Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de, Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov ve İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in bir araya geldiği üçlü bir zirve yapıldı. Türkiye-Azerbaycan-İran Dışişleri Bakanları Üçlü Toplantısı’nda, bu ülkeler arasındaki ilişkileri geliştirme yolları görüşüldü. Zirve sonundaki yayınlanan ortak bildiride, üç ülkenin de, ülkelerin bölünmesine karşı oldukları, ayrılıkçı hareketlerle mücadele edecekleri ve ülkelerin sınırlarına saldırıları kabul etmedikleri belirtildi.

Zirve sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, özellikle enerji ve ulaşım alanında üç ülke arasındaki ilişkiler ve atılan adımları iyileştirmenin yolları değerlendirildiğini belirtti.

Cenevre görüşmelerinde bir sonuç alınamadı

Suriye kriziyle ilgili olarak Bakan Çavuşoğlu, Astana’da devam eden toplantıların güven artırıcı adımlar açısından çok önemli bir görevi yerine getirdiğini, çatışmasızlık bölgelerinin oluşturulması bakımından faydalı olduğunu ancak Cenevre görüşmelerinin şu ana kadar herhangi bir sonuç vermediğini ifade etti. Çavuşoğlu, “Çatışmalar durduğuna göre siyasi çözüme odaklanmamız gerekir. Kalıcı çözüm, siyasi çözümdür. Siyasi çözüm için de tüm tarafların bir araya gelmesi lazım. Terör örgütleri, özellikle YPG, DEAŞ ve diğer terör örgütleri toplantıya (Soçi’de düzenlenmesi planlanan Suriye halkları toplantısı) katılamayacak. Zaten kimlerin katılacağını üç ülke, Rusya, İran ve Türkiye birlikte değerlendirecek ve karar verecek. Soçi zirvesinde liderlerimiz bu yönde karar aldı” şeklinde konuştu.

Tutuklu dosyalarının ele alınacağı Suriye müzakerelerinin sekizinci turu, perşembe günü Kazakistan’ın başkenti Astana’da başlayacak.

Ayrılıkçı hareket vurgusu

Ortak bildiride, ortak çıkarların yanı sıra bölgede barış ve istikrarın sürdürülmesi için özellikle uluslararası hukuka bağlı kalarak, devletlerin bağımsızlığını ve birliklerini korumak için ayrılıkçı hareketlere karşı koyma haklarına saygı gösterilmesi, uluslararası sınırlara saldırı kabul edilmemesi ve tüm anlaşmazlıkların bu çerçevede çözülmesi vurgulandı.

Tahran ve Ankara geçtiğimiz aylarda Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) düzenlenen referandumu şiddetle reddetmiş ve bölgedeki durumun etkilerini görüşmek üzere üst düzey yetkililer arasında toplantılar düzenlemişlerdi.

Üç ülke arasındaki sınır ilişkileri, Azeri Türklerinin Tahran’dan ayrılmak istemesi ve İran’ın Bakü’yü, Türk muhalif gruplarını desteklediği gerekçesiyle suçlaması Azerbaycan ve İran arasındaki ilişkilerin kötüleşmesine neden oldu. Yine Türkiye ve İran arasındaki sınır ilişkileri bölgedeki PKK varlığı sebebiyle gerginlikler yaşıyor.

Zirvenin altıncı toplantısı Türkiye’de

Bakan Çavuşoğlu perşembe günü Bakü’de beşincisi düzenlenen zirvenin altıncı toplantısının Türkiye’de yapılacağını belirtti. Çavuşoğlu, altıncı toplantıda üç ülkenin işadamlarıyla da buluşacak. Türkiye, petrol ve doğalgaz ihtiyacının büyük bir bölümünü İran ve Azerbaycan’dan ithal ediyor. Bakan Çavuşoğlu, Türkiye’nin, sadece enerji, ulaşım ve ekonomi alanlarında değil, aynı zamanda turizm ve kültür alanlarında da ilişkilerin güçlendirilmesi ve iki ülkeden de yapılan ithalat oranının artırmak istediğini belirtti. Bakanlar, bölgede barış, istikrar, yeniden yapılanma ve işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla üç ülkenin de halkları arasındaki dayanışmayı ve işbirliğini güçlendirmeye devam etmek istediklerine dair anlaştıklarını belirttiler.

Üçlü ülkede Kudüs kararını reddediyor

Azerbaycan Dışişleri Bakanı Memmedyarov, üç ülkenin kendi aralarında işbirliğini geliştirmeye devam ettirmesinin yanı sıra enerji, ulaşım ve turizm alanlarındaki ilişkilerini güçlendireceğini belirtti. Filistin-İsrail çatışmasının da toplantıda gündeme geldiğini belirten Memmedyarov, “Üç ülke olarak ABD’nin Kudüs kararını reddediyoruz. Kudüs konusunda İran ve Türkiye ile aynı görüşteyiz. ABD, bu kararı yeniden gözden geçirmelidir. Biz, iki devletli bir çözümü destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Üçlü mekanizma etkili sonuçlar doğuracak

İran Dışişleri Bakanı Zarif de üçlü mekanizmanın ülkeler için etkili sonuçlar doğuracağını, özel sektörde de ilişkilerin geliştirilmesini desteklediklerini belirtti.

ABD’nin Kudüs kararına tepki gösterdiklerini ifade eden Zarif, “Kudüs konusunda aynı görüşteyiz. Filistin halkının yanındayız. ABD Başkanı’nın kararını doğru bulmuyoruz. Yarın ABD’de olağanüstü toplantı yapılacak. Biz de toplantıya katılarak ABD’nin Kudüs kararına karşı olduğumuzu dile getireceğiz” şeklinde konuştu.

Aliyev, Çavuşoğlu ile görüştü

Üçlü zirvenin ardından, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nu kabul etti. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı’ndan görüşme ile ilgili yapılan açıklamada, Türkiye ile olan ikili ilişkilerin derinliğine dikkat çekilerek, iki ülke arasında çeşitli alanlarda karşılıklı destek sağlandığı belirtildi.

Türkiye-Azerbaycan-İran Dışişleri Bakanları Üçlü Toplantısı’nın ilişkilerin daha da pekişmesi açısından önem taşıdığını vurgulayan Cumhurbaşkanı Aliyev, Ekim ayında açılışı gerçekleştirilen Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu hattının sadece bölgesel değil, uluslararası öneme sahip olduğunu ifade etti.

2018 yılında tamamlanması beklenen TANAP projesinin de önemine değinen Aliyev, Azeri gazının Türk toprakları üzerinden Avrupa’ya taşınmasının önemini vurguladı.

Azerbaycan’ın hedefi Avrupa pazarı

Azerbaycan, TANAP projesi ile Gürcistan ve Türkiye üzerinden 16 milyar metreküp doğal gaz aktarımı yapmayı hedefliyor. Azerbaycan boru hattı ile taşınan doğalgazın yaklaşık 6 milyar metreküpünü Ankara’ya, kalan 10 milyar metreküpü ise Yunanistan, Arnavutluk, İtalya ve Avrupa pazarına satacak.

Çavuşoğlu, ilişkilerini güçlendirmede toplantılar ve karşılıklı ziyaretlerin önemini vurgulayarak, Türkiye ile Azerbaycan’ın büyük ortak girişimler kurmaya devam edeceğini vurguladı.