Washington: Hibe el- Kudsi

ABD Başkanı Donald Trump, dün başkanlık affı yasasını kendisini affetmek için kullanma konusunda ‘mutlak hak’ sahibi olduğunu açıkladı. Ardından ABD’nin siyasi ve hukuki çevrelerinde geniş çaplı tartışmalar başladı. Trump, Twitter hesabından paylaştığı mesajda başkanlık seçimlerine Rusların müdahalede bulunması konusunda soruşturma yürüten özel savcı Robert Mueller’e atıfta bulunarak kendisinin hiçbir hata yapmadığını belirtti.

Trump, avukatı Rudy Giuliani’nin yaptığı benzer açıklamadan bir gün sonra paylaştığı mesajda kendisini affetme hakkına sahip olduğunu söyledi. ABD Başkanı, “Bir dizi hukuk uzmanının belirttiği gibi kendimi affetme hakkına sahibim ama hiçbir yanlış yapmadığım halde bunu neden kullanayım ki?” dedi.

Donald Trump, Twitter’dan yayınladığı bir diğer mesajında Özel Savcı Robert Mueller’in Adalet Bakanlığı’nın kararına dayanarak Rus müdahalesi soruşturmasına başkan olarak atanmasının ‘anayasal olmadığını’ belirtti. Trump açıklamasında“Buna rağmen devam ediyoruz. Çünkü ben, Demokrat kanadın aksine kötü bir şey yapmadım” ifadelerini kullandı.

ABD Başkanı’nın sözleri Demokrat ve Cumhuriyetçi kanadın ikisinin birden eleştirilerine neden oldu. Demokratların New York Senatörü Chuck Schumer, “Sayın Başkan, bugün anayasal konular hakkında konuşamazsınız” dedi.

Anayasaya göre, ABD Başkanı’nın Kongre’de devam eden görevden azledilme işlemlerini askıya almak için af çıkarma hakkı bulunuyor. Trump’a yakın olan Eski New Jersey valisi Chris Christie bunu kesin bir dille reddederek, “Başkan kendini affederse görevden alınır” ifadelerini kullandı.

Trump’ın avukatları, Mueller’e ABD Başkanı’na yönelik soruşturmanın herhangi bir şekilde, yasadışı olarak engellemediğine dair 20 sayfalık bir mektup gönderdi. Ayrıca ABD Başkanı’nın soruşturmayı sonlandırmak ya da soruşturulmadan muaf tutulmak için kendini affetme yetkisi bulunduğuna işaret ettiler. Yapılan yorumlar bu hamlenin hedefinde Özel Savcı Muller’ın Trump’ı soruşturma kapsamında büyük jüri önünde ifade vermeye zorlamasını engelleme çabası olduğu yönünde.

Giuliani, geçtiğimiz pazar günü katıldığı bir televizyon programında bu konuya değinerek, “Başkanlar genellikle kendilerini affetme hakkına sahiptir. Fakat Trump, bunu yapmak istemiyor” diye konuştu. Giuliani, buna benzer bir kararın büyük siyasi etkileri olacağına dikkat çekti. “Başkalarını affetmek başka, kendini affetmek başkadır” dedi. Giuliani, Başkan’ın görevinin yalnızca onu görevden alma yetkisine sahip Kongre tarafından sınırlanacağını söyledi. Ayrıca yönetimdeki Başkan’ın suçlanması veya özel bir savcı tarafından çağrılmasının mümkün olmadığını belirtti. Bunun görev tanımına aykırı olduğunun altını çizdi.

Trump’ın kendini affetme yetkisini nasıl kullanacağına yönelik tartışmalar haftalardır sürüyor. AFP’ye göre Trump’ın açıklamaları, bu konuda kendine öncekilerden farklı bir pozisyon sağlamak istediğini gösteriyor. Bill Clinton, George W. Bush ve Barack Obama başkanlık affının çıkması için iki sene beklerken Donald Trump yargının yanlış yaptığını düşündüğünde bu hakkı kullanma konusunda tereddüt etmeyeceğini kanıtlamış durumda.

Demokrat kanada karşıtlığıyla bilinen Dinesh D’Souza geçen hafta söz konusu aftan yararlandı. Trump aynı hakkı 2017 yılında göçmenlere karşı ayrımcı güvenlik yöntemleri uyguladığı gerekçesiyle mahkum edilen Arizona Şerifi Joe Arpaio için de kullanmıştı. Trump’ın muhalifleri, ABD Başkan’ını Robert Mueller tarafından suçlanan ve aralarında eski seçim kampanyası müdürü Paul Manafort’un da olduğu yakın arkadaşlarına “Endişelenmeyin. Zamanı gelince af hakkımı kullanırım” mesajı göndermekle suçluyor.

ABD Başkanı’nın kendini affetmesine yönelik yasal bir geçmiş bulunmuyor. George Washington Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Profesörü Jonathan Turley, Başkan’ın kendisini af hakkını sağlama meselesinin yasal tartışmalarla sınırlı olduğunu söyledi. Turley, “Başkan’ın kendini affedebileceğini düşünüyorum. Ancak bu, Başkan’ı görevden uzaklaştırılmaktan koruyamaz” dedi. Turley’e göre Kongre bu affı, Devlet Başkanı’nı görevini kötüye kullanmakla suçlamada kullanabilir.

Fordham Üniversitesi Hukuk Profesörü Ethan Leib, Başkan’ın kendisini affedemeyeceği görüşünde. Leib’e göre bu, ABD Başkanı’nın görevini sadakatle yerine getirme konusunda ettiği anayasal yeminin ihlali olur. Leib bunun, anayasanın ikinci maddesinde öngörülen bir hüküm olduğunu söylüyor.