ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in bağımsızlığının 70. yılını kutladığını belirtirken, “Önümüzdeki ay Kudüs’teki büyükelçiliğimize gitmek için sabırsızlanıyorum” dedi.
Donald Trump, Twitter hesabı aracılığıyla bir mesaj yayınlayarak, “Netanyahu ve tüm İsrail halkının 70. bağımsızlık yıl dönümünü kutluyorum. Hiçbir yerde daha iyi bir dostumuz yok. Önümüzdeki ay Kudüs’teki büyükelçiliğimize gitmek için sabırsızlanıyorum” ifadelerine yer verdi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da Trump’a cevaben, “Teşekkürler Başkan Trump, bizim de ABD’den daha iyi bir dostumuz yok. Büyükelçiliği, İsrail’in ebedi başkenti Kudüs’e taşımak için sabırsızlanıyoruz” dedi.
Trump, İbrani takvimi uyarınca İsrail’in bağımsızlığının 70. yıl dönümünü kutlarken, görünüşe göre büyükelçiliği Miladi takvim uyarınca önümüzdeki ay taşımayı planlıyor. Nitekim bu tarih de Filistinlilerin Nekbe (Büyük Felaket) yıldönümüne denk geliyor.
İsrail ise 19 Nisan’da, bağımsızlıklarının 70. yıl dönümünü “iç ve dış zorluklar” ile karşılaşan askeri güçlerini gözden geçirerek kutladı. Bu bağlamda Beyaz Saray, İsrail için ‘mutlu bir bağımsızlık günü’ dilerken, “ABD yanınızda” ifadelerini kullandı.
Trump’ın büyükelçiliği taşıma ısrarı devam ederken, bu adımın uluslararası açıdan, aynı şekilde Araplar ve Filistinliler açısından ortaya konulan ret kararlarını ve olası yankılarını görmezden geldiğini ortaya koymakta. Öyle ki Filistinliler başta olmak üzere tarafların söz konusu ABD adımını reddetme ısrarları da büyük miting ve protesto gösterilerinin sürdüğü bölgede büyük bir tırmanışa neden olabilir. Bu bağlamda Tel Aviv’deki ABD büyükelçiliğinden bir yetkili, Miladi takvime göre İsrail’in bağımsızlığının 70. yıldönümüne paralel olarak, Kudüs’teki ABD büyükelçiliğinin resmi açılış töreninin 14 Mayıs’ta gerçekleştirileceğini ifade etti.
The Times of Israel yetkilisi, “İlk başlarda, büyükelçi David Friedman ve küçük bir personel takımı için Arnona’da geçici bir büyükelçilik kurulacak. Gelecek yılın sonuna doğru büyükelçi ve ekibine genişletilmiş bir alan sağlayacak Arnona’daki komplekste ek ofis alanı inşasını tamamlayacağız” dedi. Yetkili, “Büyükelçilik çalışanları, Kudüs’te yeni elçilik binası inşa edilene kadar bu dönemde Tel Aviv’de yaşamaya ve çalışmaya devam edecek. Alan seçimi, tasarımı, planlaması, izinlerin alınması ve daimi bir büyükelçiliğin kurulması, tamamlanması yıllar sürecek faaliyetlerdir” şeklinde konuştu.
Kudüs’te ev sahibi olan Friedman, çok uzun bir süreye yayılacağı dolayısıyla büyükelçiliğin Kudüs’e taşınması sırasında vaktini Hertsliya ve Kudüs’teki ofisler arasında bölmeye devam edecek.
David Friedman, ABD yönetiminin İsrail yandaşı üyeleri arasında. Geçmiş tarihlerde büyükelçiliğin Kudüs’e taşınması konusunda çok defa öneride bulunmuş ve şehirde yerleşim alanları inşasını savunmuştu. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, geçtiğimiz haftalarda kendisine “it oğlu it” olarak seslenmiş ve bu hitap şekli tartışmalara ve tepkilere yol açmıştı.
ABD Başkanı Trump, 6 Eylül 2017 tarihinde Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımış ve ABD büyükelçiliğinin Kudüs’e taşınacağını bildirmişti. Söz konusu durum Filistinliler tarafından şiddetli bir şekilde reddedilirken, Filistin ve ABD yönetimi arasında kopuşların yaşanmasına neden oldu.
Filistin yönetimi ve tüm Arap ülkeleri Trump’ın kararını kınadı. Öte yandan Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, bu hafta Suudi Arabistan’daki Zahran zirvesinde benimsediği barış planına, Trump’ın Kudüs ve büyükelçilik kararına değindi. Bu bağlamda plan kapsamında bu yılın ortasına kadar uluslararası bir konferans yoluyla çok taraflı bir uluslararası mekanizmanın oluşturulması hedefleniyor. Zira bunun da Kudüs de dahil olmak üzere Oslo anlaşmalarına göre tüm kalıcı statü sorunlarını çözmek için müzakerelerde taraflara yardım etmesi bekleniyor.
Ancak plan, ABD ve İsrail tarafından kabul görmezken, sadece bir öneri olarak kaldı.
Diğer taraftan ABD, Abbas tarafından reddedilen ve “yüzyılın anlaşması” olarak bilinen özel bir barış planı ortaya koyacağını açıkladı. Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Genel Sekreteri Saib Ureykat, büyükelçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşıma kararındaki ısrarın, ABD yönetiminin “barış sürecini ve iki devletli çözüm seçeneğini yok etme konusunda kararlılığını yansıttığını” vurguladı.
Ureykat yaptığı açıklamada, “ABD Başkanı Trump’ın açık bir şekilde uluslararası kanun ve meşruiyeti ihlal etmeye yönelik devam eden ısrarı, Ortadoğu’nun ve dünyanın güvenliği, barışı ve istikrarı açısından bir tehdit haline geldi” ifadelerini kullandı.
Ureykat, Binyamin Netanyahu liderliğindeki İsrail hükümetinin planını destekleyen Trump yönetimini “iki devletli çözümü yok etmek ve onun yerine Apartheid sistemini getirmek” ile suçladı. Saib Ureykat ayrıca, ABD’nin uluslararası hukuka dayalı ve Filistin lehine oy veren devletleri benzeri görülmemiş bir şekilde tehdit ettiğine ve bu devletlere yaptırım uyguladığına dikkati çekti.
FKÖ Genel Sekreteri, tüm dünyanın, Kral Selman bin Abdul Aziz tarafından Suudi Arabistan’ın Zahran şehrinde düzenlenen 29. Arap Zirvesi hakkında yayınlanmış Zahran Deklarasyonu’nun büyük öneminin farkında olduğunu belirtti. Zirveyi “Filistin Zirvesi” olarak nitelendiren Ureykat, kapanış bildirisinde Filistin tarafından sunulan önerilerin kabul edilmesini memnuniyetle karşıladı. Söz konusu önerilerin başında, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın (Ebu Mazen) geçen şubat ayında Birlemiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) barışçıl bir siyasi vizyon izleme önerisi geldi. Bu bağlamda Abbas, Trump’ın “Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma ve ABD büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma” kararını reddetme, barış sürecini takip etmek için yeni bir uluslararası mekanizma kurma talebinde bulundu.
Öte yandan İsrailli ve ABD’li kaynaklar tarafından yapılan açıklamaya göre, Başkan Trump’ın damadı ve danışmanı olan Jared Kushner ve eşi Ivanka Trump, Kudüs’teki ABD büyükelçiliğinin açılış törenine katılmak üzere önümüzdeki ay İsrail’i ziyaret etmeyi planlıyor. İsrail raporlarına göre, açılış töreninde Kushner’ın ABD yönetimini temsil etmesi istendi. Yetkililer ise ABD Yahudi toplumunda etkili isimler arasındaki çiftin, İsrail’e yönelik henüz nihai bir plan yapmadığını savundu. Aynı şekilde Kushner ve Ivanka Trump’ın yanı sıra, bazı üst düzey ABD’li yetkililerin de gelecek ay açılışa katılması bekleniyor.
Diğer taraftan Tel Aviv’deki ABD Büyükelçisi, hala misafir ve davetliler listesi üzerinde çalışıldığını ifade ederken, herhangi bir isim vermeyi de reddetti.
Netanyahu ise geçtiğimiz dönemde Dışişleri Bakanlığı’nın açılış töreni dolayısıyla İsrail’e gelen misafirler için bir karşılama törenini düzenleyeceğini duyurmuştu.
Trump, yaptığı açıklamalarda büyükelçiliğin açılış törenine şahsen katılma sözü vermişti. Bu bağlamda Netanyahu ile Beyaz Saray’da yaptığı bir görüşme sırasında Donald Trump, “Katılım için hazırlanıyoruz. Eğer bu yapılabiliyorsa, ben yapacağım” demişti. Ancak daha sonra ABD’li yetkililer, Trump’ın bunu yapabileceğini reddederken, İsrail’i ziyaret planının olmadığını ifade etti.