Trump’ın Tel Aviv’deki ABD Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşıma kararına yönelik tepkiler devam ediyor. Başta Arap ve İslam dünyası olmak üzere birçok ülkenin başkentlerinde protestolara sürüyor. Özellikle Filistin’de gösteriler aralıksız olarak devam ediyor.

İsrail Ordu Sözcüsü Avichay Adraee son yaptığı açıklamada Gazze Şeridi’nden roket atıldığını duyurdu. Roketlerin açık alanlara değil de İsrail topraklarına düşmesi halinde olacaklara dair fikrinin olmadığı uyarısında bulundu. Atılan roketin sorumluluğunu Hamas’a yakın Nasır Selahaddin Tugayları’na bağlı Tevhid Tugayı üstlendi.

Filistin’de süren protestoların ardından Ürdün’de de halk sokağa çıktı. Gösteriler, siyasi partiler, İslami gruplar, sendikalar, dernekler ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla düzenlendi. Ürdün’ün başkenti Amman’da ABD Büyükelçiliği önünde toplanan yüzlerce Ürdünlü, elçiliğin kapatılmasını ve Ürdün hükümetinin ABD’nin kararına karşı ciddi bir tutum takınmasını istedi.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak kabul etme kararının ardından Amman’daki ABD Büyükelçiliği tedbir olarak, ABD kamu görevlileri ve ailelerini mecbur kalmadıkça sokağa çıkmama ve çocuklarını okula göndermeme tavsiyesinde bulunmuştu.

BAE, ABD yönetiminin aldığı karardan duyduğu derin üzüntüyü belirterek kınama yayınladı. BAE Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada bu tür tek taraflı kararların uluslararası meşru kararlara aykırı olduğu belirtildi. Kudüs’ün yasal statüsünü işgal altına alacağı belirtilerek Kudüs’teki Filistin halkının tarihi ve kalıcı haklarının uluslararası kararlarla garanti altına alındığı vurgulandı. Bu garantinin uluslararası toplum tarafından kabul edildiği ve desteklendiği hatırlatıldı.

Fas ve Sudan kararı kınadı

Tunus’ta parlamento, ABD Başkanı’nın kararını tüm insanlık değerlerine yapılan bir saldırı ve Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkının yanı sıra uluslararası barış ve güvenliğe doğrudan bir tehdit olduğunu duyurdu. Arapların ve Müslümanların kışkırtıldığı belirtilerek olağanüstü bir toplantı düzenlendi.

Parlamento ayrıca, ABD Kongresi ile uluslararası alandaki diğer parlamentoları Trump’ın kararına karşı çıkma çağrısında bulunurken Tunusluları kararı protesto etmek ve Filistin halkına destek vermek için Pardo Meydanı’na davet etti.

Libya parlamentosu da ABD kararının bölgedeki barış çabalarını baltaladığını belirterek bu adımın Müslümanları kışkırtmak için atıldığını vurguladı. “Kudüs’ün siyonistlerin başkenti olarak tanınması Filistin çözümüne zarar verir” duyurusunda bulundu.

Cezayir Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da ABD Başkanı’nın kararı şiddetle kınandı. Açıklamada bu hamlenin ilgili Güvenlik Konseyi kararları ve uluslararası meşruiyetin açıkça bir ihlali olduğu ve uzun süredir kesintiye uğrayan barış çabalarının yeniden başlama olasılığını zayıflattığı belirtildi.

ABD Başkanı’nın aldığı kararın ardından acil toplanan Sudan parlamentosu da kınama yayınladı. Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir’in Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında 13 Aralık 2017’de İstanbul’da toplanacak Olağanüstü İslam Zirvesi toplantısına katılacağını duyurdu. Sudan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada kararın, uluslar arası alandaki aşırılığı ve terör eylemlerini artıracağı konusunda uyarıda bulunuldu.

Lübnan ve Mısır öfkeli

Lübnanlı yetkililer de ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıma kararını oybirliği ile reddetti. Lübnan Temsilciler Meclisi Başkanı Nebih Berri, olayın etkilerini tartışmak için acil bir toplantı düzenlerken Cumhurbaşkanı Mişel Avn, da Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Lübnan Başbakanı Saad Hariri, ABD’nin aldığı kararın Arap dünyası tarafından kabul edilemeyeceğini belirterek, bu adımın bölgedeki tehlikeli etkiler konusunda uyarıda bulundu.

Erdoğan: Böyle bir adım bölgeyi ateş çemberine atar

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD’nin Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıması kararına en sert tepki gösteren liderlerdendi. Erdoğan, ABD Başkanı Trump’ın attığı adımın bölgeyi ateş çemberine atacağı konusunda uyardı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD ve İsrail’in BM’nin 1980 tarihli İsrail’in Kudüs’ün yapısını değiştirme kararını reddeden kararını dikkate almadıklarını söyledi. İsrail’in bu konuda aldığı tüm kararların boş ve geçersiz olduğunu belirten Erdoğan, İslam ülkelerinin liderleriyle temaslarını sürdürdüğünü söyledi. Konuyla ilgili Papa ile de bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiğini aktardı. Yapılan son açıklamalar Erdoğan’ın ayrıca, konuyla ilgili Rus mevkidaşı Vladimir Putin’in yanı sıra Avrupa ülkeleri liderleri ile de görüşmeler gerçekleştirdiği yönünde.

Irak’ta da tepki var

Irak’ta da ABD Başkanı’nın kararına yönelik tepkiler sertti. Iraklı ilim adamları ve dini liderlerin katılımıyla Bağdat’ta Ümmü’l-Kura Camii önünde geniş çaplı bir protesto düzenlendi. Şii din adamı Ali Sistani, Trump’ın kararını kınadı. Sistani kararın Araplara ve Müslümanlara hakaret olduğunu söyledi.

Irak hükümeti ayrıca Trump tarafından alınan bu ‘kötü karar’ hakkındaki endişelerini dile getirdi.

Irak Dışişleri Bakanlığı, eşi benzeri görülmemiş bir emsalle dün ABD’nin Bağdat Büyükelçisi Douglas Silliman’ı bakanlığa çağırarak ABD Başkanı Donald Trump’ın kararı dolayısıyla nota verdi.

Avrupa’dan karara yönelik ortak adım

Avrupa Birliği (AB) Güvenlik ve Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, AB adına yaptığı açıklamada kutsal alanlar çevresindeki durumun bozulmasıyla ilgili endişelerini dile getirdi. Trump’ın yaptığı açıklamanın endişe verici sonuçlar doğuracağını belirtti. Mogherini, Filistin-İsrail çatışmasına yönelik tek gerçekçi sonucun iki devletli çözüm ile mümkün olduğunu kaydetti.

Mogherini ayrıca çözüm çabaları için AB’nin bir heyet oluşturacağı ve bu heyette Ürdün, Mısır, Suudi Arabistan ve Norveç’ten de temsilciler olacağını ifade etti. Tüm uluslararası taraflarla çalışmanın AB’nin çözüm konusunda kararlılığının altını çizeceğini vurguladı.

Trump’ın kararı Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Asya, Amerika, Doğu ve Batı Avrupa’dan 40 dışişleri bakanının katılımıyla gerçekleştirilen 24. oturumuna da damgasını vurdu. Toplantı sonunda yayınlanan bildiride kararın reddedildiği belirtildi.

Brüksel’de bir araya gelen Avrupalı liderler, barış anlaşması çerçevesinde doğrudan müzakerelerle Kudüs’ün nihai statüsünün belirlenmesini istediler. Avusturyalı bakan, ABD Dışişleri Bakanı Tillerson’un yanında yaptığı açıklamada, “Bölgede daha fazla gerginliğin yaşanmasını önlemek için mümkün olan her şeyi yapmalıyız” ifadelerini kullandı.

Litvanya Başbakanı Saulius Skvernelis, Trump’ın kararını bölgedeki barış sürecine yönelik tehlikeli bir adım olarak gördüğünü söyledi.
Almanya Başbakanı Angela Merkel de kararla ilgili yaptığı yorumda “BM kararlarına bağlıyız” ifadesini kullandı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da Katar’a düzenlediği ziyaret sırasında yaptığı açıklamada Trump’ın kararı için, “Katılmıyoruz” dedi.

Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin de kararla ilgili endişelerini dile getiren liderlerdendi. Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov yaptığı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Putin’in bu tanınmanın bölge için ciddi sonuçlar doğurabileceğinden endişe duyduğunu söyledi.

Tahran uyardı

Kararla ilgili İran tarafından ilk tepki Genelkurmay Başkanı Muhammad Bakıri’den geldi. Bakıri, Trump’ın kararını “akılsızca ve gerçeklikten uzak” olarak nitelendirdi. İran Fars Haber Ajansı, İsrail’in yeni bir İntifada ile karşı karşıya kalabileceğini belirterek bu durumun ABD ve İsrail’i vuracağı kaydedildi.