Haftalardır İdlib’e yönelik olası bir operasyon beklentisinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, İdlib’te Türkiye-Rusya kontrolünde ‘askerden arındırılmış bölge’ kurulması konusunda anlaşmaya vardı. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre söz konusu adımla operasyonun gerçekleşmeyeceği ve İran ile Rusya tarafından desteklenen Esed rejim güçlerinin Suriye’nin bütününde kontrolü sağlayamayacağı netleşti.

Suriye hükümetinin Rus ordusunun desteğiyle söz konusu bölgeyi geri alması konusunda isteğini ilan etmesinden bu yana Türkiye, büyük çaplı bir saldırı başlatılmasına karar verilmesi halinde bölgede insani bir felaket yaşanacağına dair uyarıda bulundu.

Rusya, Türkiye ve İran liderleri arasında düzenlenen Tahran zirvesinin başarısız olmasından 10 gün sonra Putin ve Erdoğan dün Soçi’de bir araya geldi. İkili kapalı kapılar ardında dört saatlik bir toplantı gerçekleştirdi.

Putin, Erdoğan ile Soçi’de düzenlediği ortak basın toplantısında yaptığı konuşmada aldıkları kararı ‘ciddi’ olarak niteledi. Putin açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

“İdlib’de 15 Ekim’e kadar muhalif savaşçılar ve Suriye rejim güçleri arasında askerden arındırılmış bir bölge kurmaya karar verdik. Erdoğan’ın teklifiyle ağır silahların çekilmesi kararını aldık. O bölgede kontrol Rusya ve Türk askerleri tarafından sağlanacak. Silahlardan arındırılmış bölge 15-20 kilometre derinlikte olacak.”

Putin ayrıca Heyetu Tahrir’uş Şam da (HTŞ) dahil olmak üzere tüm militanların bu bölgeden çekileceğini belirtti.

Erdoğan da açıklamasında Türkiye ve Rusya’nın İdlib’in istikrarı konusunda bir mutabakat zaptı imzaladığını söyleyerek bu kararla büyük bir insani kriz yaşanmasının önüne geçildiğine inandığını dile getirdi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan düzenlenen ortak basın toplantısında şu ifadeleri kullandı:

“Muhalifler ve rejimin kontrolündeki alanlar arasında silahlardan arındırılmış bir bölge oluşturulmasını kararlaştırdık. Muhalifler bulundukları alanda kalmaya devam edecek. Belirlenecek silahsızlandırılmış bölge sınırlarının iki tarafında koordineli devriye faaliyeti gerçekleştirilecek. Türkiye gözlem noktalarını tahkim edecek.”

Erdoğan ve Putin’in ortak basın toplantısının ardından Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’dan da İdlib’e dair bir açıklama geldi.

Şoygu, İdlib’de askeri operasyon düzenlenmeyeceğini belirttiği açıklamasında “İdlib’e askeri operasyon yapılmayacak. Konuya ilişkin detaylar Suriye tarafıyla önümüzdeki saatlerde koordine edilecek” ifadesini kullandı.

Ankara

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da yaptığı açıklamada “Rejimin İdlib’e girmemesi için Rusya tedbir alacak. İdlib’e ilave asker takviyesi yapmamız lazım” dedi.

Çavuşoğlu, Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safedi ile görüşmesi sonrası yapılan ortak basın toplantısında şu ifadleri kullandı:

“Silahsızlandırılmış bölge radikallerden temizlenecek. Halk ve ılımlı muhalefet yerinde kalıyor. Ateşkes sağlanıyor. Bu yılın sonuna kadar ticaret için önemli olan Suriye’deki M4 ve M5 otoyolları trafiğe açılacak.”

Tahran

İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif de Soçi’deki Rusya-Türkiye toplantısının sonuçlarına dair övgüde bulunarak aktif diplomasinin İdlib’deki savaşı durdurduğunu belirtti.

Zarif, Türkiye ile Rusya arasında İdlib’de silahlardan arındırılmış bir bölge oluşturulmasına ilişkin alınan kararla ilgili Twitter hesabından yaptığı açıklamada Ankara’ya ve Şam’a yaptığı ziyaretlerin, Tahran’daki Türkiye – Rusya – İran zirvesinin ardından Soçi’deki görüşmenin ve yürütülen aktif diplomasinin İdlib’deki savaşı durdurduğunu ve diplomasinin etkili olduğunu dile getirdi.

Şam

Suriye rejimi de Rusya ve Türkiye arasında varılan anlaşmayı memnuniyetle karşıladı.

Suriye resmi haber ajansı SANA, İdlib konusunda Türkiye ve Rusya’nın mutabakata varmasının Şam’da memnuniyetle karşılandığını duyurdu. Ajans söz konusu anlaşmanın Suriye ile Rusya arasındaki yoğun koordinasyon ve görüş alışverişinin sonucunda geldiğine dikkat çekti.

SANA, Suriye Dışişleri Bakanlığı’ndan yetkili bir kaynağın açıklamalarına dayandırarak yer verdiği haberinde Soçi’de varılan mutabakatın Astana süreci çerçevesindeki gerilimi azaltma bölgeleri anlaşmalarının bir parçası olduğuna işaret etti. İdlib’e yönelik yapılan anlaşmanın belli bir zaman süresiyle sınırlandırıldığını ve geçici olduğunun altını çizdi.

Haberde söz konusu yetkilinin “Hükümet, Suriye toprağının son karışını ister askeri operasyonlar isterse yerel uzlaşılar vasıtasıyla kurtarılana dek teröre karşı savaşını kararlılıkla sürdüreceğini teyit ediyor” ifadesine yer verdi.

Muhalefet

Suriyeli muhaliflerin oluşturduğu Müzakere Yüksek Komitesi Sözcüsü Yahya el Aridi ve Özgür Suriye Ordusu’ndan (ÖSO) Mustafa Secari, Rusya ile Türkiye arasında varılan anlaşmadan duydukları memnuniyeti dile getirerek muhalefetin kontrolü altındaki bölgenin kanlı bir saldırıdan kurtarıldığını söyledi.

Reuters’a konuşan Secari, Rusya ve Türkiye’nin İdlib’de askerden arındırılmış bölge oluşturulmasına yönelik anlaşmasının Esed’in kontrolü ele geçirme umutlarını sona erdirdiğini belirterek sivillerin doğrudan hedef alınmaktan kurtarıldığına dikkat çekti.

Aridi de anlaşmayı ‘milyonlarca Suriyelinin hayatının garantisi’ olarak nitelendirerek olası bir saldırının en azından bir süre için ‘pratikte’ durdurulduğunu ve bu durumun uzun sürmesini umut ettiğini vurguladı.

Brüksel

Avrupa Birliği (AB) de Türkiye ve Rusya’nın İdlib’de askerden arındırılmış bölge oluşturulması yönündeki karar ile sivil hayatların korunmasını garanti altına almasını istedi.

AB Komisyonu Sözcüsü Maja Kocijancic değerlendirmede şunları söyledi:

“Türk ve Rus liderler tarafından yapılan anlaşmanın sivil hayatların korunmasını ve insani yardımların aralıksız sürmesini garanti altına almasını bekliyoruz.”

Kocijancic ayrıca AB’nin daha önce de İdlib’e olası bir askeri saldırının milyonlarca sivilin hayatını riske atacağı konusunda uyarıda bulunduğunu hatırlattı.