz” diyerek uyardı.

“İdlib’de ateşkes sağlanmalı”

İdlib’de ateşkes çağrısında bulunan Erdoğan, “Burada bir ateşkes ilanı yapabilirsek zirvenin en önemli adımlarından biri bu olacak ve sivilleri ciddi manada huzurlu kılacak, rahatlatacak” dedi.

Heyet-u Tahriru’ş Şam’a (HTŞ), İdlib’in büyük bir kısmında varlığını sürdürürken, muhalif gruplar ise geri kalan bölgelerde yoğunlaştı. Aynı şekilde rejim güçleri, İdlib’in güneydoğu kırsalında konuşlanmış durumda.

“Önceliğimiz, Suriye’de terörizmin bitirilmesi”

Putin, İdlib’deki ‘terör unsurlarının’ insansız hava araçlarıyla yaptığı saldırıları sürdürdüğünü belirterek, “Koşulsuz önceliğimiz, Suriye’de terörizmin bitirilmesi. Şu anda en önemli olansa, İdlib’deki militanların buradan kovulması. Zira bunların varlığı, Suriyeli vatandaşlar ve bölge halkının güvenliği için doğrudan tehdit oluşturuyor” diye konuştu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, bundan sonra Hmeymim Rus üssü ve Halep’e yönelik saldırı tehditlerini bertaraf etmek için “muhalif grupların başka bir bölgeye taşınabileceği” sinyalini vererek, “İdlib bölgesinde dostlarımız Rusya’yı rahatsız eden istenmeyen unsurların üstesinden gelebiliriz” diye konuştu.

Zirvede çıkan ortak bildiride üç lider, “terörle mücadele bahanesiyle bir oldubittiye izin verilmeyeceğini” ve “Suriye’nin egemenliğine, toprak bütünlüğüne halel getirecek ayrılıkçı projelere karşı samimi bir şekilde mücadele edileceğini” vurguladılar.

Ateşkes önerisi, Putin tarafından karşılık bulmadı

Cumhurbaşkanı Erdoğan, zirve öncesinde Putin ve Ruhani ile ikili görüşmelerde gerçekleştirdi. Zirve boyunca Erdoğan’ın yaptığı ateşkes çağrısı Rus mevkidaşı Putin tarafından karşılık bulmadı. Putin, Rusya’nın terör grubu olarak nitelediği aşırılık yanlısı grupları kapsamadığı için ateşkesin fayda sağlamayacağını vurguladı.

Erdoğan, Hamaney ile bir araya geldi

Ayrıca İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in resmi internet sitesinde, 3’lü zirve sonrasında Erdoğan’ın Hamaney ile bir araya geldiği belirtildi.

Rusya hava saldırısında 5 ölü

Öte yandan Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Rus uçaklarının Cuma günü HTŞ ve Ahrar’uş Şam’ın elindeki bölgelere hava saldırısı düzenlediğini duyurdu.
Rus uçaklarının İdlib kentinde muhalif ve aşırı grupların mevzilerine yönelik düzenlediği saldırıda en az 5 kişinin öldüğü bildirildi. Suriye rejim güçlerinin geçtiğimiz aydan bu yana İdlib’e askeri yığınak yaptığı biliniyor.

İdlib’de göç başladı

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre, İdlib’e yönelik olası bir operasyondan endişe eden yüzlerce sivil Perşembe günü bölgeyi terk etmeye başladı. Göçler daha çok son birkaç gündür rejim ve Rus uçaklarının bombaladığı ve olası bir savaşta ilk saldırılacak yer olarak görülen kentin güneydoğusundaki köylerde yaşanıyor. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi’nden yapılan açıklamada İdlib’e olası operasyonda 800 bin kişinin göçe zorlanacağı belirtildi.

İdlib’de gösteri düzenlendi

AFP muhabirinin kentten aktardığı bilgilere göre, Türkiye’nin savaşı önleyebileceğine güvenen yüzlerce sivil, rejim güçlerinin bölgeye yönelik muhtemel bir saldırısına tepki olarak Cuma günü İdlib kentinde gösteri düzenledi.