Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım Kuruluşu’nu (UNRWA) kapatma planına ilişkin ABD raporları, ABD yönetiminin mülteci dosyasını kalıcı olarak kapatmayı ve Filistinleri yasal statülerinden çıkarmayı planladığına ilişkin şüpheleri güçlendirdi.
Foreign Policy dergisi, Trump’ın danışmanı ve damadı olan Jared Kushner’in aralarında Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Jason Greenblatt’ın da bulunduğu ABD yetkililerine gönderdiği e-postalara dayanarak, Kushner’in dünya üzerindeki milyonlarca Filistinli mülteciye hizmet eden UNRWA’nın kapatılması için uzun zamandır sessizce faaliyet gösterdiği açıklamasında bulundu.
“UNRWA’nın faaliyetlerini engellemek için açık bir çaba gösterilmesi oldukça önemlidir. Hedefimizin, işleri olduğu haliyle bırakmak olması mümkün değildir” ifadelerini kullanan Kushner, UNRWA’yı, yolsuzluk, faydasızlık ve barış sürecine herhangi bir katkıda bulunmamakla suçladı.
ABD raporuna göre, Kushner’in planı, Filistinli mültecilerin statüsünü iptal etmeye yönelik Trump yönetimi ve ABD Kongresi’nin geniş kapsamlı çabaların bir parçası.
Söz konusu raporlar, ABD Senatosu’ndaki bir dizi senatörün, UNRWA’ya ABD yardımına ilişkin bir yasa tasarısı önerdiği bir vakitte geldi. Kanun tasarısı, Filistinli mültecilerin sayısının 5 milyondan 40 bine indirilmesi önerisinde bulunuyor ve mülteci tanımının mültecinin bütün ailesini içermediğini öngörüyor.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre Taslağı hazırlayanlar, UNRWA’nın, mültecilerin çocukları ve torunları da göz önüne alındığında yaklaşık 5.2 milyon mülteci ile ilgilendiğini kaydettiler. Tasarıda, mülteci sayının 40 bine düşürülmesi ve böylece 1948 yılındaki asli sayıya ulaşılması gerektiği ve böylece UNRWA’nın harcamalarının büyük ölçüde azaltılacağı ve yeni sayıya göre mali yardımda bulunulacağı öngörülüyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) dünyada üzerindeki bütün mülteciler ile ilgilenirken UNRWA, özellikle Filistinli mültecilerle ilgileniyor.
Tek bir nesil mülteci ile ilgilenen BMMYK ile mültecilerin birkaç kuşak nesilleri ile ilgilenen UNRWA arasında temel bir fark var.
Trump yönetimi UNRWA’yı BMMYK’ya entegre etmeyi planlıyor.
Trump’ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Jason Greenblatt’ın kıdemli danışmanlarından biri olan Victoria Coates, Beyaz Saray’daki Ulusal Güvenlik Ekibine gönderdiği bir mektupta, ajansın çalışmalarını sona erdirmeye yönelik bir yöntem üzerine çalıştığını teyit etti. Coates, UNRWA’nın, 2019’daki görev süresinin sonuna kadar BMMYK’ya entegrasyon için bir plan önermesi gerektiğini söyledi.
Kushner ve Greenblatt iki ay önce bölgeye gerçekleştirdikleri tur sırasında Arap yetkililer ile bu meseleyi ele aldılar.
Filistinli yetkililer, Kushner’in, UNRWA’ya darbe vurmak için, yaklaşık bir milyon mülteciyi tanımaya son vermesi için Ürdün’e baskı yaptığını doğruladı.
Amerikan delegasyonuna yüklenen Filistin başkanlığı, tarihi tahrif etmekten ve siyasi manevralar yoluyla hurafeleri pazarlamaktan vazgeçmelerini istedi.
Filistinliler, Washington’un, Kudüs ve mülteci meselesi gibi önemli meseleleri bir kenara bırakmaya odaklandığını ve mevcut yönetime bir alternatif oluşturmaya çalıştığını düşünüyorlar.
Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Genel Sekreteri Saib Ureykat, ABD delegelerini, UNRWA’yı iptal etmek, mülteci sorununu müzakere masasından kaldırmaya çalışmak ve Filistin yönetimini devirip Batı Şeria’daki siyasi sistemde değişimi körüklemekle suçladı.
Şarku’l Avsat, Haziran ayı sonunda Arap yetkililerle görüşen Ureykat’ın açıklamalarını yayınladı.
Kushner ve Greenblatt’ın ne yapmak istedikleri ile ilgili konuşan Ureykat şu açıklamalarda bulundu:
“Kushner ve Greenblatt, Gazze Şeridi’yle, bölgedeki projeler için 1 milyar dolar değerinde bir mali anlaşma ile birlikte, BM ajansından uzakta bulunan ve Filistinli mültecileri barındıran ülkelere yardımlarda bulunarak UNRWA’yı kaldırmayı planlıyorlar. Ayrıca insani krizin çözümü adı altında UNRWA’yı kaldırarak Filistinli mülteciler meselesini tasfiye etmeye çalışıyorlar.”
Filistinliler, Filistinli mültecilerin statülerine ve haklarına dokunulmasını reddediyor ve bu hakkın kutsal olup zaman aşımına uğramayacağını söylerken, Filistin yönetimi, BM ajansının yaşadığı mali kriz ışığında UNRWA’ya mali destek sağlamaya çalışıyor.
Yıllardır finansal bir açıktan muzdarip olan UNRWA, ABD’nin Filistinliler için ceza olarak 300 milyon dolarlık bir fonu askıya almasıyla derin bir krize sürüklendi.
UNRWA, geçtiğimiz iki ayda bağışçılardan 238 milyon dolar fon sağladı ve 446 milyon dolarlık açığın bu yıl 217 milyon dolara düştüğünü bildirdi.
UNRWA, Gazze Şeridindeki acil program üzerine 113 personelinin işine son verirken, uluslararası mali desteğin düşmesinin ardından Batı Şeria’daki 156 çalışanının da işine son vermeye hazırlanıyor.
UNRWA çalışanları sendikası, örgütü, geri adım atmaması halinde, iş anlaşmazlığının başladığını ilan ederek açık bir grev yapmakla tehdit etti.
Filistinliler ABD planına karşı çıkarken, İsrail plana büyük bir destek veriyor. Yeş Adit Partisi’nin lideri Yair Lapid, dün yaptığı açıklamada, dünyanın dört bir yanındaki milyonlarca Filistinlinin sahip olduğu mültecilerin statülerini iptal etmenin haklı ve gerekli olduğunu söyledi. Lapid Twitter üzerinden yaptığı bir paylaşımda, “Paris veya Katar’da doğan bir Filistinli çocuğa verasetle mülteci statüsü verilmesi düşünülemez” ifadelerini kullandı. Dünya üzerinde 5 milyon Filistinli mülteci olması karşısında şaşkınlığını dile getiren Lapid, bu durumun tarihin en büyük dolandırıcılıklarından biri olduğunu söyledi.
Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safadi, UNRWA’nın karşı karşıya kaldığı mali açığın tehlikeli sonuçları konusunda uyarıda bulunarak, ajansın Filistinli mültecilere hizmet sunmaya devam etmesini sağlamak için bu açığın kapatılması amacıyla uluslararası toplumun çabalarına katılmanın gerekliliğini vurguladı.
Ürdün’ün resmi haber ajansı PETRA’da yer alan açıklamada, Safadi’nin UNRWA Başkanı Pierre Krahenbühl ile yaptığı bir telefon görüşmesinde, UNRWA’nın karşı karşıya kaldığı güçlükleri ve Filistinli mültecilere eğitim, sağlık ve yardım hizmetleri sağlamak için Krallık ve ajansın ortak çabalarının bir parçası olarak atılacak adımları gözden geçirdiklerini kaydetti.
Safadi, UNRWA’nın özellikle BM’nin 194 sayılı kararı ve Arap Barış Girişimi’nin ilgili kararları temelinde çözülmesi gereken en önemli sorunlarından biri olan mülteci meselesi karşısında hizmetlerini sunmaya devam etmesinin uluslararası bir sorumluluk olduğunu vurguladı.