Washington/Muhammed Ali Salih
Başkan adayıyken adayıyken askeri giderlerin her ülke hazinesine milyarlarca dolarlık yük getirdiğini ve çok sayıda Amerikan askerinin öldürdüğünü söyleyen ABD Başkanı Donald Trump, askerlerinin Afganistan ve Irak’ta üstlendiği rolü sıklıkla eleştirmişti. Ancak şimdi, Afganistan’daki savaşta yer alan savaşan bir askerin geçen cuma günü Kaliforniya’nın Thousand Oaks ilçesinde 12 kişiyi öldürmesinin ardından yaptığı açıklamada bu tür suçlarda savaşın rolüne dair yaptığı yorum farklı tepkilere neden oldu.
ABD Başkanı Trump, gazi dernekleri başkanları tarafından eleştirilirken, psikologlar da bunun öngörülebilir olduğunu savundu. Psikologlar da Trump’ın çatışma bölgelerinden dönen askerlerin işledikleri suçları katıldıkları savaşa bağlayan yorumunu eleştirdiler.
Trump’ın, bir gazetecinin Kaliforniya katliamı ve faili 28 yaşındaki Ian Long hakkında sorduğu soruya verdiği cevap tartışmalara neden oldu. Trump, gazetecinin “Kaliforniya eyaletinde bir bara saldırarak 12 kişiyi öldüren kim?” sorusuna, “Afganistan’daki savaş sırasında uzun bir süre deniz piyadesi olarak görev yaptı ve çok kötü şeyler görmüş biri. Birçok insan onun travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) yaşadığını söylüyor. Bu zor bir şey. O (Long) hasta bir köpek yavrusu ve birçok sorun yaşadı. Bu korkunç bir şey. İnsanlar savaştan geri dönüyorlar fakat eskisi gibi değiller” diye yanıt verdi.
Irak ve Afganistan Gazileri Derneği (IAVA) kurucusu ve üst düzey yetkililerinden Paul Rieckhoff da Başkan Trump’ın açıklamalarını eleştirenler arasında yer aldı. Rieckhoff “Bu tarz yorumlar, ABD Silahlı Kuvvetleri’ne fayda sağlamaz” dedi. Bu yorumların gazilerle ilgili onların dağılmış ve tehlikeli olduğuna ilişkin anlatılan yanlış hikayeleri güçlendirdiğini belirten Rieckhoff “Ancak TSSB sorunu yaşayan insanların çoğu etkili bir tedavi gördüklerinde sağlıklı, mutlu ve hedefi olan bir hayat yaşayabilirler. Her gün intihar sebebiyle 20 gazi ölüyor” diye konuştu.
Uzmanlar, Trump’ın yorumunun doğru olabileceğini ancak bunun yaşananın tam bir açıklaması olmadığını aktardı. Eski bir kara kuvvetleri subayı olan ve şu an Yeni Amerikan Güvenliği Merkezi’nde (CNAS) askeri uzman olarak görev yapan Kayla M. Williams konuya air yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“Sorun, Başkan Trump’ın ‘Savaşa gidiyorsun ve farklı bir insan olarak geri dönüyorsun’ şeklindeki ifadesinde değil. Bu doğru. Fakat sorun, senin savaşa gittiğin ve bir grup insanı vurup döndüğün inancı. Bu doğru değil. Gazilerin çoğu vatanlarına döndü ve iyi bir değişim yaşadı. Ait oldukları çevreye ve insanların arasına katılmak için döndüler. Evet, TSSB ile artan öfke ve saldırganlık arasında bir bağ olabilir. Ancak Amerikalıların savaş deneyimleri nedeniyle gazileri korku unsuru olarak görmesi ahlaksızlık ve tehlikeli olacaktır.”
Michigan Eyalet Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olarak görev yapan Frank Ochberg konuya dair şu değerlendirmede bulundu:
“Haberler, kurgu filmleri ve televizyonda, genellikle tipik fikirler ortaya çıkarır. Bunlardan biri de savaştan geri dönen çılgın bir katil fikridir ve insanları öldürmek onun hobisi haline gelmiştir. Fakat bu doğru değil. Başkan Trump’ın ‘Önyargılarımızı veya varsayımlarımızı teyit etmeden ve olan bitenle ilgili söylentileri yaymadan önce gerçekleri ele alalım’ diyebileceğine inanıyorum.”