ABD Başkanı Donald Trump’ın, bugün, İran’ın 5+1 ülkeleriyle 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşmanın şartlarına uymadığını teyit ederek İran’la olan ilişkileri konusunda yeni bir strateji açıklaması bekleniyor. İranlı yetkililer, şayet Trump anlaşmayı iptal etme kararı alırsa, İran’ın nükleer programı ile ilgili ortak eylem planının tutarlılığı konusunda güvence sağlamak için uluslararası güçlerle istişarelere devam edeceğini bildirdi.
Trump, perşembe akşamı, Fox News’e yaptığı açıklamada, 5+1 ülkeleri ve İran arasındaki nükleer programa ilişkin anlaşmaya yönelik eleştirilerini yeniden sertleştirdi. Anlaşmayı, “Yapılmış en kötü anlaşma” olarak nitelendirdi. Ancak Cumhuriyetçi başkan, AFP’ye verdiği röportajda, nükleer anlaşmanın akıbetine dair net bir açıklama yapmazken, “Çok yakında ne olacağını göreceğiz” dedi.
ABD’li yetkililer ve Avrupalı müttefikleri, Başkan Trump’a, Nükleer anlaşmayı onaylamaması halinde ABD’nin yalnız kalacağını ve İran’a diplomatik üstünlük vereceğini, sonuçta anlaşmanın çökeceğini bildirdi.
Nükleer anlaşma ile İran’a yeterince cömert yaklaşıldığını ve anlaşmanın İran’ı nükleer silah geliştirmekten alıkoyamadığını söyleyen Trump ise anlaşmanın İran’ın nükleer programına yönelik sınırlamaları zamanla gevşettiğini savunuyor. İran’ın balistik füze üretmesine karşı sert bir tavır takınmasını talep ediyor.
Buna karşılık, İran Enerji Bakanlığı, İran’ın nükleer anlaşmaya uyduğunu belirtiyor. İlna Haber Ajansı’nda, dün yayınlanan habere göre, Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, dün sabah saatlerinde, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Sorumlusu Fedherica Mogherini ve Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel ile telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Zarif, yapılan görüşmelerde, bütün tarafların nükleer anlaşmaya uymasını talep etti.
İran Dışişleri Bakanlığı tarafından, konuya ilişkin yayınlanan raporda, Avrupalı yetkililer, nükleer anlaşmaya uymaya devam edeceklerini bildirerek, İran’ın anlaşmanın getirdiği ekonomik imkanlardan daha fazla yararlanması gerektiğini dile getirdi.
Avrupa anlaşmaya uyacak
Diplomatik kaynaklar, Avrupa ülkelerinin, İran’ın balistik füze denemelerine karşı yaptırım uygulamaya hazır olduğunu ve İran’ın bölgedeki nüfuzuna karşı stratejiler belirlediğini bildirdi. Kaynaklar, nükleer anlaşmanın 2025 yılında süresinin bitmesi ön görülen bazı maddelerinin geçerliliğinin sona ermesinden sonra yeni müzakereler başlatabileceğini ifade etti. Buna rağmen İran’ın yeni müzakerelere girişeceği konusunda emin olmadıklarını vurguladı.
Öte yandan, Trump’ın nükleer anlaşmayı yeniden onaylamaması, ABD’nin tamamen anlaşmadan çekilmesi anlamına gelmeyecek. ABD Kongresi’nin İran’a yeniden yaptırım uygulanması kararını onaylaması için 60 günlük süresi bulunuyor.
Avrupa kaygılı
İngiltere Başbakanı Theressa May ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, bu hafta, Trump ile yaptıkları görüşmelerde, anlaşmanın onaylanmaması ihtimaline karşılık kaygılarını ilettiler.
Üst düzey bir Fransız diplomat, “ABD’nin anlaşmayı onaylamaması halinde, bu anlaşmanın uygulanması oldukça güçleşecek” dedi.
Trump’ın anlaşmaya yönelik tutumunun olması gerektiğinden daha sert olduğunu belirten isminin gizli tutulmasını isteyen bazı ABDli yetkililer ise Trump’ın tutumunun ABD’nin en yakın bazı müttefiklerini de rahatsız ettiğini ve bazı yetkililerin kapalı kapılar ardında ABDli yetkililere, “Trump’ın asıl niyeti İran’ın nükleer tesislerine saldırmak mı?” şeklinde sorular sorduğunu sözlerine ekledi.
Anlaşmanın sürdürülmesini isteyen ABDli yetkililer, Trump’a anlaşmanın uygulanmaya devam etmesi için yapılan baskıları yakından takip ediyor.
Putin İran’a gidecek
Diğer yandan, Rus Haber Ajansı Tas’ın Kremlin yetkililerinden Yuri Oushekov’a dayandırdığı habere göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bu yıl sonunda, İran’a resmi ziyarette bulunmaya hazırlanıyor. Habere göre Putin, İran’da, Azerbaycan Cumhurbaşkanı ve İran Cumhurbaşkanı ile bir toplantı düzenleyecek.
İran’ın Resmi Haber Ajansı İrna’da yer alan haberde, İran Meclis Başkanı Ali Laricani ve Baş Müsteşarı Ali Mutahhari, dün, üst düzey bir meclis heyetiyle birlikte, 6 gün sürecek bir resmi ziyaret gerçekleştirmek üzere Rusya’ya gittiği bildirildi.
Rusya seyahati öncesi gazetecilere açıklamalarda bulunan Laricani, İran’ın nükleer anlaşmada değişiklik yaşanması ihtimaline hazır olduğunu söyledi. Laricani “İranlı yetkililer hiçbir şeye mecbur değil, değişen her durum için çözüm üretme becerileri var” şeklinde konuştu.