Tunus’ta siyasi ve güvenlik durumu, önümüzdeki Kasım ayında gerçekleştirilmesi planlanan parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ertelenmesini zorunlu mu kılıyor? Cumhurbaşkanı el-Beci Kayed es-Sebsi’nin görev süresinin uzatılmasına ilişkin tartışmaların, Sebsi’nin siyasi verasetini oğluna devretmesi için uygun bir ortam hazırlanmasını mı hedefliyor? Tunus’ta her siyasi ve toplumsal krizden sonra neden seçimlerin ertelenmesinden bahsediliyor? Tüm bunlardan daha da önemlisi, seçimlerin ertelenmesi çağrılarının, 2019 sonrası Tunus Cumhurbaşkanlığı için beklenen çekişmeyle ilgisi bulunuyor mu?
Bu ve benzeri sorular, Tunus siyasetinde tartışmalar yaratarak anlaşmazlıklara sebep oluyor. Seçimlerin ertelenmesini destekleyenler, bunu ülkedeki siyasi istikrarın devamı için istediklerini söylerken, bazı siyaset analistleri, asıl sebebinin siyasi veraset arayışlarından kaynaklandığını iddia ediyor.
Tunus Projesi Partisi liderlerinden Subhi Bin Farac, söz konusu iddiayı doğrularken, Tunus Demokratik Partisi liderlerinden Gazi el-Şevaşi de Bin Farac’ı destekleyerek, 2019 seçimlerinin ertelenmesi talebini, “Tunus halkının iktidarın barışçıl yollarla el değiştirmesi iradesine darbe girişimi” olarak niteliyor.
Bu çerçevede, Tunus Cumhuriyet Partisi Başkanı İsam el-Şabi, Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Parlamento Başkanları’na, 2019 seçimlerinin ertelenmesi ya da zamanında yapılması halinde kendilerine sorumluluk yükleyecek açıklamalarda bulunma çağrısı yaptı. Erteleme kararının tehlikelerine dikkat çekti.
Seçimlerin ertelenmesine karşıt olan görüşler, 2 gün önce Tunus’u ziyaret eden ABD Kongresi heyetinin takındığı tavırla örtüşüyor. Heyet, “Seçim tarihiyle oynanmaması gerektiği” yönünde uyarılarda bulundu. Tunus Parlamento Sözcüsü Muhammed Suf ise bu hususta yaptığı açıklamada, ABD Kongresi Heyeti’nin seçimlerin 2019 yılında belirlenen zamanda yapılması ve Yüksek Seçim Kurulu Başkanı’nın bir an önce belirlenmesi gerektiğini vurguladığını belirterek, “Anayasa mahkemesinin de Tunus’taki siyasi geçiş sürecinin tamamlanması için gerekli garantileri vermesi gerektiğine” dikkat çekti.
Geçtiğimiz Mart ayında, bir Fransız gazetesinde yer alan haberde, Tunus’taki 2019 parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ertelenebileceğine işaret edilmişti. Tunus Cumhurbaşkanı Sibsi de, ülkede seçimler için uygun ortam olmadığı propagandalarına paralel olarak, görev süresinin 2 yıl daha uzatılması yönünde girişimlerde bulunmuştu.
Tunus’ta yayınlanan raporlar ise ilk işaretleri 2014 yılında gerçekleştirilen parlamento seçimlerinde, Sibsi’nin oğlu Hafız Kayed es-Sibsi’nin Nida Partisi seçim listelerinin başına getirilmesi çabalarıyla kendini gösteren siyasi verasete uygun bir ortam oluşturulmaya çalışıldığına işaret ediyor. Ancak, o dönem Hafız es-Sibsi’nin adaylığı, tecrübesiz olması nedeniyle kabul görmemişti.
Bunun üzerine Tunus Cumhurbaşkanı Sibsi’nin etrafını kuşatan siyasiler, Parlamento Başkanı’nın yaşlandığı ve görevinin ağırlığını artık taşıyamayacağı propagandaları arasında, Hafız Kayed el-Sibsi’yi parlamentoya girmeye hazırlamaya başladı. Ancak, muhalif partiler, geçtiğimiz yılın Kasım ayında, bu planı ortaya çıkararak Hafız es-Sibsi’nin hayallerini suya düşürmüştü.
2019 seçimlerine doğru ‘uzlaşı’ iddiaları
Uzmanlara göre, şuanda Nida Partisi’nin İcra Konseyi Başkanlığı yürüten Hafız Kayed es-Sibsi ile Başbakan Yusuf eş-Şahid arasında, hükümet yapısının değiştirilmesine ilişkin tartışmaların kaynağında 2019 seçimleri yatıyor. Söz konusu uzmanlara göre, Şahid’in 2019 seçimlerinde Sibsi’nin muhtemel rakibi olması, bu çekişmeyi erken başlatmış durumda.
Cumhurbaşkanı el-Beci Kayed es-Sibsi’nin, son zamanlarda koalisyon ortağı Nahda Partisi’ne uzlaşı çağrısı yapması, iki partinin (Nahda ve Nida), Başbakan Yusuf el-Şahid’in akıbeti hakkında uzlaştığı iddialarına sebep oluyor. İddialara göre, iki parti arasındaki uzlaşının temelinde, Cumhurbaşkanının görev süresinin 2021 yılına kadar uzatılarak oğluna hazırlanma fırsatı verilmesi, buna karşılık Başbakan’ın bazı konularda başarısız olmasına vurgu yapılarak, halk desteğini kaybetmesi bulunuyor. Nahda’nın bu uzlaşıdan kazanımı ise Cumhurbaşkanı Sibsi’nin son dönemde kamuoyunda sıkça tartışılan ‘mirasta kadın erkek eşitliği’ konusundaki tavrından vazgeçmesi ve Nahda’nın Tunus yönetimine ortak olmaya devam etmesi olacak.
Anayasaya göre ise seçimlerin ertelenmesi için kanuni bir zemin oluşması şart. Anayasa Profesörü Selsebil el-Kalibi, Anayasaya göre seçimlerin ertelenmesi ancak “doğrudan bir tehlike” olması halinde mümkün. Bu da, Tunus şartlarında uygulanması zor bir seçenek olarak görülüyor.