Ankara ve Berlin, birçok konudaki mevcut anlaşmazlıklar sebebiyle aralarındaki ilişkilerde beliren gerginliği sona erdirmek için, gayri resmi diplomatik görüşme yolunu seçti. Bu bağlamda Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dün, Alman mevkidaşı Sigmar Gabriel ile sürpriz bir şekilde Antalya’da bir araya geldi. İkili, görüşmede, iki ülke arasındaki ilişkilerin gerginleşmesine sebep olan krizleri sona erdirmenin yollarını masaya yatırdı. Türkiye Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, Çavuşoğlu ve Gabriel, ortak öneme sahip konuları ve karşılıklı beklentileri değerlendirdi.
Çavuşoğlu da görüşmeye dair Twitter hesabı aracılığıyla yayınladığı mesajda, “Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel ile Antalya’da bir araya geldik. Ülkemiz arasındaki zorlu konuları ve beklentilerimizi konuştuk” dedi.
Bakan Çavuşoğlu, Ankara ve Berlin yetkilileri arasında aylarca süren gerginliğin ardından geçtiğimiz hafta Gabriel ile bir telefon görüşmesi de gerçekleştirmişti.
Geçtiğimiz sene 15 Temmuz’da Türkiye’de gerçekleşen ve başarısızlıkla sonuçlanan darbe girişiminin ardından, Türkiye ve Almanya arasındaki ilişkiler büyük çaplı bir kriz yaşadı. Söz konusu darbe girişiminden sonra kitlesel tutuklamalar ve gözaltı kampanyaları başlatıldı. Tutuklamalar çerçevesinde, gazeteciler ve insan hakları savunucuları da dâhil olmak üzere birçok Alman vatandaşı terörizmi desteklemekle suçlandı.
16 Nisan’da yapılan ve anayasa değişikliğini öngören referandumdan önce Almanya’nın, Türk bakan ve siyasetçilerin ülkede yaşayan Türklerle görüşmelerine izin vermemesi sebebiyle, iki ülke arasındaki kriz zirveye ulaştı. Söz konusu referandum, cumhurbaşkanlığının yürütme yetkilerini genişletme amacı taşıyordu. O dönemde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da, Almanya ve Avrupa Birliği’ni “Bunlar Nazi kalıntısı, bunlar faşist” ifadeleriyle eleştirdi.
Ayrıca Türkiye, o dönemde Alman milletvekillerinin İncirlik Üssü’ndeki Uluslararası Koalisyon kapsamında çalışan Alman askerlerini ziyaret etme talebini geri çevirdi. Almanya da, Türkiye’nin güneyindeki Adana’da bulunan üsteki Almanya uçaklarını ve askerlerini Ürdün’e taşımaya girişti.
Diğer taraftan Berlin, geçtiğimiz hafta Alman insan hakları savunucusu Peter Steudtner’ın tutuklandıktan sonra 7 aktivistle birlikte tahliye edildiğini açıkladı. Steudtner, Temmuz ayında İstanbul- Büyükada’da insan hakları savunucularının düzenlediği bir toplantıda, terör örgütlerine katılmak ve teröre destek vermek suçlamalarıyla gözaltına alınmıştı. Aktivistlerin tahliyesiyle Türkiye, iki ülke arasındaki ilişkileri onarma yolunda olumlu bir adım atmış oldu.
Almanya Dışişleri Bakanlığı sözcüsü tarafından Cuma günü yapılan açıklamada, Alman aktivistin Türkiye’den ayrılması talep edildi. Sözcü, diğer aktivistlere de dikkat çekerken, siyasi nedenlerden dolayı gözaltında tutulduklarını söyledi ve aralarında Türk asıllı Alman gazeteci Deniz Yücel’in de bulunduğunu belirtti.
Öte yandan Almanya Başbakanı Angela Merkel, Almanya seçimleri sırasında Ankara üzerindeki baskısını arttırdı. Bu bağlamda geçtiğimiz Ekim ayında Türkiye’nin AB üyeliği müzakerelerinin dondurulması veya sonlandırılmasını konusunun Avrupa Konseyi gündeminde yer almasını önerdi.
Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel de, AB ve birlikten ayrılan İngiltere arasındaki gibi Türkiye ile bir stratejik işbirliği önerisinde bulundu. Geçtiğimiz Eylül ayında ise Berlin, kötüye giden insan hakları durumu gerekçesiyle Türkiye’ye yönelik tüm önemli silah ihracatlarının askıya alındığını açıkladı. Merkel, NATO üyesi olan Türkiye’ye silah ihracatının yasaklanmasına terörle mücadele sebebiyle karşı olduğunu ifade ederken, Ankara, Berlin’in attığı bu adımın, terörle mücadele alanında Türkiye’nin yeteneklerinin sınırlanacağını kaydetti.
Öte yandan Almanya Hükümeti, bu yılın başından itibaren iki ülke arasındaki siyasi krize rağmen Türkiye’ye 25 milyon euro değerinde silah ihracatı konusunda ruhsat verdi.
Aynı zamanda Almanya Ekonomi Bakanı’nın ‘Yeşiller Partisi’nden milletvekili Özcan Mutlu’ya (Türk asıllı Alman) cevaben, Almanya’dan Türkiye’ye silah ihracatının geçen yıla oranla gerilediğini açıkladı. Mutlu, Türkiye’ye silah ihracatı konusunda derhal durma çağrısı yapmıştı.
Bu bağlamda Bakanlık, Türkiye’ye yılbaşından Ağustos ayına kadar 25,34 milyon euro değerinde 99 silah ihracatı yapıldığını söyledi. Söz konusu silah ihracatının gerçek değeri daha yüksek olduğu düşünülüyor. Öyle ki Hükümet, üç ruhsat konusunda bilgi vermedi.
Ayrıca Almanya, Ocak-Ağustos 2016 arasında Türkiye’ye 69,32 milyon euro değerinde 158 silah ihracatına izin verildiğini kaydetmişti.
Öte yandan Merkel, iki ülke arasında yaşanan kriz sebebiyle Türkiye’ye ekonomik yardımları kesme ve AB ile gümrük birliği anlaşması müzakerelerine başlamama önerinde bulundu. Ancak Brüksel, bu adımlar konusunda ikna olmuş gibi görünmüyor.
Diğer taraftan bir Türk mahkemesi, başkent Ankara’daki 7 Dışişleri Bakanlığı çalışanı hakkında Fethullah Gülen Hareketi ile bağlantılı olduğu şüphesiyle tutuklama kararı aldı.
FETÖ soruşturması kapsamında, aralarında örgütün şifreli haberleşme ağı ‘ByLock’ kullanıcısı olduğu belirlenenlerin de bulunduğu çok sayıda eski Dışişleri Bakanlığı çalışanı şüphelilerden 30’u gözaltına alınmıştı.
Bu bağlamda cumhuriyet savcısına ifade veren şüphelilerden 15’i tutuklama talebiyle nöbetçi sulh ceza hâkimliğine sevk edildi. Nöbetçi hâkimlik ise, tutuklanması talep edilen şüphelilerden 7’sini tutukladı, 8’ini ise adli kontrol şartı ile serbest bıraktı.